طلا بخرید یا بفروشید؟ ابلاغ دستورالعمل غافلگیرکننده!
دستورالعمل خرید و فروش آنلاین طلا و نقره توسط بانک مرکزی و اتحادیه کسب و کارهای مجازی تدوین شد.
دستورالعمل خرید و فروش آنلاین طلا و نقره ابلاغ شد
مسئولیت صدور مجوز و تطبیق سکوها
هیئت وزیران در مصوبه‌ای که در تاریخ ۱۴۰۴/۰۸/۱۴ توسط معاون اول رئیس جمهور ابلاغ شد، دستورالعمل اجرایی خرید و فروش طلا و نقره به صورت برخط را تصویب کرد. بر اساس این ابلاغیه، اتحادیه کسب و کارهای مجازی مسئولیت صدور، تمدید و ابطال مجوز برای اشخاص مشمول را با تأیید بانک مرکزی بر عهده دارد. سکوهای فعالی که پیش از این ابلاغیه فعالیت داشته‌اند، موظفند ظرف مدت دو ماه، فعالیت خود را با ضوابط جدید تطبیق دهند. رعایت قوانین مرتبط با گروه کالایی فلزات گرانبها و گوهرسنگ‌ها نیز الزامی است.
تشکیل کارگروه هماهنگی و نظارت
برای نظارت و هماهنگی بر اجرای این دستورالعمل، کارگروهی با حضور نمایندگان بانک مرکزی، دادستانی، وزارت صمت، وزارت اطلاعات، اتاق اصناف و سایر دستگاه‌های مرتبط تشکیل می‌شود. این کارگروه وظیفه گزارش تخلفات و هماهنگی بین دستگاه‌های ذیربط را بر عهده خواهد داشت.
محدودیت‌ها و الزامات معاملات آنلاین
طبق این دستورالعمل، معاملات طلا و نقره به صورت برخط تنها از طریق اشخاص مشمول و سکوهای مجاز انجام خواهد شد. انجام معاملات مستقیم بین مشتریان یا انتقال اعتبار بین کاربران در سکوها ممنوع است. تمامی تراکنش‌ها باید از طریق درگاه پرداخت مورد تأیید بانک مرکزی صورت گیرد و استفاده از رمزارزها یا کیف پول‌های بدون مجوز ممنوع است. همچنین، معاملات با عیارهای غیرمجاز (طلا کمتر از ۷۵۰ و نقره کمتر از ۹۲۵) ممنوع است. مسئولیت ریسک معاملات بر عهده مشتری بوده و شامل ضمانت دولتی یا بانکی نمی‌شود. پیش از عرضه طلا و نقره، لازم است این فلزات به خزانه تحویل داده شده و موجودی آن در سامانه ناظر ثبت شود.
فرآیند معامله در سکوهای آنلاین
فرآیند معامله شامل مراحل ثبت اطلاعات مشتری و معامله، تطبیق و تأیید، تحویل فیزیکی و در نهایت ثبت و رهگیری است. اشخاص مشمول قبل از دریافت وجه، باید اطلاعات مشتری و کالای مورد معامله را در سامانه ناظر ثبت کنند. سامانه ناظر پس از بررسی موجودی، شماره استعلام معامله را صادر می‌کند. مشتری می‌تواند کالای خود را از خزانه یا اشخاص مشمول دریافت کند؛ اشخاص مشمول موظفند ظرف یک هفته نسبت به تحویل اقدام نمایند. در مرحله نهایی، سامانه ناظر برای هر معامله شماره رهگیری صادر کرده و امکان استعلام آنلاین موجودی و تراکنش را فراهم می‌سازد. همچنین، کارمزدها، هزینه‌های نگهداری و تحویل باید پیش از معامله به مشتری اعلام شود.
متن کامل مصوبه
هیئت وزیران در جلسه مورخ ۱۴۰۴/۷/۲۷، به پیشنهاد دادستانی کل کشور و استناد تبصره (۴) الحاقی به ماده (۱۸) قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، دستورالعمل اجرایی خرید و فروش طلا و نقره به صورت برخط را به شرح زیر تصویب کرد:
دستورالعمل اجرایی خرید و فروش طلا و نقره به صورت برخط
ماده ۱ - در این تصویب‌نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:
۱- طلا نقره تحویلی به خزانه: شمش طلا به شماره استاندارد ۸۷۱۸ و شمش نقره به شماره استاندارد ۸۷۱۹.
