انفجار تجارت دریایی در ۲۰۲۵؛ آیا ایران باز هم جا میماند؟
کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با وجود تحریمها، چه جایگاهی در رتبهبندی جهانی حملونقل کانتینری دارد؟
ظرفیت حملونقل کانتینری جهان در نوامبر ۲۰۲۵ با گذر از ۳۳ میلیون TEU، رکوردی جدید را به ثبت رسانده است. در این میان، گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران (IRISL) با کسب رتبه هفدهم جهانی، سهم قابلتوجهی از این بازار بزرگ را به خود اختصاص داده است.
رشد بیسابقه ظرفیت جهانی حملونقل کانتینری
بر اساس گزارشهای بینالمللی، ظرفیت حملونقل کانتینری جهان در نوامبر ۲۰۲۵ از مرز ۳۳ میلیون TEU (واحد معادل کانتینر ۲۰ فوتی) عبور کرد. این رشد بیسابقه نتیجه افزایش چشمگیر ظرفیت اپراتورهای بزرگ کشتیرانی و تحویل تعداد زیادی کشتی جدید به ناوگان جهانی است. آمارهای بینالمللی نشان میدهد که تعداد کل کشتیهای کانتینری فعال در دنیا به ۶ هزار و ۶۴۲ فروند رسیده است. این افزایش ظرفیت در ماههای اخیر با تقویت ناوگان شرکتهای بزرگ، از جمله کشتیرانی MSC که ظرفیت آن از هفت میلیون TEU فراتر رفته و کشتیرانی HMM کرهجنوبی که به بیش از یک میلیون TEU افزایش یافته، مشهود بوده است.
تمرکز بازار در اختیار غولهای کشتیرانی
در حال حاضر، ۱۰ شرکت بزرگ کشتیرانی در جهان بیش از ۲۸.۱ میلیون TEU ظرفیت و ۴ هزار و ۴۰ فروند کشتی را مدیریت میکنند. این میزان شامل حدود ۶۰ درصد از کل کشتیهای کانتینری جهان و تقریباً ۸۵ درصد از ظرفیت تجارت کانتینری میشود که نشاندهنده تمرکز بالای بازار حملونقل کانتینری در دست چند اپراتور بزرگ بینالمللی است. در این راستا، شرکت کشتیرانی MSC با تحویل همزمان دو فروند کشتی نئو-پاناماکس ۱۶ هزار TEU به نامهای MSC SALERNO و MSC GRACE، توانست از آستانه هفت میلیون TEU ظرفیت عبور کرده و جایگاه خود را بهعنوان بزرگترین اپراتور کانتینری جهان بیش از پیش تثبیت کند.
جایگاه گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در صحنه جهانی
طبق آمار منتشرشده از سوی گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، این مجموعه با در اختیار داشتن ۱۴۱ هزار و ۴۷۶ TEU ظرفیت کانتینری و ۲۹ فروند کشتی، در رتبه هفدهم جهان قرار دارد. IRISL بهعنوان یکی از ۳۰ شرکت برتر کشتیرانی دنیا، نقش مهمی در زنجیره تأمین جهانی ایفا میکند.
مقایسه بهرهوری ناوگان؛ چالشها و فرصتها
در ارزیابی جایگاه گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، نسبت تعداد کانتینر به تعداد کشتی شاخصی قابل توجه است. این شاخص برای IRISL معادل ۴ هزار و ۸۷۹ TEU به ازای هر کشتی برآورد میشود. این در حالی است که این نسبت برای کشتیرانیهای بزرگی چون MSC حدود ۷ هزار و ۳۴۶ TEU، برای MAERSK حدود ۶ هزار و ۳۶۷ TEU و برای HMM کرهجنوبی حدود ۱۰ هزار و ۶۹۶ TEU به ازای هر کشتی است. همچنین، این شاخص برای برخی کشتیرانیهایی که پس از گروه IRISL قرار دارند، مانند کشتیرانی Emirates، حدود ۴ هزار و ۸۱ TEU به ازای هر کشتی گزارش شده است. اگرچه گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران به دلیل شرایط تحریمی، امکان توسعه ناوگان خود را متناسب با ظرفیتهای بالقوه نداشته است، اما همچنان بهعنوان یکی از بزرگترین کشتیرانیهای فعال جهان به فعالیت خود ادامه میدهد و از آن بهعنوان یکی از بازوهای مهم و راهبردی اقتصاد ایران در حوزه حملونقل دریایی یاد میشود. کارشناسان معتقدند با افزودن کشتیها و کانتینرهای جدید و همچنین توسعه همکاری با کشتیرانیهای بزرگ بینالمللی، IRISL میتواند نقش پررنگتری در بازار جهانی حملونقل دریایی ایفا کرده و سهم خود را از تجارت کانتینری جهان افزایش دهد.
