ناجی جدید ناترازی برق ایران از راه رسید
مصطفی رجبی مشهدی مدیرعامل شرکت توانیر در گفت‌وگو با خبرگزاری «اسپوتنیک» روسیه از بررسی دو مسیر اصلی برای اتصال شبکه برق ایران و روسیه خبر داد و تأکید کرد که این طرح می‌تواند زمینه تبادل ۳۰۰ مگاوات برق بین دو کشور را فراهم کند.
به گفته رجبی‌مشهدی، نخستین مسیر پیش‌بینی‌شده از جمهوری آذربایجان عبور می‌کند که از نظر فنی سهل‌الوصول‌تر و دارای زیرساخت موجود است.
مطالعات فنی این کریدور به پایان رسیده و مشاوران بین‌المللی عملیاتی بودن آن را تأیید کرده‌اند.
اما اجرای طرح نیازمند هماهنگی بیشتر در نشست‌های تخصصی سه‌جانبه ایران–آذربایجان–روسیه است تا چالش‌های تبادل انرژی و تعرفه‌های عبور برطرف شوند.
با تحقق این مسیر، ایران قادر خواهد بود تا پیش از پایان سال ۱۴۰۵، تبادل پایدار ۳۰۰ مگاوات برق با روسیه را تجربه کند؛ اقدامی که نقطه عطفی در ناترازی تابستانی شبکه برق کشور خواهد بود.
مسیردوم؛ کریدور ارمنستان – گرجستان
کریدور دوم از مسیر ارمنستان و گرجستان تعریف شده است که با تکمیل اتصالات فنی میان این دو کشور، می‌تواند مسیر جایگزین و مکمل برای ارتباط الکتریکی ایران و روسیه باشد.
اجرای این گزینه هرچند نیازمند احداث تجهیزات جدید انتقال و ایستگاه‌های تبدیل ولتاژ است، اما ظرفیت آینده‌نگرانه بالایی دارد و از دید توانیر، می‌تواند مسیر استراتژیک بلندمدت تبادل برق اوراسیا محسوب شود.
صادرات برق ایران و مدیریت ناترازی
مدیرعامل توانیر با اشاره به ناترازی فعلی تولید و مصرف برق در کشور گفت:
در سه تا چهار سال گذشته به دلیل رشد سریع مصرف، ظرفیت صادراتی ایران محدود بوده است، اما اکنون خطوط انتقال به پاکستان توسعه یافته و ظرفیت صادرات تا ۳۰۰ مگاوات در دسترس است؛ هرچند در شرایط فعلی تنها ۵۰ تا ۶۰ مگاوات برق صادر می‌شود.
رجبی‌مشهدی تصریح کرد که افزایش صادرات برق در افق میان‌مدت، منوط به ایجاد ظرفیت‌های جدید تولید و تکمیل نیروگاه‌های سیکل ترکیبی کلاس F است تا ناترازی ساختاری شبکه اصلاح شود.
همکاری‌های ایران و روسیه در حوزه هسته‌ای
او در بخش دیگری از گفت‌وگو با اسپوتنیک به همکاری‌های فعال ایران و روسیه در حوزه انرژی هسته‌ای اشاره کرد و گفت:
واحد اول نیروگاه بوشهر با ظرفیت هزار مگاوات در مدار بهره‌برداری قرار دارد و واحدهای دوم و سوم نیز توسط شرکت روسی در حال احداث هستند که تا سال‌های ۲۰۲۷ و ۲۰۲۸ وارد مدار تولید خواهند شد.
همچنین مذاکراتی برای توسعه نیروگاه‌های مدولار کوچک (SMR) و اتصال آن‌ها به شبکه برق داخلی در جریان است. به گفته رجبی‌مشهدی، سازمان انرژی اتمی طرح احداث ۵ هزار مگاوات نیروگاه جدید هسته‌ای در جنوب کشور را زیر نظر دارد که می‌تواند نقش مکمل در ناترازی برق ایفا کند.
فرصت‌های سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر
در حوزه انرژی‌های نو، توانیر اعلام کرده است که در برنامه هفتم توسعه، ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر کشور باید به ۱۱ هزار مگاوات برسد، اما دولت چهاردهم تصمیم دارد این رقم را تا ۳۰ هزار مگاوات افزایش دهد.
رجبی‌مشهدی افزود: تاکنون ظرفیت تولید نیروگاه‌های بادی و خورشیدی از ۱۲۵۰ مگاوات به بیش از ۲۵۵۰ مگاوات افزایش یافته و پیش‌بینی می‌شود ظرف یک سال آینده این رقم از ۱۰ هزار مگاوات فراتر رود.
او همکاری با شرکت‌های روسی را در این حوزه ضروری دانست و از «دعوت رسمی برای سرمایه‌گذاری مشترک در پروژه‌های بادی و خورشیدی کشور» خبر داد.
اشتراک تجربه در مدیریت آب و انرژی
مدیرعامل توانیر در ادامه گفت: جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد تجربه‌های فنی خود در زمینه مدیریت منابع آبی و بهینه‌سازی مصرف انرژی را در اختیار کشورهای همسایه از جمله افغانستان قرار دهد تا از تنش‌های منطقه‌ای مرتبط با آبی و برق کاسته شود.
ایران اکنون از پنج کشور برتر سازنده نیروگاه‌های سیکل ترکیبی کلاس F با راندمان بالای ۵۵ درصد محسوب می‌شود.
همگام‌سازی شبکه‌های برق منطقه‌ای
در پایان، رجبی‌مشهدی به بند مهم برنامه هفتم توسعه اشاره کرد که بر اساس آن، ایران باید به هاب انرژی منطقه تبدیل شود.
وی گفت: همگام‌سازی شبکه‌های برق کشورهای همسایه در قالب کارگروه‌های مشترک با روسیه در دست پیگیری است.
با تکمیل استانداردهای فنی و اتصال کامل شبکه‌های برقی اوراسیا، می‌توان به ثبات پایدار عرضه برق در منطقه و افزایش سهم صادرات انرژی ایران دست یافت.
«نقشه تازه برق ایران و روسیه» در واقع گام نخست برای شکل‌گیری کمربند انرژی غیرغربی در منطقه است.
اتصال شبکه‌های برق، تبادل انرژی و همکاری هسته‌ای عملاً ایران را از موقعیت مصرف‌کننده به موقعیت تأمین‌کننده و هم‌تراز فنی با روسیه منتقل می‌کند.
اگر مسیر آذربایجان ظرف یک سال آینده عملیاتی شود، حجم تبادل برق ایران با اوراسیا برای نخستین‌بار از مرز ۵۰۰ مگاوات عبور خواهد کرد.
