این افراد مجبور به خداحافظی با تهران شدند
اقتصاد ایرانی: افزایش شدید هزینه‌های اجاره مسکن در تهران، مستاجران را با چالش‌های جدی مواجه کرده و به تغییر الگوی زندگی آنها و کوچ اجباری به مناطق ارزان‌تر یا شهرهای اطراف منجر شده است؛ این روند ریشه در فشار اقتصادی و رشد تقاضای اجاره‌نشینی دارد.
بحران اجاره‌نشینی در کلان‌شهر تهران به مرحله‌ای رسیده که بسیاری از مستاجران را مجبور به تغییر سبک زندگی و حذف ضروریات کرده است. عوامل متعددی در شکل‌گیری این وضعیت نقش دارند که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
افزایش چشمگیر جمعیت اجاره‌نشین در تهران
یکی از مهم‌ترین دلایل فشار بر بازار اجاره، رشد قابل‌توجه جمعیت اجاره‌نشین طی هفت سال گذشته است. این افزایش جمعیت تحت‌تأثیر دو جریان اصلی اتفاق افتاده است. از یک سو، جوانان مجردِ جویای کار که به دشواری تامین مسکن ملکی، به اجاره‌نشینی روی آورده‌اند. از سوی دیگر، زوج‌های جوانی که با ترک خانواده‌های اصلی وارد زندگی مستقل شده‌اند و با چالش‌های بازار مسکن مواجه شده‌اند.
در حالی که تقاضا برای واحدهای استیجاری افزایش یافته، عرضه به‌طور مناسب گسترش نیافته است. این عدم توازن باعث افزایش هزینه‌های اجاره، تغییر در محل سکونت و حتی سبک زندگی مستاجران شده است.
تورم اجاره و کاهش قدرت خرید
یکی دیگر از عوامل فشار بر مستاجران، رشد تورم در بخش اجاره مسکن است. تورم مسکن چنان شدید بوده که امکان خرید ملک برای افراد با درآمد متوسط تقریباً غیرممکن شده است. تحقیقات میدانی نشان می‌دهد که هزینه‌های اجاره‌بها در تهران تا ۳۵ درصد افزایش داشته است؛ رقمی که از رشد درآمد مستاجران پیشی گرفته و آنها را با چالش جدی مواجه کرده است.
این وضعیت مستاجران را مجبور کرده تا تغییرات اساسی در هزینه‌های زندگی خود اعمال کنند. تحقیقات نشان می‌دهد بسیاری از آنها برای تامین هزینه‌های مسکن، از برخی خرج‌های ضروری عبور می‌کنند.
قید‌های جدید در سبد هزینه‌های زندگی
به علت افزایش اجاره‌بها، مستاجران برای مدیریت هزینه‌ها مجبور به حذف یا تعدیل برخی آیتم‌های مهم زندگی شده‌اند:
1. حذف هزینه‌های سفرهای روتین: سفرهای آخر هفته‌ای و تفریحات شهری همچون رفتن به کافه و رستوران به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته است.
2. کاهش هزینه‌های درمانی: مستاجران در هزینه‌های مرتبط با درمان و پیشگیری از بیماری‌ها تجدیدنظر کرده‌اند.
3. محدودیت در استفاده از تاکسی‌های آنلاین: به علت فشار اقتصادی، افراد بیشتر از حمل‌ونقل عمومی استفاده می‌کنند.
4. تغییر در مصرف مواد غذایی: توجه بیشتری به مواد اولیه شده و برخی خوراکی‌های غیرضروری از لیست خرید حذف شده‌اند.
5. افزایش زمان برای خریدهای مصرفی: مستاجران معمولاً مدت زیادی را برای پس‌انداز خرید کالاهای غیرضروری صرف می‌کنند.
6. رجوع به برندهای ارزان‌تر: کاهش مصرف کالاهای لوکس و طولانی‌تر شدن زمان استفاده از محصولات خریداری‌شده از دیگر تغییرات است.
نسل Z و چشم‌انداز اجاره‌نشینی
نظرسنجی صورت‌گرفته از افراد شاغل نشان می‌دهد حدود ۴۰ درصد از شرکت‌کنندگان در خانه‌های استیجاری زندگی می‌کنند که نسل Z بیشترین سهم از این افراد را به خود اختصاص داده‌اند. با وجود مشکلات اقتصادی، بسیاری از آنها هنوز به زندگی در تهران ادامه می‌دهند و مهاجرت به حومه یا سایر شهرها را گزینه مطلوبی نمی‌دانند.
برخی از افراد معتقدند حمایت خانواده می‌تواند راهی برای خانه‌دار شدن در آینده باشد اما شرایط فعلی امید چندانی برای استقلال مالی و تامین مسکن ایجاد نکرده است.
تاثیر تورم بر دهک‌های پایین و خطر توسعه فقر
تورم اجاره‌بها فشار سنگینی بر خانوارها وارد کرده است، به‌طوری که افراد مجبورند بسیاری از کالاهای غیرضروری را از سبد خرید خود حذف کنند. کاهش هزینه‌های ضروری مثل تغذیه و درمان، زنگ خطر سوءتغذیه و افزایش حاشیه‌نشینی در مناطق کم‌توسعه را به صدا درآورده است.
فردین یزدانی، کارشناس مسکن، تاکید دارد که برای جلوگیری از گسترش این بحران، باید اقدامات کلان اقتصادی همراه با اصلاحات ساختاری انجام شود. ایجاد سیستم حمایت اجتماعی برای مستاجران و تمرکز بر رفاه اجتماعی از جمله راهکارهایی است که می‌تواند در کاهش فشار بر دهک‌های پایین موثر باشد.
