۳ زلزله در بازار موبایل ایران / صف‌های طولانی برای زنده کردن گوشی‌های قدیمی!
بازار موبایل ایران در یک پارادوکس عجیب گرفتار شده است: ویترین‌های خالی از مشتری، اما تعمیرگاه‌های مملو از جمعیت. مهرماه که به‌طور سنتی فصل رونق خرید به دلیل بازگشایی مدارس بود، امسال به نمادی از رکود عمیق، سقوط قدرت خرید و تغییر مسیری تاریخی از خرید نقدی به سمت اعتباری و تعمیرات بدل شده است.
این گزارش میدانی نشان می‌دهد که چگونه کاهش تقاضا، نوسانات دلار و مهم‌تر از آن، انحصار در واردات، معادله این بازار را به کلی تغییر داده است.
بازار تلفن همراه که همواره نبض حساسی به تحولات اقتصادی داشته، این روزها نشانه‌های روشنی از یک دگردیسی ساختاری را به نمایش می‌گذارد. فعالان بازار و گزارش‌های میدانی، سه روند کلیدی را تأیید می‌کنند:
۱. رکود بی‌سابقه فروش و رونق تعمیرات
محمد یونسی، عضو هیات‌مدیره اتحادیه فروشندگان تلفن همراه، تأیید می‌کند که مراجعه مردم به تعمیرگاه‌ها برای احیای گوشی‌های قدیمی “چندین برابر” شده است. این موضوع نشان می‌دهد مصرف‌کنندگان به جای تعویض گوشی، به دلیل کاهش شدید قدرت خرید، حفظ دستگاه فعلی خود را در اولویت قرار داده‌اند. در نتیجه، فروشگاه‌های موبایل با رکود کم‌سابقه‌ای مواجه‌اند و فصل طلایی فروش در مهرماه امسال از دست رفته است.
۲. کوچ بزرگ از خرید نقدی به اقساطی
مسیری که زمانی تنها ۲۰٪ از خریدهای موبایل را تشکیل می‌داد، اکنون به “مسیر اصلی” تبدیل شده است. به گفته یک فعال بازار: «حتی اقشار با درآمد بالا نیز به خرید قسطی روی آورده‌اند.» این تغییر الگو، فروشگاه‌های فیزیکی و اینترنتی را وادار کرده تا همکاری خود را با لندتک‌ها و شرکت‌های فین‌تک برای ارائه تسهیلات خرید اعتباری افزایش دهند.
۳. انحصار در واردات؛ متهم ردیف اول
محمدرضا عالیان، یکی از فعالان بازار، ریشه اصلی مشکلات را فراتر از نوسانات دلار می‌داند و انگشت اتهام را به سمت فرآیندهای جدید ثبت سفارش و تخصیص ارز نشانه می‌رود. او توضیح می‌دهد:
- حذف رقابت: شرکت‌های واردکننده قدیمی که با سود معقول فعالیت می‌کردند، به تدریج در حال حذف شدن هستند.
- ظهور “نورچشمی‌ها”: برخی افراد یا شرکت‌های خاص به شکل نامتعارفی تخصیص ارز دریافت می‌کنند که این امر فضای رقابتی سالم را از بین برده است.
- عرضه نامنظم: این انحصار باعث شده توزیع کالا در بازار پراکنده و نامنظم شود و قیمت‌ها به صورت دستوری توسط بازیگران اصلی کنترل شود.
کاهش قیمت در بازار لوکس‌ها؛ نشانه‌ای از رکود عمیق
با وجود تمام این چالش‌ها، قیمت برخی گوشی‌های لوکس مانند آیفون ۱۵ پرومکس (مدل واقعی موجود در بازار) کاهش یافته است. به عنوان مثال، قیمتی که تا چندی پیش برای مدل ۵۱۲ گیگابایتی تا ۳۷۰ میلیون تومان نیز اعلام می‌شد، اکنون به کانال ۳۱۰ میلیون تومان رسیده است. این کاهش قیمت نه یک اتفاق مثبت، بلکه نشانه‌ای از عمق رکود و نبود تقاضای مؤثر حتی برای کالاهای سرمایه‌ای است.
اهمیت خبر برای شما (تحلیل نهایی)
وضعیت فعلی بازار موبایل یک آینه تمام‌نما از اقتصاد کلان کشور است و سه نکته کلیدی را برای شما به عنوان مصرف‌کننده یا فعال اقتصادی روشن می‌کند:
- تغییر الگوی مصرف اجباری است: دیگر نمی‌توان با الگوهای گذشته برای خرید برنامه‌ریزی کرد. “تعمیر” به یک گزینه جدی و “خرید اقساطی” به یک ضرورت برای بسیاری تبدیل شده است. این روند احتمالاً به سایر بازارهای کالاهای بادوام نیز سرایت خواهد کرد.
- قیمت‌ها منعکس‌کننده واقعیت نیستند: کاهش قیمت یک گوشی لوکس لزوماً به معنای ارزان شدن نیست، بلکه نشان‌دهنده نبود خریدار است. قیمت‌گذاری در بازار موبایل بیش از آنکه تابع عرضه و تقاضای سالم باشد، تحت تأثیر سیاست‌های ارزی و انحصارهای پنهان است.
- آینده کوتاه‌مدت مبهم است: تا زمانی که فضای رقابتی به واردات بازنگردد و تخصیص ارز شفاف نشود، بازار همچنان با عرضه نامنظم و قیمت‌های غیرقابل پیش‌بینی مواجه خواهد بود. پیش‌بینی فعالان بازار این است که حتی با کاهش نرخ دلار، ریزش قیمت‌ها محسوس نخواهد بود و هر نوسان افزایشی به سرعت قیمت‌ها را بالا خواهد برد. در این شرایط، تصمیم برای خرید یا تعویض موبایل باید با احتیاط بیشتری گرفته شود.
