نسل Z، رانت‌خواران دیجیتال را به زباله‌دان تاریخ می‌فرستد؟ رؤیای اقتصاد شفاف بیدار شد!
فساد بانکی در اقتصاد ایران، نسل Z را با حکمرانی بسته و فقدان شفافیت در تحریم‌ها مواجه ساخته است.
وحید محمودی، مدیرعامل اسبق صندوق بازنشستگی کشوری و استاد دانشگاه تهران، با تشریح ابعاد ساختاری فساد در اقتصاد ایران، نسبت به تبدیل شدن این پدیده به "ویروس خانمان‌سوز" در جامعه هشدار داد.
تمرکز بر نسل Z؛ امیدی برای آینده اقتصادی
محمودی با تأکید بر اهمیت نسل‌های جدید در اصلاح فرایندهای اقتصادی، ابراز امیدواری کرد که نسل Z، که هنوز فساد در آن رسوخ نکرده است، با بهره‌گیری از شجاعت، ساختارشکنی، ذهن‌های پویا و خلاق و فناوری‌های نو، الگویی از پاکی و سلامت اقتصادی را ارائه دهد.
فساد؛ ویروسی که ارکان جامعه را در هم می‌ریزد
این اقتصاددان با بیان اینکه فساد تمامی اجزای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی کشور را مختل می‌کند، فقر را محصول فساد و قدرت انحصاری دانست. وی تمرکز قدرت در دست گروهی محدود را ریشه اصلی فساد معرفی کرد.
نظریه سیستم دسترسی باز و بسته؛ شفافیت در برابر فساد
محمودی به نظریه داگلاس نورث اشاره کرد و تفاوت سیستم‌های دسترسی باز (شفاف و رقابتی) و بسته (که بودجه را به ابزار فساد تبدیل می‌کند) را تشریح نمود. وی بیان داشت که هرچه درجه باز بودن اقتصادی کمتر باشد، میزان فساد بیشتر خواهد بود.
توسعه‌یافتگی و شفافیت؛ ابزاری در برابر ریشه‌دار شدن فساد
وی با رویکردی جهانی، فساد را در کشورهای توسعه‌نیافته ریشه‌دارتر دانست و شفافیت و قابل ردیابی بودن (Traceable) نهادها و ساختارها را لازمه توسعه‌یافتگی و تضمین‌کننده شفافیت مالی عنوان کرد.
استانداردهای حسابداری و مقاومت در برابر شفافیت
محمودی با انتقاد از مقاومت برخی بانک‌ها در برابر ارائه صورت‌های مالی طبق استانداردهای بین‌المللی IFRS در دولت روحانی، این موضوع را نشانه‌ای از بسته ماندن سازوکارها و زمینه‌ساز فساد بانکی دانست.
فساد بانکی؛ نتیجه سازوکارهای رانتی و اراده برخورد
وی با اشاره به فساد رخ‌داده در برخی بانک‌ها مانند بانک آینده، آن را نتیجه سازوکارهای رانتی و فسادزا از همان ابتدا دانست و فقدان اراده برخورد با بانکی که خارج از دستورالعمل نرخ سود بالا می‌داده را مورد پرسش قرار داد.
اراده؛ مهم‌ترین عامل در مبارزه با فساد
مدیرعامل اسبق صندوق بازنشستگی کشوری، اراده را مهم‌ترین عامل در مبارزه با فساد عنوان کرد و با تردید در اراده نسل‌های قبل از Z برای توسعه کشور، بازمهندسی ساختارها را لازمه هرگونه رشد اقتصادی دانست.
فساد ساختاری و کیفیت حکمرانی؛ از پخمه‌سالاری تا تولد بابک زنجانی‌ها
در ادامه، محمودی به ابعاد تازه‌ای از فساد اقتصادی، سوءحکمرانی و شبکه‌های قدرت پرداخت و تجربیات مدیریتی خود را در این زمینه تشریح کرد.
فشارهای سیاسی و پخمه‌سالاری اداری؛ موانع پیشرفت
وی با اشاره به فشارهای سیاسی برای انتصاب مدیران غیرکاربلد در شرکت‌های دولتی، پدیده "پخمه‌یاب اداری" را که مدیران کاربلد را حذف و جای آنها را با رانت‌جویان پر می‌کند، مورد انتقاد قرار داد و تأکید کرد که حتی انتصاب برترین اقتصاددانان نیز در چنین سازوکارهایی بی‌اثر خواهد بود.
تحریم دائمی؛ زاینده شبکه‌های غیررسمی قدرت
محمودی تحریم دائمی را عامل فروپاشی ساختار رسمی و رونق چرخه‌های غیررسمی دانست و شبکه‌های قدرت را که از تحریم سود می‌برند، مانع رفع آن معرفی کرد. وی استمرار تحریم را مساوی با استمرار سود این شبکه‌ها دانست.
بابک زنجانی‌ها؛ محصول ساختار رانتی
وی با کنایه، بابک زنجانی‌ها را محصول ساختار رانتی دانست که از دل این سیستم بیرون آمده و طلبکار نیز می‌شوند.
نقد تند سیستم آموزشی؛ پیوند ناگسستنی با فساد
محمودی آموزش و پرورش را تعطیل خواند و انتظار انسان سالم در چرخه اداره کشور را در چنین شرایطی بی‌معنی دانست. وی فقر زمانی و درآمدی معلمان را از عوامل اصلی ناکارآمدی نظام آموزشی عنوان کرد.
بحران کیفیت حکمرانی؛ ریشه تمام ناکامی‌ها
در بخش پایانی، محمودی تأکید کرد که تمام مسائل اقتصادی و اجتماعی کشور از ضعف شدید در کیفیت حکمرانی سرچشمه می‌گیرد. وی حکمرانی ضعیف را عامل توسعه‌نیافتگی، فقر، فساد و ناترازی‌ها دانست و بازمهندسی عمیق در حکمرانی را برای جلوگیری از فروپاشی بیشتر نظام بانکی و ساختارهای اقتصادی ضروری برشمرد.
فساد سازمانی؛ معامله جایگاه مدیریتی
وی با ارائه مثالی از پیشنهاد پرداخت صدها میلیارد تومان برای تصدی یک پست مدیریتی، عمق فاجعه فساد سازمانی را نشان داد و این موضوع را نتیجه سازمانی ورشکسته و عائله‌ای گرفتار در فقر دانست.
کیفیت حکمرانی؛ کلیدواژه اصلاح
محمودی در پایان سخنان خود، بر لزوم اصلاح "کیفیت حکمرانی" به عنوان ریشه تمام ناکامی‌های کشور تأکید ورزید.