۲- طلا، نقره تحویلی به خریدار: طلا یا نقره‌ای که در ابعاد و اوزان مختلف قابل تحویل، دارای شماره (کد) یا نشان استاندارد معتبر تولید شده توسط تولیدکنندگان دارای مجوز، از طریق خزانه از محل ذخیره طلا و نقره یا توسط واحدهای صنفی طرف قرارداد با سکو به مشتری تحویل می‌گردد.
۳- طلا، نقره: قابل معامله طلا با عیار ۷۵۰ و نقره با عیار ۹۲۵.
۴- اشخاص مشمول: شخص حقوقی که با راه‌اندازی سکو (از قبیل تارنما (وب‌سایت) و برنامه کاربردی) صرفاً اقدام به خرید و فروش طلا و نقره قابل معامله می‌نماید.
۵- بانک مرکزی: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
۶- سامانه جامع تجارت: سامانه نرم‌افزاری جامع یکپارچه‌سازی و نظارت بر فرایند تجارت موضوع ماده (۳) آیین‌نامه اجرایی مواد (۵) و (۶) قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز موضوع تصویب‌نامه شماره ۴۶۴۴۳ ت ۵۱۵۵۹ ه مورخ ۱۳۹۵/۴/۲۳ با اصلاحات بعدی که در اجرای بند (الف) ماده (۶) قانون مذکور ایجاد شده است و به عنوان درگاهی یکپارچه، ارتباط فعالان اقتصادی را با دستگاه‌های ذیربط در امر تجارت پایش و کنترل می‌کند.
۷- خزانه: اشخاص حقوقی مورد تأیید بانک مرکزی که طلا و نقره تحویلی به خزانه را دریافت و نگهداری می‌کنند.
۸- سامانه ناظر: سامانه‌ای که تطبیق تعهدات اشخاص مشمول نسبت به مشتری با موجودی طلا و نقره تحویلی به خزانه را از طریق پایش معاملات و ذخیره طلا، با رعایت قوانین و مقررات مربوط و بند (ت) ماده (۱۰۷) قانون برنامه پنج‌ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۴۰۳، بر عهده دارد. بانک مرکزی موظف است ظرف سه (۳) ماه از تاریخ ابلاغ این تصویب‌نامه، ضمن طراحی و ایجاد سامانه ناظر، دستورالعمل مربوط به ضوابط اقدامات نظارتی و نحوه بهره‌برداری از سامانه مذکور را تهیه و پس از تأیید هیئت مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب و کار ابلاغ نماید.
۹- مشتری: هر شخصی که طلا و نقره قابل معامله را از اشخاص مشمول در بستر سکوها خریداری نموده و یا همان طلا و نقره خریداری شده را به آنها بفروشد.
ماده ۲ - اتحادیه کسب و کارهای مجازی بر اساس ضوابطی که به تأیید هیئت مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب و کار می‌رسد، پس از انجام استعلام‌های مورد نیاز و اخذ تأییدیه بانک مرکزی، نسبت به صدور، تمدید و ابطال مجوز برای اشخاص مشمول اقدام می‌نماید.
تبصره ۱- دبیرخانه هیئت مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب و کار مکلف است ظرف یک (۱) ماه از تاریخ ابلاغ این تصویب‌نامه، ضوابط موضوع این ماده را جهت تصویب در دستور کار هیئت مذکور قرار دهد.
تبصره ۲- صرفاً اشخاص مشمول موضوع این ماده مجاز به خرید و فروش طلا و نقره قابل معامله در قالب سکو (از قبیل تارنما (وب‌سایت) و برنامه کاربردی) هستند.
تبصره ۳- ارائه خدمات خرید و فروش طلا و نقره قابل معامله از طریق سکو، صرفاً با رعایت شرایط مقرر در این ماده و سایر احکام مقرر در این تصویب‌نامه امکان‌پذیر است.
