شوک ارزی: نوسازی ناوگان تجاری مُرد!
چالشهای نوسازی ناوگان جادهای؛ از واردات کامیون تا بیثباتی ارز و مقررات.
رئیس کمیسیون حملونقل اتاق تهران از توقف عملی نوسازی ناوگان حملونقل جادهای کشور خبر داد و دلیل آن را نبود تخصیص ارز پایدار، بیثباتی مقررات و توقف واردات کامیون عنوان کرد. وی تأکید کرد که فرآیند نوسازی به دلیل محدودیتهای ارزی و مقرراتی یا متوقف شده یا با سرعتی بسیار پایین پیش میرود.
نیاز مبرم و توقف عملی نوسازی ناوگان
پیمان سنندجی، رئیس کمیسیون حملونقل اتاق تهران، با اشاره به وضعیت ناوگان تجاری کشور اظهار داشت: نیاز به نوسازی ناوگان حملونقل جادهای کشور کاملاً جدی و انکارناپذیر است. اما در عمل، نوسازی ناوگان با موانع جدی مواجه شده و خروجی قابلاتکایی نداشته است.
چالشهای ارزی و مقرراتی واردات کامیون
سنندجی در تشریح موانع، تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی را ناکافی و ناپایدار دانست و بیان کرد: بانک مرکزی تاکنون تخصیص ارز مؤثر، پایدار و مستمر برای واردات کامیون و کشنده، چه نو و چه کارکرده، انجام نداده است. وی افزود: در مقاطع کوتاهی وعدهها یا مجوزهای موردی اعلام شده، اما این مجوزها یا به مرحله تأمین ارز نرسیده یا به دلیل اولویتدهی ارزی به کالاهای اساسی، ناوگان حملونقل در اولویتهای بعدی قرار گرفته است.
رئیس کمیسیون حملونقل اتاق تهران ادامه داد: نتیجه این وضعیت آن بوده که واردات کامیون عملاً بدون پشتوانه ارزی بوده است. ثبت سفارش کامیون نیز در برخی مقاطع زمانی باز شده، اما این ثبت سفارشها بدون تضمین تأمین ارز بوده و بسیاری از آنها هرگز به مرحله گشایش اعتبار یا پرداخت ارزی نرسیدهاند.
سنندجی تصریح کرد: واردات کامیونهای نو تقریباً متوقف شده و واردات کامیونهای کارکرده نیز به دلیل محدودیتهای سنی، تغییرات مکرر مقررات و نبود قطعیت در تأمین ارز، عملاً جذابیت و امکان اجرایی خود را از دست داده است. در نتیجه، ورود واقعی کامیون به کشور بسیار محدود و ناچیز است.
چهار محور اصلی مشکلات نوسازی
سنندجی مشکلات اصلی نوسازی ناوگان حملونقل جادهای را در چهار محور اصلی طبقهبندی کرد:
محور نخست، مشکل ارزی است که شامل نبود ارز ترجیحی یا نیمایی اختصاصی برای ناوگان، ناپایداری تصمیمات بانک مرکزی و افزایش ریسک سرمایهگذاری برای فعالان حملونقل میشود.
محور دوم، بیثباتی مقررات است؛ تغییر مداوم ضوابط مربوط به سن، استاندارد و منشأ کامیون، صدور بخشنامههای متعدد و بعضاً متناقض و نبود یک نقشه راه مشخص سه تا پنجساله برای نوسازی ناوگان، فضای تصمیمگیری را بهشدت بیثبات کرده است.
محور سوم، ناتوانی مالی فعالان حملونقل است؛ قیمت تمامشده کامیون وارداتی با ارز آزاد فراتر از توان رانندگان و شرکتهای حملونقلی است و تسهیلات بانکی داخلی نیز یا ناکافی است یا با نرخ بهره بالا ارائه میشود.
محور چهارم به پیامدهای تحریمها بازمیگردد؛ محدودیت در خرید مستقیم از برندهای معتبر، مشکلات جدی در تأمین قطعات و خدمات پس از فروش و پشتیبانی فنی، و افزایش گرایش به بازار کامیونهای دستدوم با ریسک بالا از جمله تبعات این شرایط است.
پیامدهای توقف نوسازی بر اقتصاد و ایمنی
رئیس کمیسیون حملونقل اتاق تهران تأکید کرد: در شرایط فعلی، نه تخصیص ارز مؤثر و پایدار از سوی بانک مرکزی برای نوسازی ناوگان انجام شده و نه واردات کامیون در مقیاس قابلاعتنا صورت گرفته است. نوسازی ناوگان در حد سیاستگذاری باقی مانده و به مرحله اجرا نرسیده است. وی هشدار داد که تداوم این وضعیت، بهطور مستقیم موجب افزایش هزینه حمل، کاهش ایمنی جادهها و افت توان ترانزیتی کشور خواهد شد.
