زنگ خطر دستمزد ۱۴۰۵ به صدا درآمد/ کسری ۱۰ میلیونی کارگران روی میز مذاکره!
در اقدامی بی‌سابقه و ماه‌ها زودتر از روال معمول، پرونده دستمزد سال ۱۴۰۵ باز شد. فشار سنگین تورم و ناکامی در ترمیم حقوق امسال، نمایندگان کارگری را وادار کرد تا نبرد برای سبد معیشت سال آینده را از همین حالا آغاز کنند. آیا این شتاب، حفره بزرگ درآمد و هزینه را پر می‌کند؟
کمیته مزد شورای عالی کار، برخلاف سنت سال‌های گذشته که در زمستان (دی یا بهمن) تشکیل می‌شد، امسال در پاییز استارت زده است. داده‌های سال گذشته تصویر نگران‌کننده‌ای دارند:
سبد معیشت رسمی: ۲۳ میلیون و ۴۴۱ هزار تومان.
حداقل دستمزد دریافتی (مجرد):۱۳ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان.
نتیجه: یک کسری بودجه حدودا۱۰ میلیون تومانی در هر ماه برای خانواده‌های کارگری در سال گذشته که با تورم امسال قطعاً بیشتر شده است.
دلایل اصلی تغییرات؛ چرا عجله؟
۱. بن‌بست ترمیم دستمزد ۱۴۰۴
تلاش‌های نمایندگان کارگری برای افزایش مجدد دستمزد در میانه سال جاری (۱۴۰۴) با مخالفت دولت و وزیر کار (احمد میدری) روبه‌رو شد. به همین دلیل، استراتژی نمایندگان کارگری تغییر کرد: تمرکز زودهنگام و پرفشار بر روی دستمزد سال آینده (۱۴۰۵) برای جلوگیری از تکرار فاجعه.
۲. بحران معیشت غیرقابل انکار
تورم افسارگسیخته امسال، قدرت خرید را به شدت کاهش داده است. علی خدایی، نماینده کارگران، تأکید کرده که منتظر ماندن برای آمارهای تورم پایان سال، زمان را می‌کشد. شدت بحران به حدی است که نیاز به "اصلاح واقعی" و نه صرفاً "افزایش درصدی" احساس می‌شود.
ذره‌بین اقتصاد: جنگ بقا در بازار کار
در اقتصاد ایران، تعیین دستمزد همواره محل مناقشه سه ضلع دولت، کارفرما و کارگر بوده است. اما امسال تفاوت بزرگی وجود دارد. شروع زودهنگام جلسات نشان می‌دهد که خط فقر از یک عدد آماری به یک بحران امنیتی و اجتماعی برای خانوارها تبدیل شده است.
در حالی که دولت معمولاً نگران «مارپیچ دستمزد-تورم» (افزایش تورم ناشی از افزایش حقوق) است، واقعیت بازار ایران نشان می‌دهد که سهم دستمزد در هزینه تمام‌شده کالاها اندک است و عامل اصلی تورم، متغیرهای کلان پولی است، نه جیب کارگر.
سناریوهای محتمل برای دستمزد ۱۴۰۵
با توجه به شروع زودهنگام، دو مسیر پیش‌روست:
سناریوی خوش‌بینانه (واقع‌گرایی اقتصادی):
با شروع زودتر محاسبات، سبد معیشت با دقت بیشتری و بر اساس قیمت‌های واقعی پاییز و پیش‌بینی زمستان محاسبه می‌شود. دولت زیر فشار افکار عمومی و داده‌های غیرقابل انکار، تن به افزایشی فراتر از نرخ تورم رسمی می‌دهد تا بخشی از عقب‌ماندگی سال‌های قبل جبران شود (مثلاً افزایش بالای ۳۵ تا ۴۰ درصد).
سناریوی بدبینانه (تکرار چرخه فقر):
جلسات زود شروع می‌شود اما فرسایشی می‌گردد. دولت و کارفرمایان با استناد به رکود تولید و مشکلات اقتصادی، باز هم رقمی نزدیک به تورم رسمی (یا کمتر از آن) را تحمیل می‌کنند و شکاف بین سبد معیشت و دستمزد باز هم عمیق‌تر می‌شود.
پیامدها برای گروه‌های مختلف
کارگران و حقوق‌بگیران:این خبر کورسوی امیدی برای جبران قدرت خرید است، اما تجربه نشان داده تا لحظه امضای بخشنامه نباید خوش‌بین بود. تمرکز اصلی باید بر روی پر کردن فاصله ۱۰ میلیونی سبد معیشت باشد.
کارفرمایان: باید خود را برای چانه‌زنی‌های سخت آماده کنند. افزایش دستمزد اگرچه هزینه تولید را بالا می‌برد، اما با افزایش قدرت خرید، تقاضا برای کالاهای تولیدی را نیز تحریک می‌کند.
سیاست‌گذاران: شروع زودهنگام یعنی فرصت کافی برای تدوین بسته‌های حمایتی غیرنقدی در کنار افزایش مزد وجود دارد تا فشار تورمی کاهش یابد.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
آغاز به کار کمیته مزد ۱۴۰۵ در پاییز، یک پیام روشن دارد:وضعیت قرمز است. دیگر فرمول‌های قدیمی پاسخگو نیستند. اگر خروجی این جلسات طولانی، باز هم عقب ماندن دستمزد از تورم باشد، سال ۱۴۰۵بسیار دشوار برای نیروی کار ایران خواهد بود.
به نظر شما، حداقل حقوق در سال ۱۴۰۵ باید چقدر باشد تا یک خانواده ۳ نفره بتواند هزینه‌های اولیه زندگی را تأمین کند؟
