فاجعه خاموش در اروپا: ذخایر آب شیرین در آستانه نابودی!
ماهواره‌ها نشان می‌دهند خشکسالی شدید اروپا ذخایر آب زیرزمینی را در بحبوحه تغییرات اقلیمی و کمبود آب در مناطق مختلف کاهش داده است.
داده‌های ماهواره‌ای جدید حاکی از تشدید روند خشکی در بخش‌های وسیعی از جنوب و شرق اروپا است. برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و فشارهای ناشی از تغییرات اقلیمی، منابع حیاتی آب شیرین قاره را به طور جدی تهدید می‌کند.
نتایج هشداردهنده از رصد فضایی
دانشمندان کالج دانشگاهی لندن (UCL) با تحلیل داده‌های ماهواره‌ای جمع‌آوری شده طی سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۴، که تغییرات میدان گرانشی زمین را رصد می‌کنند، به یافته‌های نگران‌کننده‌ای در خصوص ذخایر آب شیرین اروپا دست یافته‌اند. این تکنیک امکان اندازه‌گیری دقیق حجم کل آب ذخیره‌شده را با ردیابی تغییرات در آب‌های زیرزمینی، رودخانه‌ها، دریاچه‌ها، رطوبت خاک و یخچال‌های طبیعی فراهم می‌آورد.
گسترش خشکی و نگرانی از «فروپاشی اقلیمی»
این پژوهش نشان می‌دهد که در حالی شمال و شمال‌غرب اروپا (شامل اسکاندیناوی، بخش‌هایی از بریتانیا و پرتغال) روند افزایش رطوبت را تجربه می‌کنند، مناطق گسترده‌ای در جنوب و جنوب‌شرق قاره، از اسپانیا و ایتالیا گرفته تا فرانسه، سوئیس، آلمان، رومانی و اوکراین، با خشکی فزاینده‌ای روبرو هستند. پژوهشگران این شواهد را نشانه‌ای از «فروپاشی اقلیمی» توصیف کرده‌اند.
محمد شمس‌دوحه، استاد بحران آب و کاهش ریسک در UCL، تأکید کرده است که تطابق داده‌های ذخایر آب زمینی با داده‌های اقلیمی، همبستگی شدیدی را نشان می‌دهد.
کاهش ذخایر پنهان آب شیرین
مطالعه‌ای که در آن آریفین، پژوهشگر دوره دکتری، موفق به تفکیک ذخایر آب‌های زیرزمینی از کل آب‌های زمینی شد، نشان داد که حتی این منابع مقاوم‌تر نیز الگوی کاهش را تکرار می‌کنند. این یافته حاکی از افت قابل توجه ذخایر پنهان آب شیرین در اروپا است.
افزایش برداشت از منابع زیرزمینی
بررسی‌ها حاکی از آن است که با وجود روند کلی کاهش برداشت آب در اتحادیه اروپا از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۲، برداشت از منابع زیرزمینی ۶ درصد افزایش یافته است. این افزایش عمدتاً ناشی از رشد ۱۸ درصدی مصرف عمومی و ۱۷ درصدی نیازهای کشاورزی بوده است. آب‌های زیرزمینی در سال ۲۰۲۲، ۶۲ درصد آب شرب عمومی و یک‌سوم آب مورد نیاز کشاورزی اتحادیه اروپا را تأمین کرده‌اند که نشان‌دهنده فشار رو به تشدید بر این منبع حیاتی است.
تدوین استراتژی تاب‌آوری آب
در همین راستا، کمیسیون اروپا «استراتژی تاب‌آوری آب» را برای کمک به کشورهای عضو در انطباق با تغییرات اقلیمی و مدیریت فشارهای انسانی بر منابع آبی تدوین کرده است. این استراتژی با هدف ایجاد «اقتصاد هوشمند آب»، بهبود بهره‌وری آب را تا سال ۲۰۳۰ حداقل ۱۰ درصد تعیین کرده است. با توجه به میزان بالای نشت در شبکه‌های انتقال آب اتحادیه اروپا (بین ۸ تا ۵۷ درصد)، کمیسیون بر ضرورت کاهش تلفات و نوسازی گسترده زیرساخت‌ها تأکید دارد.
