دو کالای طلایی ایران در جهان را بشناسید
در تازه‌ترین آمار تجارت کشاورزی و غذایی میان ایران و اسپانیا، زعفران ۴۸/۴ میلیون یورویی و پسته ۱۴/۹ میلیون یورویی ایران در صدر واردات اسپانیا قرار گرفتند و تراز تجاری این کشور را به زیان منفی ۵۲ میلیون یورو رساندند؛ در حالی که صادرات اسپانیا به ایران عمدتاً شامل بذر سبزیجات و مرغ‌های تخم‌گذار بوده است. این شکاف بزرگ نشان می‌دهد کشاورزی ایران در محصولات خاص، برترین جایگاه را در بازار اروپا به دست آورده است.
ایران سال‌هاست که به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده زعفران جهان شناخته می‌شود و پسته ایرانی نیز در بیش از ۵۰ کشور مشتری ثابت دارد. آمار سال ۲۰۲۴ نشان می‌دهد، ترکیب این دو محصول باعث شده اسپانیا در مبادلات کشاورزی و غذایی با ایران با کسری شدید مواجه شود.
واردات زعفران از ایران به اسپانیا طی یک‌سال به ۴۸/۴ میلیون یورو رسیده که بخش اعظم بازار زعفران اسپانیا را در اختیار گرفته است. پسته نیز با ۱۴/۹ میلیون یورو دومین قلم وارداتی بزرگ از ایران بوده که بخش عمده آن به‌صورت بدون پوست برای صنایع غذایی در اسپانیا مورد استفاده قرار گرفته است.
شکاف بزرگ تراز تجاری
آمار دولت اسپانیا که خبرگزاری Efeagro منتشر کرده، گویای یک واقعیت تجاری مهم است: منفی ۵۲ میلیون یورو اختلاف بین صادرات و واردات دو کشور. اسپانیا در مجموع فقط ۱۶/۵۷ میلیون یورو محصولات کشاورزی – غذایی به ایران فروخته، در حالی که وارداتش از ایران بیش از چهار برابر این عدد بوده است.
صادرات اسپانیا به ایران؛ تنوع کم، اثر محدود
بخش صادرات اسپانیا به ایران شامل موارد زیر بوده:
- ۴ میلیون یورو بذر سبزیجات
- ۳/۳۷ میلیون یورو ضایعات صنایع غذایی
- ۲/۱۴ میلیون یورو مرغ‌های تخم‌گذار زنده
- ۱/۶۳ میلیون یورو محصولات شیلات
- ۱/۴۷ میلیون یورو تخم‌مرغ
این ترکیب نشان می‌دهد صادرات اسپانیا به ایران بیشتر متکی بر بذر و دام زنده است و تاثیر رقابتی ویژه‌ای در بازار کشاورزی ایران ندارد، برخلاف نفوذ زعفران و پسته ایرانی در بازار اسپانیا.
تسلط زعفران ایران در اروپا
زعفران ایرانی به دلیل کیفیت، عطر و طعم ویژه، جایگاه سنتی در بازارهای اروپایی دارد. اسپانیا که خود تولیدکننده زعفران در منطقۀ لا مانچا است، نتوانسته در برابر حجم و قیمت زعفران ایرانی مقاومت کند. ترکیب صادرات عمده به صنایع غذایی، رستوران‌ها و بازار خرده‌فروشی، باعث شده ایران مهم‌ترین تامین‌کننده زعفران اسپانیا باشد.
پسته بی‌پوست؛ صنعتی و سودآور
جالب اینکه بخش اعظم پسته وارداتی اسپانیا (حدود ۱۱/۴ میلیون یورو) بدون پوست وارد می‌شود. این شکل از واردات، مستقیماً به صنایع غذایی مانند شیرینی‌پزی، شکلات‌سازی و تولید محصولات آماده می‌رود. پسته با پوست سهمی حدود ۳/۵ میلیون یورو دارد و بیشتر برای بازار آجیل مصرفی وارد می‌شود.
پیامدهای اقتصادی و ژئو-تجاری
این اختلاف فاحش تجاری نشان می‌دهد ایران در حوزه محصولات کشاورزی خاص، مزیت رقابتی پایدار دارد. برای اسپانیا، ایجاد توازن به معنای تلاش برای افزایش صادرات محصولات با ارزش افزوده بالاست، اما ایران در صورت ادامه این روند می‌تواند جایگاه خود را تثبیت و حتی با معرفی محصولات دیگری مانند خرما، خشکبار و گیاهان دارویی، این شکاف را بیشتر کند.
جمع‌بندی
زعفران و پسته ایران تبدیل به دو محور اصلی تجارت کشاورزی با اسپانیا شده‌اند و شکاف منفی ۵۲ میلیون یورویی تراز تجاری به‌روشنی نشان می‌دهد قدرت صادرات این محصولات در برابر تنوع محدود صادرات اسپانیا به ایران. ادامه این روند می‌تواند ایران را به بازیگر قدرتمندتر در بازار اروپا بدل کند، به‌ویژه اگر با بسته‌بندی مدرن و برند‌سازی بین‌المللی همراه شود.
