قاتل پنهان خانه‌های خالی
بازار مسکن ایران در وضعیت رکود عمیق و «تقاضای معلق» قرار گرفته است؛ به‌دلیل نااطمینانی سیاسی، تورم، بی‌ثباتی اقتصادی و ضعف سیاست‌های حمایتی، سرمایه‌گذاران و خریداران واقعی از بازار عقب‌نشینی کرده‌اند.
بازار مسکن ایران به مرحله‌ای بی‌سابقه از رکود وارد شده که کارشناسان آن را فراتر از رکود معمول و در مرز «توقف کامل» توصیف می‌کنند. در شرایطی که نه سرمایه‌گذار قصد ورود به ساخت‌وساز را دارد و نه خریدار توان خرید مسکن را، صنعت ساختمان در یکی از بحرانی‌ترین دوره‌های خود قرار گرفته است.
به گفته حجت عزیزی، عضو هیئت مدیره انجمن انبوه‌سازان استان تهران، تحریم‌ها، نااطمینانی سیاسی و کاهش امنیت اقتصادی، سبب شده‌اند بازار مسکن از رکود به مرحله توقف کامل معاملات برسد. او تأکید می‌کند که در دوران رکود هم معمولا معاملات هرچند اندک وجود دارد، اما اکنون حتی این حداقل هم از بین رفته است.
در این شرایط، تنها افرادی که پیش‌دستی کرده و زودتر اقدام به خرید ملک، زمین و شروع پروژه‌های مشارکتی کرده‌اند، می‌توانند در آینده سود ببرند. عزیزی تأکید می‌کند که برخی فرصت‌ها مانند واحدهای لوکس زیر قیمت واقعی یا آپارتمان‌های کوچک‌مقیاس در حاشیه شهرها با امکان خرید اقساطی، هنوز هم برای برخی متقاضیان به‌صرفه است.
حسین رجبی، بازرس انجمن انبوه‌سازان تهران، نیز با انتقاد از بی‌ثباتی بازار و پروژه‌های حمایتی دولت گفت: نوسانات ارزی، تورم بالا و بدهی‌های دولت به پیمانکاران، انگیزه بخش خصوصی برای ورود به پروژه‌هایی مانند نهضت ملی مسکن را به حداقل رسانده است. او همچنین تأکید کرد که تقاضا به‌سمت واحدهای کوچک‌تر و اقتصادی‌تر در حال حرکت است، اما عرضه این نوع واحدها در بازار هنوز ناکافی است.
سیاست‌های حمایتی دولت ناکافی است
حسن محتشم، دیگر عضو هیئت مدیره انجمن انبوه‌سازان، با انتقاد از سیاست‌های دولت در بخش مسکن حمایتی، گفت: قراردادهای پروژه‌های حمایتی شفاف نیست، و بسیاری از متقاضیان حتی نمی‌دانند چه زمانی صاحب خانه خواهند شد. او همچنین تراکم‌فروشی بی‌ضابطه در شهرهای بزرگ را یکی از عوامل مخرب نظم زندگی شهری و مانعی برای تحقق اهداف مسکن اجتماعی دانست.
به گفته محتشم، تنها مناطقی که از نظر اقتصادی توجیه‌پذیر باشند یا دارای مشوق‌های خاص مانند بافت‌های فرسوده یا مناطق گردشگری و کم‌ریسک هستند، می‌توانند هنوز جذابیت نسبی برای سرمایه‌گذاران داشته باشند.
بازار مسکن در دام «تقاضای معلق»
از دیدگاه حسین عبده تبریزی، اقتصاددان و استاد دانشگاه، بازار مسکن دچار پدیده‌ای به نام تقاضای معلق شده است؛ وضعیتی که در آن، خریداران بالقوه به دلیل نااطمینانی سیاسی و اقتصادی، از ورود به بازار خودداری می‌کنند. او هشدار می‌دهد که در این شرایط، نه تنها مصرف‌کنندگان واقعی، بلکه سرمایه‌گذاران ملکی نیز عقب‌نشینی کرده‌اند و همین مسئله باعث رکودی مزمن و فرسایشی در صنعت ساختمان شده است.
عبده تبریزی تأکید کرد که رکود بازار مسکن برخلاف بازارهای مالی دیگر، پنهان‌تر اما عمیق‌تر است و اثرات آن بر اشتغال، نقدینگی خانوارها و صنایع وابسته به‌شدت محسوس است.
