تهاتر عجیب ایران و چین

در شرایط تحریمی، ایران ناچار است نفت خود را با تخفیف بفروشد. طبق برخی گزارش‌ها، چین روزانه بین ۱.۵ تا ۲ میلیون بشکه نفت از ایران می‌خرد؛ اما با چه قیمتی؟ گفته می‌شود تخفیف‌ها بین ۱۰ تا ۱۳ دلار در هر بشکه است. با احتساب قیمت جهانی، این یعنی ایران هر ماه حدود ۱۰۰ تا ۱۳۵ میلیون دلار کمتر از نرخ واقعی درآمد دارد.

وزیر نفت اما تخفیف‌های ادعایی را رد کرده و می‌گوید میزان تخفیف‌ها در «حد معقول» است. هرچند شفاف‌سازی بیشتری در این زمینه انجام نشده.

تهاتر؛ خرید کالا به جای پول نقد؟

یکی از روش‌های فروش نفت ایران به چین، تهاتر است. یعنی به‌جای دریافت پول، ایران کالا، خدمات یا تجهیزات دریافت می‌کند. برخی گزارش‌ها از تهاتر نفت با هواپیماهای ایرباس ساخت چین (!) یا زیرساخت‌های ریلی خبر می‌دهند.

اگرچه این مدل همکاری می‌تواند تحریم‌ها را دور بزند، اما شفافیت مالی کمتری دارد و می‌تواند باعث افزایش وابستگی شود.

آیا پروژه‌های چینی جای پول را می‌گیرند؟

در توافق ۲۵ ساله ایران و چین، سرمایه‌گذاری‌های زیربنایی از جمله در بخش حمل‌ونقل، انرژی و مخابرات دیده شده است. حالا برخی تحلیل‌گران معتقدند چین به‌جای پرداخت نقدی، در ایران پروژه اجرا می‌کند و هزینه آن را از نفت تأمین می‌کند؛ یعنی نفت در برابر پروژه.

این مدل همکاری اگر با نظارت دقیق انجام شود می‌تواند به نفع ایران باشد. اما در غیاب شفافیت مالی، نگرانی‌هایی درباره قیمت‌گذاری ناعادلانه یا وابستگی زیاد به یک کشور خاص وجود دارد.