تبریز-مرند-چشمه‌ثریا: مسیر گمشده‌ای که اقتصاد ایران را به جهان وصل می‌کند!
راه‌آهن تبریز-مرند-چشمه‌ثریا: شاهراه ترانزیت چین-اروپا و گشایش فرصت‌های تجاری جدید
تکمیل راه‌آهن تبریز - مرند - چشمه‌ثریا؛ اولویت استراتژیک ایران برای اتصال به شبکه ریلی اروپا
چشمه‌ثریا، حلقه مفقوده اتصال ایران به اقتصاد جهانی
محمد‌مهدی کریمی‌قهی، کارشناس ترانزیت ریلی، با اشاره به شدت‌گرفتن رقابت کشورها برای دستیابی به سهمی از ترانزیت چین - اروپا، تکمیل خط‌آهن تبریز - مرند - چشمه‌ثریا را یکی از اولویت‌های استراتژیک ایران برشمرد. این مسیر، ظرفیت اتصال مجدد کشور به شبکه ریلی ترکیه و سپس اروپا را داراست.
بازگشت یک مسیر کلیدی در محافل حمل‌ونقلی
کریمی‌قهی بیان کرد: همزمان با افزایش تنش‌های ژئوپلتیکی در مسیرهای ترانزیتی جهان و شکل‌گیری رقابت تازه برای جذب بار چین - اروپا، مسیر راه‌آهن تبریز - مرند - چشمه‌ثریا بار دیگر به یک موضوع کلیدی در محافل حمل‌ونقلی و اقتصادی ایران تبدیل شده است.
فرصتی برای ورود به بازار ترانزیت بین‌قاره‌ای
وی افزود: این مسیر مرزی که تکمیل آن سال‌ها به تعویق افتاده، اکنون به عنوان یکی از ابزارهای مهم ایران برای ورود به بازار چندصد میلیارد دلاری ترانزیت بین‌قاره‌ای شناخته می‌شود. مسیر چشمه‌ثریا به دلیل امکان ایجاد دومین نقطه اتصال مستقیم شبکه ریلی ایران و ترکیه پس از مرز رازی، اهمیت دوچندانی یافته است. چنین پیوندی ایران را قادر می‌سازد بارهای شرق آسیا را به‌طور رقابتی و پیوسته به اروپا منتقل کند؛ ظرفیتی که سال‌هاست مسیرهای رقیب از جمله قزاقستان از آن بهره می‌برند.
سهمی که ایران می‌توانست داشته باشد
این کارشناس ترانزیت ریلی با استناد به آمارهای بین‌المللی گفت: در سال ۲۰۲۴ بیش از ۱۹ هزار قطار باری میان چین و اروپا تردد داشته‌اند که بخش عمده آنها از آسیای میانه عبور کرده‌اند؛ سهمی که ایران نیز می‌توانست در آن نقش‌آفرینی مؤثر داشته باشد.
پروژه‌ای با کمتر از ۲۷۰ کیلومتر طول
کریمی‌قهی یادآور شد: پروژه راه‌آهن تبریز - مرند - چشمه‌ثریا کمتر از ۲۷۰ کیلومتر طول دارد و تنها ۵۰ کیلومتر آن تاکنون به بهره‌برداری رسیده است. کارشناسان این خط را حلقه مفقوده اتصال ایران به اقتصاد جهانی می‌دانند؛ حلقه‌ای که تکمیل آن می‌تواند حجم قابل‌توجهی از بارهای ترانزیتی چین و حتی روسیه را به سمت ایران هدایت کند.
ارزش بالقوه تجارت ۱۰۰۰ میلیارد دلاری
وی تاکید کرد: اهمیت خط‌آهن زمانی بیشتر روشن می‌شود که بدانیم ارزش تجارت سالانه چین و اروپا بیش از هزار میلیارد دلار برآورد شده است. اگر تنها ۱۰ درصد این کالاها از مسیر ایران عبور کند، ده‌ها میلیارد دلار درآمد خدماتی برای کشور ایجاد خواهد شد.
تبدیل ماکو به مرکز لجستیکی بین‌المللی
کریمی‌قهی ادامه داد: مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ماکو نیز معتقد است تکمیل این خط‌آهن می‌تواند ماکو را از یک منطقه مرزی به یک مرکز لجستیکی بین‌المللی تبدیل کند. درآمدهای ناشی از خدمات گمرکی، انبارداری، پشتیبانی و حمل‌ونقل در مسیر چین - اروپا می‌تواند نقش ویژه‌ای در افزایش درآمدهای ارزی ایران ایفا کند.
موتور رشد اقتصادی و همکاری با ترکیه
این کارشناس ترانزیت ریلی اظهار کرد: هرچند برخی کارشناسان درباره حجم درآمدهای احتمالی اختلاف‌نظر دارند، اما همگی بر این موضوع توافق دارند که اقتصاد خدماتی ترانزیت می‌تواند یکی از موتورهای رشد اقتصادی کشور باشد. کریمی‌قهی افزود: ترکیه، به‌عنوان یکی از بازیگران اصلی حوزه ترانزیت، هم شریک بالقوه ایران و هم رقیب جدی در جذب بارهای چین - اروپا محسوب می‌شود. برخی تحلیلگران از تلاش آنکارا برای مدیریت انحصاری این مسیر سخن می‌گویند، اما بسیاری از متخصصان باور دارند موفقیت ایران بدون همکاری راهبردی با ترکیه امکان‌پذیر نیست. اتصال چشمه‌ثریا، تکمیل خط رازی و افزایش بهره‌وری حمل‌ونقل ریلی در داخل کشور سه ضلع مهم این همکاری هستند.
فرصتی تاریخی در شرایط بین‌المللی
وی تصریح کرد: راه‌آهن تبریز - مرند - چشمه‌ثریا تنها یک پروژه عمرانی نیست، بلکه نمادی از یک فرصت تاریخی است. شرایط بین‌المللی، بحران اوکراین، تغییر مسیرهای سنتی و تلاش کشورها برای کاهش وابستگی به مسیرهای پرریسک، ایران را در موقعیتی قرار داده که می‌تواند پس از سال‌ها به یک مسیر تعیین‌کننده در تجارت جهانی تبدیل شود.
نیاز به سرعت عمل و برنامه‌ریزی دقیق
این کارشناس ترانزیت ریلی در پایان خاطرنشان کرد: تحقق این هدف به سرعت عمل، برنامه‌ریزی دقیق و نگاه ملی به پروژه‌های زیربنایی نیاز دارد. فرصت‌های پیش‌رو اگر از دست بروند، شاید به این زودی‌ها تکرار نشوند.
