اختصاصی سرانه؛
پشت پرده روابط تازه ایران و چین / پای ۴۰۰ میلیارد دلار وسط است
روابط اقتصادی ایران و چین طی دهه اخیر وارد مرحله‌ای تازه شده است؛ مرحله‌ای که با اجرای پروژه‌های بزرگ در بخش‌های حمل‌ونقل، انرژی و صنعت، نقش دو کشور را در شبکه تجارت منطقه‌ای تقویت کرده است. از راه‌آهن پرسرعت تهران–قم–اصفهان تا کریدور ریلی مستقیم بین چین و ایران و سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های خورشیدی، همکاری‌های دو کشور ابعاد گسترده‌ای یافته که می‌تواند جایگاه ایران را در مسیرهای تجاری اوراسیا ارتقا دهد.
در یک دهه گذشته، همکاری‌های اقتصادی ایران و چین به شکل چشمگیری گسترش یافته است. امضای «برنامه همکاری جامع ۲۵ ساله» زمینه‌ای فراهم کرده تا پروژه‌های مشترک در حوزه‌های گوناگون از جمله انرژی، زیرساخت، حمل‌ونقل و صنعت با سرعت بیشتری پیش برود.
در بخش حمل‌ونقل، پروژه راه‌آهن پرسرعت تهران–قم–اصفهان به عنوان نخستین خط پرسرعت کشور، با مشارکت سرمایه و فناوری چین در حال اجراست. این پروژه ۴۱۰ کیلومتری با هدف کاهش زمان سفر و افزایش ظرفیت جابه‌جایی، نقشی کلیدی در توسعه شبکه ریلی کشور ایفا می‌کند. همچنین افتتاح کریدور ریلی مستقیم بین چین و ایران در سال ۲۰۲۴، مدت زمان حمل بار بین دو کشور را از بیش از یک ماه به حدود ۱۵ روز کاهش داده است. این مسیر زمینی جدید، ایران را به یکی از گره‌های اصلی شبکه حمل‌ونقل اوراسیا تبدیل می‌کند.
در حوزه انرژی، شرکت‌های بزرگ چینی در توسعه میادین نفت و گاز ایران مشارکت داشته‌اند. همکاری در میدان‌های مهم نفتی و همچنین پروژه‌های گازی، علاوه بر افزایش ظرفیت تولید، به انتقال فناوری و تجربه نیز کمک کرده است. در کنار این، قرارداد احداث یک نیروگاه خورشیدی بزرگ با ظرفیت تولید سالانه دو میلیارد کیلووات‌ساعت، آغازگر فصلی تازه در سرمایه‌گذاری‌های چین در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران محسوب می‌شود.
سرمایه‌گذاری‌های صنعتی نیز بخش مهمی از همکاری‌های دو کشور را تشکیل می‌دهد. مشارکت شرکت‌های چینی در توسعه خطوط مترو، ساخت کارخانه‌های فولاد و اجرای طرح‌های بزرگ عمرانی، باعث ارتقای ظرفیت تولید و بهبود زیرساخت‌های شهری شده است. بانک‌ها و مؤسسات مالی چین نیز با ارائه خطوط اعتباری، نقش مهمی در تأمین مالی این طرح‌ها بر عهده گرفته‌اند.
تحلیلگران معتقدند این همکاری‌ها بخشی از راهبرد کلان چین برای گسترش ابتکار کمربند و جاده است؛ طرحی که هدف آن ایجاد شبکه‌های حمل‌ونقل و تجاری گسترده بین آسیا، اروپا و آفریقاست. موقعیت جغرافیایی ایران، آن را به یک نقطه کلیدی در این شبکه تبدیل کرده و همین امر باعث شده پکن توجه ویژه‌ای به توسعه پروژه‌ها در ایران داشته باشد.
با وجود برخی چالش‌های اجرایی و طولانی بودن فرایند برخی طرح‌ها، مسیر کلی همکاری‌های ایران و چین رو به گسترش است. تنوع پروژه‌ها از بخش انرژی تا حمل‌ونقل و صنعت، نشان‌دهنده عمق روابط اقتصادی دو کشور و ظرفیت بالای آن برای سال‌های آینده است.
سخن پایانی
همکاری‌های ایران و چین در دهه اخیر نشان داده که با برنامه‌ریزی بلندمدت و سرمایه‌گذاری هدفمند، می‌توان مسیرهای تازه‌ای برای رشد اقتصادی گشود. استمرار این پروژه‌ها می‌تواند جایگاه ایران را در تجارت منطقه‌ای و جهانی تقویت کند.
