فاجعهای در راه است: امنیت غذایی جهان در آستانه فروپاشی!
تغییرات اقلیمی و شوکهای دمایی، تورم و نوسانات قیمت غذا را تشدید کرده و منجر به فقر و ناامنی غذایی میشود.
تحلیلگر مسائل توسعهای کشاورزی نسبت به تشدید شوکهای دمایی جهانی و پیامدهای تورمی آن هشدار داد.
شوک در عرضه؛ نخستین پیامد تغییرات اقلیمی
حسین شیرزاد، تحلیلگر مسائل توسعهای کشاورزی، در یادداشتی اختصاصی پیامدهای تغییرات اقلیمی را مورد بررسی قرار داد. وی با اشاره به اینکه نخستین پیامد تغییرات اقلیمی، شوک در عرضه است، توضیح داد که این شوک با کاهش عرضه مؤثر نیروی کار و نرخ انباشت سرمایه مولد، منجر به کاهش تولید و در نهایت افزایش نرخ تورم میشود.
تأثیر دما بر رشد اقتصادی و تشدید فقر
مطالعات نشان میدهد که به ازای هر یک درجه سانتیگراد افزایش دما، نرخ رشد سالانه تولید ناخالص داخلی سرانه در ۱۲۶ کشور مورد بررسی، بین ۰.۷۴ تا ۱.۲۵ درصد کاهش مییابد. فقر به عنوان علت و معلول ناامنی غذایی مطرح است؛ افزایش قیمت مواد غذایی، خانوارهایی با درآمد کمتر را که سهم بیشتری از درآمدشان صرف غذا میشود، به شدت تحت تأثیر قرار میدهد. این امر نه تنها گرسنگی را تشدید میکند، بلکه به سوءتغذیه، به ویژه در میان کودکان و سالمندان، منجر میشود.
پدیده کالای گیفن و تشدید فقر
کالای گیفن، محصولی است که با افزایش قیمت، تقاضا برای آن افزایش مییابد، برخلاف اصول اقتصاد خرد. نان به عنوان مثالی از کالای گیفن، نشان میدهد که چگونه افزایش قیمت آن، فقیرترین افراد را مجبور به مصرف بیشتر این غذای اصلی میکند، زیرا دیگر قادر به تکمیل رژیم غذایی خود با غذاهای بهتر نیستند. کشورهای وابسته به واردات مواد غذایی و انرژی، یا مناطق مستعد شرایط آب و هوایی شدید، با بیشترین افزایش قیمتهای داخلی روبرو خواهند شد. این وضعیت، نابرابری را در داخل و بین کشورها تشدید میکند.
تأثیرات ترکیبی و چسبندگی قیمتی
افزایش قیمت مواد غذایی و انرژی ناشی از تغییرات اقلیمی، فشار نامتناسبی بر فقیرترین خانوارها وارد کرده و نابرابری را تشدید میکند. کاهش قدرت خرید، تأثیر بر مصرف و هزینهها، و پیامدهای رفاهی، از جمله نتایج این پدیده است. همچنین، انتظارات تورمی خانوارها و شرکتها، چسبندگی قیمتی ایجاد کرده و مانع از کاهش قیمتها حتی با کاهش سطح تورم میشود.
آسیبپذیری کشاورزان خردهپا
در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، کشاورزان خردهپا ستون فقرات بخش کشاورزی را تشکیل میدهند. این گروه به دلیل فقدان منابع و زیرساختهای لازم، در برابر تغییرات اقلیمی آسیبپذیرترند. خرابی محصولات و کاهش بازده، آنها را به فقر بیشتر سوق داده و توانایی سرمایهگذاری در تولید آینده را محدود میکند، که این خود چرخه فقر و ناامنی غذایی را تداوم میبخشد.
پیشبینی کاهش عملکرد محصولات کشاورزی
تحقیقات نشان میدهد که تغییرات اقلیمی ممکن است عملکرد جهانی محصولات کشاورزی را در دهههای آینده کاهش دهد. نوسانات سالانه در عملکرد محصولات کشاورزی نیز افزایش یافته و به طور بالقوه نوسانات قیمت را تشدید میکند. ارتباط بین تغییرات اقلیمی، تورم قیمت مواد غذایی و فقر، یک چرخه معیوب ایجاد کرده که شکستن آن بدون مداخله خارجی دشوار است.
وابستگی هزینههای غذا و انرژی
هزینههای غذا و انرژی به شدت به هم وابسته هستند. تولید غذا به انرژی وابستگی زیادی دارد و بیشتر به سوختهای فسیلی متکی است. این وابستگی ناشی از تجهیزات مکانیزه در کشت، برداشت، انتقال غذا و همچنین نهادههای فسیلی در تولید کود است. بنابراین، مسائل اقلیمی به عنوان یک نیروی تورمی رو به رشد، احتمالاً تشدید شده و هزینه غذا را افزایش خواهد داد.
آینده غذایی در مواجهه با گرمایش جهانی
بر اساس گزارش ارزیابی ششم IPCC WGII، گرمایش جهانی بر بهرهوری کشاورزی در سیستمهای زمینی و اقیانوسی تأثیر میگذارد. افزایش دما، تخریب خاک، و آب و هوای شدید، همگی بر توسعه و برداشت محصولات کشاورزی و همچنین دامداری تأثیر منفی میگذارند. شرایط کاری دشوارتر و استرس گرمایی برای کارگران مزرعه، بهرهوری را کاهش داده و هزینهها را افزایش میدهد. افزایش وقوع رویدادهای شدید آب و هوایی مانند خشکسالی و سیل، فشارهای تورمی بلندمدت ایجاد کرده و بهرهوری و ثبات برداشت را مختل میکند.
هشدار نهایی: نوسانات بیشتر قیمت و تورم
در نهایت، تحلیلگر تأکید کرد که تغییرات اقلیمی میتواند شوکهای دمایی جهانی را مکررتر و شدیدتر کند. این امر به طور بالقوه منجر به نوسانات بیشتر قیمتها و تشدید تورم خواهد شد، و بانکهای مرکزی را ناگزیر به واکنش از طریق سیاستهای پولی خواهد کرد.
