فاجعه آب در پایتخت: ۲۲ درصد منابع حیاتی تبخیر میشود؛ تهران در مرز بیآبی!
خشکسالی و کاهش بارندگی ذخایر سدهای تهران را به شدت کاهش داده و مدیریت بحران آب و آب بدون درآمد را حیاتی کرده است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران از ورود مدیریت منابع آب در استان به مرحلهای حساس خبر داد و اعلام کرد که میزان آب بدون درآمد در تهران حدود ۲۲ درصد است؛ رقمی که در مقایسه با استانهایی مانند گیلان (۱۰ درصد) و کشورهای توسعهیافته (حدود ۸ درصد) بالا محسوب میشود. این اظهارات در جریان بازدید معاون اجرایی رئیس جمهور از تصفیهخانه پرند و ارائه گزارشی از وضعیت منابع آبی پایتخت، با اشاره به تداوم خشکسالی کمسابقه و کاهش شدید ذخایر سدهای تأمینکننده آب تهران مطرح شد.
وضعیت بحرانی منابع آبی پایتخت
محسن اردکانی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران، با تشریح ساختار این شرکت و ۱۲ شرکت زیرمجموعه آن که ۶ مورد به صورت مستقیم در شهر تهران فعالیت دارند، به پروژههای مهم زیستمحیطی از جمله طرح جامع فاضلاب پایتخت اشاره کرد. وی منابع تأمین آب تهران را پنج سد اصلی (دو سد در غرب و سه سد در شرق) به همراه منابع آب زیرزمینی برشمرد. به گفته اردکانی، پیش از خشکسالی چهار تا پنج سال اخیر، حدود ۷۰ درصد آب تهران از منابع سطحی و ۳۰ درصد از منابع زیرزمینی تأمین میشد؛ اما متأسفانه در سالهای اخیر این نسبت کاملاً معکوس شده و اکنون ۷۰ درصد تأمین آب به منابع زیرزمینی وابسته است که نشاندهنده تغییرات بلندمدت در الگوی بارندگی طی ۶۰ سال گذشته است.
آمار نگرانکننده از کاهش بارندگی و ذخایر سدها
اردکانی سه ویژگی کمسابقه خشکسالی اخیر را برشمرد: ثبت شش سال خشکسالی پیاپی در استان تهران، ثبت کمترین میزان بارندگی در سال گذشته (۱۵۹ میلیمتر) و نبود بارندگی مؤثر در ماههای مهر، آبان و نیمه نخست آذر امسال. وی افزود: تا امروز تنها حدود ۱۵.۹ میلیمتر بارندگی در استان ثبت شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ۷۰ درصد کاهش و در مقایسه با میانگین بلندمدت، حدود ۸۵ درصد عقبماندگی را نشان میدهد.
وضعیت ذخایر سدها نیز نگرانکننده اعلام شد. در حالی که در سالهای ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹، مجموع ذخیره آب پنج سد تهران حدود ۹۱۹ میلیون مترمکعب بود، این رقم امسال به حدود ۲۶۵ میلیون مترمکعب کاهش یافته است. چهار سد اصلی تأمینکننده آب تهران، از جمله سدهای امیرکبیر و لتیان، در مجموع تنها ۴۳ میلیون مترمکعب آب قابل استفاده دارند و با احتساب سد طالقان، کل ذخایر فعلی به حدود ۱۵۵ میلیون مترمکعب میرسد؛ در حالی که این عدد در مدت مشابه سال گذشته بیش از ۳۵۰ میلیون مترمکعب بوده است. مدیرعامل آبفای تهران تأکید کرد که تهران از سال ۱۴۰۱ در شرایط «مدیریت قطرهچکانی منابع آب» قرار دارد.
رویکرد سهمحوری مدیریت آب تهران
مدیرعامل آبفای تهران به اقدامات سهساله اخیر در سه محور تأمین، توزیع و مدیریت مصرف اشاره کرد. در حوزه تأمین، طی این مدت حدود ۱۶ هزار لیتر بر ثانیه به ظرفیت برداشت از منابع زیرزمینی اضافه شده، هرچند وی هشدار داد که افت آبخوانها ادامه دارد و این افزایش پایدار نیست. همچنین، پروژههای انتقال آب از جنوب به شمال و شمالشرق تهران، از جمله طرحی با اختلاف ارتفاع ۳۶۳ متر برای جلوگیری از خروج سد لتیان از مدار، به منظور حفظ پایداری شبکه اجرایی شدهاند.
کاهش تلفات شبکه؛ گامی در جهت پایداری
اردکانی با اشاره به تلفات شبکه آب که در تهران حدود ۲۲ درصد است، از کاهش ۱۸ میلیون مترمکعبی پرت آب در شبکه تهران طی سالهای اخیر خبر داد. این دستاورد با نصب صدها شیر فشارشکن، کاهش فشار شبکه، اصلاح ایستگاههای پمپاژ و کنترل بیش از ۴۷ هزار شیر شبکه حاصل شده است.