تبصره ۴- معامله طلا با عیاری غیر از (۷۵۰) و نقره با عیاری غیر از (۹۲۵) در بستر سکو غیرمجاز است.
ماده ۳ - اشخاص مشمولی که قبل از تاریخ ابلاغ این تصویب‌نامه سکوی فعال دارند، موظفند حداکثر ظرف دو (۲) ماه از زمان ابلاغ ضوابط هیئت مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب و کار، فعالیت‌های خود را با شرایط این تصویب‌نامه تطبیق دهند.
تبصره- دبیرخانه هیئت عالی نظارت بر سازمان‌های صنفی کشور با همکاری فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران موظف است فهرست کلیه کاربران و میزان طلای تعهد شده سکوها را صحت‌سنجی و جهت درج در سامانه ناظر و تطبیق با مقررات فعلی، در اختیار بانک مرکزی قرار دهد.
ماده ۴ - اشخاص مشمول مکلف به رعایت ضوابط اختصاصی گروه کالایی فلزات گرانبها و گوهرسنگ‌ها موضوع مصوبه جلسه شماره ۱۳۴ مورخ ۱۴۰۱/۴/۳۰ ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز با اصلاحات بعدی هستند.
ماده ۵ - معاملات در سکوها صرفاً با قبول مسئولیت خطرپذیری ریسک از سوی متعاملین صورت می‌گیرد و مشمول ضمانت دولت و نظام بانکی نیست.
ماده ۶ - اشخاص مشمول مجاز به ایجاد زمینه خرید و فروش یا سایر معاملات به صورت مستقیم بین مشتری‌ها نیستند. هرگونه خرید طلا و نقره قابل معامله توسط مشتری از طریق سکو، صرفاً باید از خود اشخاص مشمول انجام گرفته و متقابلاً هرگونه فروش توسط مشتری نیز باید به اشخاص مشمول صورت گیرد.
تبصره - انتقال طلا و نقره قابل معامله و اعتبار ریالی متعلق به یک کاربر به کاربر دیگر در همان سکو و یا سایر سکوها ممنوع است.
ماده ۷ - خزانه موظف به تأیید اصالت (عیار) و مقدار طلا و نقره تحویلی به خزانه است.
ماده ۸ - پرداخت وجه توسط مشتری به اشخاص مشمول تنها باید از طریق درگاه پرداخت معرفی شده و مورد تأیید بانک مرکزی انجام گردد. پرداخت وجه از سوی اشخاص مشمول به مشتری نیز صرفاً از حساب متصل به درگاه پرداخت مذکور، با بازه زمانی پرداخت در تاریخ معامله به علاوه یک روز (۱) صورت می‌گیرد.
تبصره ۱- بانک مرکزی موظف است خدمت درگاه پرداخت الکترونیک را در چهارچوب مقررات این تصویب‌نامه صرفاً برای اشخاص مشمول موضوع ماده (۲) ارائه نماید.
تبصره ۲- هرگونه استفاده از ابزارهای تسویه غیر بانکی مثل رمزارز یا کیف پول‌های بدون مجوز جهت پرداخت ممنوع می‌باشد.
تبصره ۳- سقف‌های مجاز برای نقل و انتقال روزانه در سامانه‌ها مطابق با سقف‌های مجاز در شبکه بانکی بر اساس ضوابط ابلاغی بانک مرکزی است.
ماده ۹ - فعالیت روزانه و ساعت کاری اشخاص مشمول در ضوابط ابلاغی بانک مرکزی اعلام می‌گردد.
ماده ۱۰ - اشخاص مشمول موظفند پیش از آغاز فعالیت، طلا و نقره تحویلی به خزانه را جهت فروش تحویل خزانه داده و پس از تأیید امکان فروش، صرفاً تا میزان سقف طلا و نقره تحویلی به تملک اشخاص مشمول قرار دارد، توسط سامانه ناظر برای آنها ایجاد می‌شود.
