جنگ ارز بریکس علیه دلالی: سود یا سوءاستفاده؟
تحریم‌های اقتصادی ایران، مکانیسم ماشه، رانت‌خواری، ارز مشترک بریکس و تهاتر نفت بر استقلال بانک مرکزی تأثیرگذار است.
محمدحسین کریم، عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی، در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی، به بررسی چالش‌های اقتصادی ایران و ضرورت استقلال بانک مرکزی از دولت پرداخت.
تحریم‌های اقتصادی و مکانیسم ماشه
وی با اشاره به تحلیل مکانیسم ماشه و تأثیرات آن بر اقتصاد کشور، تأکید کرد که ایران در سال‌های تحریم قوی‌تر شده است. کریم بیان کرد که مکانیسم ماشه یک عمل تبعیضی نیست و به‌طور خاص از ۴۵ سال پیش توسط غرب و به‌ویژه آمریکا اجرایی شده است. او این سوال را مطرح کرد که چه کسی نقض عهد کرده است و در پاسخ گفت که ایران نقض عهد نکرده، بلکه آمریکا و اروپا این کار را انجام داده‌اند.
کریم افزود: مکانیسم ماشه ابعاد پنج‌گانه‌ای دارد که شامل محدود کردن واردات و صادرات، محدود کردن دارایی‌ها و املاک ایران در خارج، محدود کردن سفر مقامات کشور به خارج، فروش نفت، فروش تسلیحات و موارد هسته‌ای می‌شود. به گفته وی، تأثیر تحریم‌های موشکی و هسته‌ای بیشتر از سایر ابعاد مکانیسم ماشه خواهد بود.
استقلال بانک مرکزی؛ ضرورتی برای مقابله با رانت‌خواران
عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی اظهار داشت: بانک مرکزی استقلال و قدرت کافی برای مبارزه با رانت‌خواران و دلالان را ندارد، زیرا از جانب دولت دستورپذیر است. او با ذکر مثال بانک‌های مرکزی کشورهای هند، ترکیه و مالزی، که به عنوان یک وزارتخانه یا یک دولت مستقل عمل می‌کنند و در واقع با دولت همراه هستند اما دستورپذیر نیستند، توضیح داد: این بانک‌ها با استفاده از تحولات بین‌المللی و اقدامات کارشناسی خود، تصمیمات لازم را اتخاذ می‌کنند و زیر بار دستورات دولت نمی‌روند.
کریم تصریح کرد: متأسفانه، بانک مرکزی با دستوراتی که از جانب دولت بر آن دیکته می‌شود، ناچاراً با بانک‌ها نیز دستوری عمل می‌کند. به عنوان نمونه، نرخ ارز و تسهیلات تکلیفی از طریق دستور صورت می‌گیرد، در حالی که نمی‌توان با دستور، ثبات ارزی ایجاد کرد. در این شرایط، استقلال بانک مرکزی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. بانک مرکزی باید در تصمیم‌گیری‌ها ثبات داشته باشد و نه دستورپذیر باشد و نه دستوری عمل کند.
اثر روانی مکانیسم ماشه و راهکارهای مقابله
این عضو هیئت علمی با اشاره به اثرات روانی مکانیسم ماشه گفت که این مکانیسم بیشتر جنبه روانی دارد و همانطور که شاهد هستیم به مرور زمان تأثیر خود را از دست خواهد داد. وی افزود: بدون شک اقدامات بانک مرکزی و سیاست‌گذاری‌های پولی و ارزی می‌تواند به تثبیت بازار ارز کمک کند، اما باید مستقل عمل شود.
کریم همچنین به فروش تهاتری نفت اشاره کرد و گفت که ایران به دور زدن تحریم‌ها عادت کرده است. در حال حاضر ۹۰ درصد فروش نفت ایران به صورت تهاتر انجام می‌شود و کشورها به جای ارز، کالا به ایران می‌دهند.
ضرورت ایجاد ارز مشترک بریکس
این استاد دانشگاه در پایان بر ضرورت ایجاد ارز مشترک بریکس تأکید کرد و گفت که اگر این ارز مورد پذیرش اعضا قرار گیرد، ایران می‌تواند با بسیاری از کشورهای جهان ارتباطات تجاری و مالی داشته باشد. او نتیجه‌گیری کرد که ایران باید با اعضای سازمان‌های تجاری و اقتصادی منطقه‌ای ارتباط برقرار کرده و آن‌ها را برای توسعه روابط ترغیب کند، چراکه این امر به کاهش تأثیر مکانیسم ماشه کمک خواهد کرد.
