۱۰۰ بدهکار غول‌پیکر، بانک‌ها در آستانه ورشکستگی؟

انباشت مطالبات غیرجاری در ترازنامه بانک‌ها یکی از زنگ خطرهای سلامت شبکه بانکی محسوب می‌شود. بروز این وضعیت معمولا زمانی مشاهده می‌شود که بانک‌ها ارزیابی دقیق و حرفه‌ای از طرح‌ها و متقاضیان تسهیلات به عمل نیاورده و منابع خود را به پروژه‌های کم‌بازده یا فاقد توجیه اقتصادی اختصاص داده‌اند.

تمرکز بخش عمده مطالبات در دست ۱۰۰ شخصیت حقوقی

روز گذشته ذبیح‌الله خدائیان، رئیس سازمان بازرسی کل کشور، از تمرکز بخش عمده‌ای از مطالبات غیرجاری شبکه بانکی در میان تنها ۱۰۰ شخصیت حقوقی خبر داد. وی افزود که از مجموع مطالبات غیرجاری شبکه بانکی تا پایان خردادماه که بالغ بر ۱۲۶۸ هزار میلیارد تومان بوده، ۴۵۵ هزار میلیارد تومان آن تنها مربوط به این ۱۰۰ شخص حقوقی بوده است.

تعریف مطالبات غیرجاری

مطالبات غیرجاری شامل سه زیرگروه اصلی است:

• مطالبات سررسید گذشته: تسهیلاتی که بیش از دو ماه و حداکثر تا شش ماه از تاریخ سررسید یا قطع بازپرداخت اقساط آن سپری شده باشد.
• مطالبات معوق: بدهی‌هایی که بیش از شش ماه و کمتر از هجده ماه از زمان سررسید یا توقف پرداخت آنها گذشته است.
• مطالبات مشکوک‌الوصول: بدهی‌هایی که بیش از هجده ماه از سررسید یا زمان قطع بازپرداخت اقساط آنها گذشته و احتمال وصول آنها به‌شدت کاهش یافته است.

عوامل تشدیدکننده مطالبات غیرجاری

به عقیده کارشناسان، زمانی که بانک به تعداد محدودی شرکت تسهیلات دهد، هر مشکل مالی برای این بدهکاران می‌تواند بخش زیادی از مطالبات جاری را به غیرجاری تبدیل کند. تمرکز منابع بانکی در میان شرکت‌های زیرمجموعه یا تعداد محدودی از بنگاه‌های اقتصادی، یکی از مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده سلامت شبکه بانکی به شمار می‌رود. اگر یکی از این شرکت‌ها با کاهش نقدینگی یا شکست طرح‌های سرمایه‌گذاری مواجه شود، توان بازپرداخت بدهی خود را از دست می‌دهد و این موضوع بخش قابل‌توجهی از مطالبات بانک را از جاری به غیرجاری تبدیل می‌کند.

نمونه‌ای از پیامدهای تمرکز سرمایه‌گذاری

بسیاری از کارشناسان معتقدند که یکی از دلایل بروز ناترازی شدید و نهایتا انحلال بانک آینده سابق نیز همین مساله بوده است. تمرکز سرمایه‌گذاری در شرکت‌های زیرمجموعه و تخصیص منابع به طرح‌هایی با بازدهی پایین، توان مالی بانک را تضعیف کرد و بخش قابل‌توجهی از دارایی‌های آن را غیرمولد ساخت.

آمارهای کلان مطالبات غیرجاری

طبق آمارهای بانک مرکزی، مطالبات غیرجاری شبکه بانکی در خرداد ماه برابر با ۹۳۹ هزار میلیارد تومان بوده است.