کارت رفاهی جهیزیه: راه حلی جنجالی برای پایان صف وام ازدواج یا فریب وام‌گیرندگان؟
بانک مرکزی با ارائه وام ازدواج، فرزندآوری، تسهیلات کالایی و کارت رفاهی از تولیدکنندگان داخلی و نظام بانکی حمایت می‌کند.
اجرای طرح «کارت رفاهی متصل به اوراق گام» تا پایان آبان ماه؛ راهکاری برای کاهش صف وام ازدواج
در حالی که بیش از نیم‌میلیون متقاضی در صف دریافت وام ازدواج و صدها هزار نفر دیگر در انتظار وام فرزندآوری هستند، بانک مرکزی اعلام کرده است طرح «کارت رفاهی متصل به اوراق گام» با هدف تسهیل خرید جهیزیه تا پایان آبان ماه عملیاتی خواهد شد. این طرح قرار است بخشی از فشار وارده بر صف یک‌میلیونی تسهیلات ازدواج را کاهش دهد.
تغییر رویکرد از وام نقدی به تسهیلات کالایی
طی ماه‌های اخیر، افزایش تعداد متقاضیان و طولانی شدن روند پرداخت وام ازدواج به یکی از چالش‌های جدی نظام بانکی تبدیل شده است. بر اساس آخرین آمارها، بیش از ۵۰۰ هزار نفر در صف دریافت وام ازدواج قرار دارند و در صورت احتساب متقاضیان وام فرزندآوری، این رقم از مرز یک میلیون نفر فراتر می‌رود. در این راستا، مقامات اقتصادی دولت از تغییر رویکرد از پرداخت وام نقدی به ارائه تسهیلات کالایی خبر داده‌اند. رئیس‌کل بانک مرکزی و وزیر اقتصاد پیشتر تأکید کرده بودند که دولت در حال طراحی سازوکاری برای ارائه کارت‌های اعتباری خرید کالا به زوج‌ها به جای وام نقدی ازدواج است. این کارت‌ها صرفاً برای خرید اقلام ضروری جهیزیه از فروشگاه‌های مجاز قابل استفاده خواهند بود.
جزئیات طرح «کارت رفاهی متصل به اوراق گام»
با اعلام رسمی بانک مرکزی، طرح «کارت رفاهی متصل به اوراق گام» در آستانه اجرا قرار گرفته است. طبق توضیحات مسئولان بانکی، در فاز نخست این طرح، بانک‌ها با پشتوانه اوراق گام (Guaranteed Active Money) منابع لازم برای صدور کارت را تأمین خواهند کرد. این امر به زوج‌های مشمول امکان می‌دهد تا بدون نیاز به انتظار طولانی برای دریافت وام نقدی، کالاهای اساسی جهیزیه را به صورت اقساطی خریداری کنند.
اهداف سه‌گانه طرح
به گفته کارشناسان، تغییر مدل تأمین مالی ازدواج از حالت نقدی به کالایی، سه هدف اصلی را دنبال می‌کند:
- کاهش بار نقدینگی بر بانک‌ها و کوتاه‌تر شدن صف متقاضیان
- هدایت منابع قرض‌الحسنه به مصارف واقعی ازدواج
- جلوگیری از انحراف منابع وام به خریدهای غیرمرتبط
یک کارشناس بانکی با اشاره به اینکه در بسیاری از موارد وام ازدواج پس از پرداخت نقدی، صرف هزینه‌هایی خارج از چارچوب ازدواج می‌شود، معتقد است با اجرای طرح کارت رفاهی کالایی، ضمن حفظ هدف‌گذاری وام، بخشی از هزینه جهیزیه از طریق تولیدکنندگان داخلی تأمین خواهد شد که به رونق بازار لوازم خانگی ایرانی کمک می‌کند.
چالش‌های احتمالی و نگاه کارشناسان
با این حال، کارشناسان نسبت به نحوه اجرای این طرح نیز ابراز نگرانی کرده‌اند. یکی از چالش‌های احتمالی، نحوه قیمت‌گذاری کالاها در شبکه فروشگاهی و تضمین واقعی بودن تخفیف‌ها است. برخی معتقدند در صورت عدم تعریف سازوکار رقابتی و نظارتی شفاف، این طرح نیز ممکن است مانند برخی طرح‌های اعتباری قبلی، در عمل به وامی پرهزینه با نرخ مؤثر بالا تبدیل شود.
به نظر می‌رسد طرح کارت رفاهی جهیزیه، نخستین گام عملی دولت در جهت تبدیل نظام وام‌پردازی ازدواج به مدلی اعتباری و هدفمند باشد. اما این پرسش همچنان مطرح است که آیا این طرح قادر به کاهش صف بیش از یک میلیون نفری متقاضیان وام ازدواج و فرزندآوری خواهد بود، یا صرفاً مدلی نوین از توزیع تسهیلات با تأخیرهای جدید را به همراه خواهد داشت.