فوری/شوک: بن بست اعتبار، راه آهن شهرکرد را به کما برد؛ آیا منطقه فلج میشود؟
بحران مالی، پروژه حیاتی راهآهن شهرکرد در چهارمحال و بختیاری را متوقف کرد.
پروژه راهآهن شهرکرد، با وجود دستیابی به پیشرفت فیزیکی قابل توجه و در آستانه بهرهبرداری، با بحران جدی تأمین منابع مالی مواجه شده است. این طرح ملی که نقشی حیاتی در توسعه چهارمحال و بختیاری و اتصال به شبکه ریلی سراسری کشور ایفا میکند، به دلیل تأخیر در پرداخت اعتبارات با مشکلات عدیدهای در هزینههای جاری، خرید مصالح و حقوق کارکنان دستوپنجه نرم میکند و خطر توقف فعالیت و تعدیل نیرو را تهدید میکند.
پیشرفت چشمگیر در سایه چالشهای مالی
پروژه راهآهن شهرکرد که سالها در سایه بیتوجهی قرار داشت، از سال ۱۳۹۸ با جدیت بیشتری پیگیری شده و اکنون بخشهایی از آن با عبور از مرز ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی (در بخش زیرسازی) در آستانه بهرهبرداری قرار دارد. این پیشرفت قابل ملاحظه در شرایط محدودیتهای اقتصادی کشور، با تکیه بر توان مهندسان و نیروهای متخصص بومی حاصل شده است. جوانان متخصص منطقه توانستهاند با طراحی و اجرای پروژههای پیچیده، ظرفیت بالای فنی و اجرایی داخلی را به نمایش بگذارند.
جزئیات بحران تأمین اعتبار و تأثیر آن بر پروژه
این پروژه نیز از بحران تأمین منابع مالی در امان نمانده است. تأخیر در پرداخت مرحله دوم اعتبارات، شرکت مجری را با مشکلات جدی در تأمین هزینههای جاری، خرید مصالح از جمله آرماتور (با نیاز فوری ۴۰ میلیارد تومان) و پرداخت حقوق پرسنل مواجه کرده است. این وضعیت، تهدیدی جدی برای تداوم فعالیت کارگاه و حفظ اشتغال صدها نیروی انسانی (۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر) به شمار میرود. مطالبات شرکت پلرود از این پروژه به ۳۵۰ میلیارد ریال میرسد و مجموع مطالبات آن از پروژههای مختلف بیش از ۱۲ هزار میلیارد ریال است. با پیگیریهای انجامشده، تعطیلی کارگاه فعلاً به تعویق افتاده، اما در صورت ادامه تعلل در تأمین اعتبار، توقف پروژه میتواند بیش از ۲۰۰ میلیارد تومان خسارت ناشی از افزایش روزانه قیمتها به کشور وارد کند.
اهمیت راهبردی راهآهن شهرکرد: فراتر از یک استان
اهمیت این پروژه تنها به اتصال ریلی یک استان محدود نمیشود. این مسیر ریلی بخشی از شبکه سراسری کشور است که از اصفهان آغاز شده و با عبور از شهرکرد، به جنوب کشور و مرزهای بینالمللی (از جمله مرز ترکیه) متصل میشود. سهم جابهجایی بار در این پروژه حدود ۸۰ درصد و جابهجایی مسافر ۲۰ درصد است. توسعه خطوط ریلی میتواند هزینههای حملونقل را تا یکهفتم کاهش داده و نقشی مهم در رشد فرهنگی و اجتماعی مناطق ایفا کند. همچنین، با مصرف ۷ لیتر گازوئیل برای حمل یک تن بار با قطار در مقایسه با ۳۵ لیتر در حملونقل جادهای، این پروژه به کاهش بحران سوخت و تصادفات جادهای نیز کمک شایانی خواهد کرد.
آمار و جزئیات رسمی از وضعیت پروژه
سرپرست اداره کل راه و شهرسازی چهارمحال و بختیاری اعلام کرده است که پروژه راهآهن شهرکرد – سفیددشت – مبارکه به طول حدود ۹۰ کیلومتر در قالب پنج پیمانکار در حال احداث است. دو پیمانکار بخش زیرسازی با پیشرفت فیزیکی حدود ۸۰ درصد مشغول فعالیت هستند، در حالی که پیمانکار روسازی (ریلگذاری) حدود هفت درصد پیشرفت داشته و در مجموع کل طرح حدود ۵۷ درصد پیشرفت فیزیکی دارد. تاکنون ۸۸۵ شاخه ریل (۹۴۰ تن) وارد استان شده و حدود ۳۶۰۰ متر ریلگذاری انجام شده است. عملیات اجرایی این پروژه از سال ۱۳۹۱ آغاز شده و تاکنون ۲۴۰۰ میلیارد تومان (۲۴ هزار میلیارد ریال) هزینه شده است. برای تکمیل آن، به حدود ۴۰۰۰ میلیارد تومان (۴۰ هزار میلیارد ریال) اعتبار نیاز است که در صورت تأمین، پیشبینی میشود طرح تا پایان دولت به بهرهبرداری برسد. همچنین، در محدوده ایستگاه حسنآباد در استان اصفهان، موضوع تملک اراضی و معارضین محلی در دست پیگیری است.
توان مهندسی بومی و لزوم حمایت
مهندسان داخلی، بهویژه جوانان متولد دهههای اخیر، با تکیه بر دانش روز و تسلط بر نرمافزارهای تخصصی، طراحیهای پیچیده را با سرعت و دقت بالا انجام میدهند. این توانمندی داخلی که در گذشته برای آن به مهندسان خارجی نیاز بود، امروز به دست متخصصان بومی به بهترین شکل به کار گرفته شده است. این پروژه نمادی از قابلیتهای فنی کشور است و حمایت از آن، نه تنها به تکمیل طرح کمک میکند، بلکه الگویی موفق برای سایر طرحهای عمرانی کشور خواهد بود.
چشمانداز و پیامدها: هشدار کارشناسان و مسئولان
کارشناسان حملونقل و توسعه منطقهای تأکید دارند که توقف یک پروژه با ۸۰ درصد پیشرفت، به معنای هدررفت منابع ملی است. با توجه به وعدههای مسئولان مبنی بر شنیدن سوت قطار در سال ۱۴۰۵، تأمین منابع مالی برای جلوگیری از توقف و آسیبهای ناشی از آن ضروری است. این پروژه آزمونی برای سنجش تعهد مسئولان به توسعه متوازن و عدالتمحور است که نتیجه آن نه تنها در ریلهای فولادی، بلکه در اعتماد مردم به وعدهها و آینده منطقه ثبت خواهد شد. تکمیل این طرح، زمینهساز رشد اقتصادی، کاهش هزینهها، افزایش ایمنی و پاسخی به سالها انتظار مردم منطقه برای اتصال به شبکه ریلی کشور خواهد بود.