خودروهای مونتاژی در راه گرانی بیرویه؟ مسئولان بیتفاوت!
شورای رقابت با تعیین تکلیف قیمتگذاری خودروهای مونتاژی، مسیر گرانیها را مسدود کرد.
بازار خودروهای مونتاژی در ایران با چالشهای جدی در زمینه قیمتگذاری و شفافیت مواجه است. این خودروها که با حمایتهای ارزی تولید میشوند، با وجود هزینههای تولید پایینتر نسبت به نمونههای وارداتی، قیمتی گرانتر را به مصرفکننده تحمیل میکنند. در این میان، کیفیت ثابت و زمان تحویل طولانی، بر نارضایتیها افزوده است.
هشدار وزیر صمت درباره تعرفه واردات
در پی افزایش مکرر قیمت خودروهای مونتاژی، وزیر صنعت، معدن و تجارت نسبت به روند موجود واکنش نشان داد. سید محمد اتابک به خودروسازان هشدار داد که در صورت ادامه این روند، دولت تعرفه واردات خودرو را مورد بازنگری قرار خواهد داد تا تعادل به بازار بازگردد.
ریشههای گرانی خودروهای مونتاژی
حسین رحیمینژاد، کارشناس صنعت خودرو، با اشاره به قیمتگذاری نامتعارف خودروهای مونتاژی در ایران، معتقد است این خودروها به مراتب گرانتر از کشورهای مبدأ و همسایه عرضه میشوند. وی دلایل متعددی را برای این موضوع برمیشمارد:
- معافیتهای مالیاتی و کاهش هزینه تولید در مبدأ: صادرات خودرو از چین شامل ۱۳ درصد معافیت مالیاتی برای صادرکننده است که به کاهش قیمت تمامشده برای مونتاژکار منجر میشود. همچنین، واردات قطعات منفصله، هزینه تولید در مبدأ را ۱۰ تا ۱۵ درصد کاهش میدهد.
- هزینه پایینتر دستمزد و انرژی در ایران: کاهش هزینه دستمزد و انرژی در ایران، ۵ تا ۱۰ درصد دیگر از هزینههای تمامشده را کاهش میدهد.
- خرید عمده قطعات: خرید قطعات به صورت عمده (دهها هزار دستگاه)، منجر به کاهش حدود ۱۰ درصدی نسبت به قیمت فروش در چین میشود.
به گفته رحیمینژاد، با در نظر گرفتن این عوامل، قیمت خودرویی ۱۲ هزار دلاری در بازار چین، برای مونتاژکار باید حدود ۹ هزار دلار تمام شود.
محاسبه هزینهها و شکاف قیمتی
رحیمینژاد با محاسبه هزینههای جانبی نظیر گمرک (حدود ۳۰ درصد)، هزینه حملونقل (حداکثر ۵۰۰ دلار) و عمق ساخت داخل اعلامی، هزینه نهایی واردات قطعات و تولید خودرویی که در بازار چین ۱۲ هزار دلار قیمت دارد، را در ایران نهایتاً ۱۲ هزار دلار برآورد میکند. با احتساب ۲۰ درصد هزینههای سربار و مالیات و ۲۰ درصد سود شرکت، قیمت عرضه این خودرو باید حدود ۱۷ هزار دلار باشد. این رقم با نرخ ارز دولتی، معادل یک میلیارد و دویست میلیون تومان است. این در حالی است که همین خودروها در بازار ایران تا دو میلیارد و پانصد میلیون تومان فروخته میشوند، یعنی حدود ۱۰۰ درصد گرانتر از قیمت واقعی.
ورود شورای رقابت و سازمان حمایت
در واکنش به قیمتگذاری مبهم و صورتهای مالی غیرشفاف که منجر به عرضه خودروهای مونتاژی با قیمتی دو برابر هزینه واقعی شده است، شورای رقابت و سازمان حمایت مصرفکنندگان نیز وارد عمل شدهاند. سپهر دادجوی توکلی، سخنگوی شورای رقابت، ضمن تأیید نارضایتی مردم از قیمت خودروهای مونتاژی، به تلاش برای کاهش شکاف بین هزینه واقعی و قیمت بازار اشاره کرد. با این حال، وی محدودیتهای قانونی و ابهام در صورتهای مالی را مانعی برای اصلاح قیمتها دانست.
دلایل اصلی گرانی
رحیمینژاد ریشه اصلی گرانی خودروهای مونتاژی را ناشی از سوءمدیریت میداند و تأکید میکند که مونتاژکاری در ایران، نه عایدی واقعی برای صنعت خودرو دارد، نه اشتغال قابل توجهی ایجاد میکند و نه به کاهش قیمت برای مصرفکننده منجر میشود.
راهکارهای کنترل قیمتها
این کارشناس صنعت خودرو، واردات خودرو را یکی از مهمترین ابزارهای کنترل قیمتها معرفی میکند. وی معتقد است رقابت از طریق واردات، منجر به خرید محصول بهتر با قیمت مناسبتر توسط مشتری شده و از تعیین دلخواه قیمت توسط مونتاژکاران جلوگیری میکند. همچنین، حمایت هدفمند از تولیدکنندگان واقعی داخلی و تخصیص بخشی از منابع به واردات، میتواند به شکلگیری تولید واقعی و جلوگیری از تضییع حقوق مصرفکنندگان کمک کند.
مونتاژکار یا خودروساز خصوصی؟
عدهای معتقدند تکلیف خودروسازان مونتاژی که عمدتاً قطعات خود را از چین وارد میکنند، نامشخص است. رحیمینژاد با اشاره به غیرواقعی بودن عمق ساخت داخل در بسیاری از این خودروها، تأکید میکند که صرف خرید قطعه از شرکتهای داخلی، به معنای ساخت داخلی واقعی نیست و نباید منجر به معافیت گمرکی شود. وی بر لزوم نظارت دقیقتر بر سازوکار شرکتها و تمایز قائل شدن بین شرکتهای بازرگانی و تولیدی تأکید دارد.