ماده ۱۱ - اشخاص مشمول باید پیش از دریافت وجه از مشتری، اطلاعات مشتری و اطلاعات طلا و نقره قابل معامله را به سامانه ناظر ارسال نموده و سامانه ناظر در صورت وجود شرایط لازم (مانند موجودی کافی طلا و نقره تحویلی به خزانه) شماره استعلام را به اشخاص مشمول ارسال و مقدار طلا و نقره قابل معامله را از موجودی اشخاص مشمول نزد خزانه کسر می‌نماید.
ماده ۱۲ - اشخاص مشمول باید از تطابق شماره تلفن همراه مشتری و حساب بانکی با شماره شناسه ملی مشتری در هنگام ثبت نام و ویرایش اطلاعات مشتری اطمینان حاصل نمایند. واریز و دریافت وجه توسط مشتری صرفاً از حساب / حساب‌هایی که متعلق به مشتری بود.
تبصره- ایجاد و ارائه خدمات مرتبط با کیف پول برای مشتری صرفاً بر اساس ضوابط بانک مرکزی مجاز است. استفاده و ایجاد کیف پول بدون تأیید بانک مرکزی تخلف محسوب می‌شود.
ماده ۱۳ - اشخاص مشمول پس از دریافت وجه، شماره استعلام، شماره (کد رهگیری تراکنش) و وضعیت فروش را به سامانه ناظر اعلام می‌کنند. سامانه ناظر نیز یک شماره رهگیری معامله ایجاد کرده و معامله استعلام شده را ثبت نهایی می‌نماید. سامانه ناظر ملزم است اطلاعات مربوط به شماره استعلام، اطلاعات تراکنش، شماره رهگیری معامله و آدرس اینترنتی مشاهده اطلاعات ثبت شده را برای مشتری ارسال نماید. سامانه ناظر باید امکان استعلام اطلاعات معامله بر اساس شماره رهگیری و نیز مشاهده برخط مقدار طلا و نقره خریداری شده را برای مشتریان فراهم نموده و اطلاعات موجودی را در اختیار خزانه طرف قرارداد اشخاص مشمول قرار دهد.
ماده ۱۴ - هزینه‌های مترتب بر خرید، فروش، نگهداری و تحویل، کارمزدهای مربوط و عدم الزام به خرید باید پیش از خرید به اطلاع و تأیید مشتریان برسد.
ماده ۱۵ - طلا و نقره تحویلی به خریدار باید دارای استاندارد بوده و توسط تولیدکنندگان دارای مجوز تولید شده باشد.
ماده ۱۶ - مشتری می‌تواند طلا و نقره تحویلی به خریدار را از خزانه یا اشخاص مشمول تحویل بگیرد. در صورتی که مشتری طلا را از اشخاص مشمول تحویل بگیرد، اطلاعات درخواست تحویل کالا باید توسط اشخاص مشمول یا خزانه به سامانه ناظر ارسال شود. سامانه ناظر پس از دریافت تأییدیه از سوی مشتری مبنی بر دریافت کالا، از موجودی تعهد شده شخص مشمول کسر و معادل آن را به موجودی قابل فروش شخص مشمول اضافه می‌نماید.
ماده ۱۷ - شخص مشمول ملزم به تحویل فیزیکی طلا و نقره ظرف یک (۱) هفته خواهد بود.
تبصره- مشتری می‌تواند از طریق یک قرارداد، طلا و نقره خود را نزد خزانه نگهداری نماید.
ماده ۱۸ - کارگروه هماهنگی و نظارت بر اجرای این تصویب‌نامه با عضویت نمایندگان تام‌الاختیار ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز، دادستانی کل کشور، بانک مرکزی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت اطلاعات، سازمان تعزیرات حکومتی، فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، مرکز اطلاعات مالی وزارت امور اقتصادی و دارایی و اتاق اصناف ایران، در دبیرخانه ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز تشکیل می‌شود. این کارگروه ضمن هماهنگی با دستگاه‌ها و نهادهای مربوط، موارد تخلف در اجرای این تصویب‌نامه را جهت اقدام قانونی به مراجع ذی‌صلاح گزارش می‌دهد. این حکم نافی مسئولیت دستگاه‌های مربوط در چهارچوب قوانین و مقررات مرتبط نیست.
