سود ۲۴ درصدی؛ سکوت معنادار بانک مرکزی یا رانت بی‌پایان؟
بانک مرکزی با اتخاذ سیاست پولی انضباطی، نرخ سود بین‌بانکی را در بازار پول تثبیت کرد.
نرخ سود بین‌بانکی طی هفته‌های اخیر شاهد ثباتی کم‌سابقه بوده و در حدود 24 درصد باقی مانده است. این وضعیت، شبکه بانکی را در یک تعادل ظریف قرار داده که از نگاه کارشناسان، تفاسیر متفاوتی را به همراه داشته است.
ثبات کم‌سابقه نرخ سود بین‌بانکی
داده‌های منتشر شده از سوی بانک مرکزی نشان می‌دهد که نرخ سود بین‌بانکی در چندین دوره متوالی در محدوده 23.9 تا 24 درصد تثبیت شده است. این میزان از ثبات، عملاً دوره‌ای بی‌سابقه را در بازار پول رقم زده است. نرخ‌های سیاستی دیگر، از جمله نرخ اعتبارگیری قاعده‌مند و حداقل نرخ توافق بازخرید نیز تغییر محسوسی نداشته و به ترتیب در سطوح 24 و 23 درصد باقی مانده‌اند.
تفسیرهای متفاوت از ثبات اقتصادی
این الگوی پایدار در نرخ سود بین‌بانکی، سبب شده تا میان صاحب‌نظران اقتصادی دو دیدگاه مطرح شود. گروهی این وضعیت را نشانه‌ای از انضباط پولی و موفقیت سیاست‌گذاری بانک مرکزی در کنترل بازار پول می‌دانند. در مقابل، برخی دیگر معتقدند این ثبات، علامتی از توقف در رفتار سیاستی بانک مرکزی و عدم اتخاذ تصمیمات جدید پولی است.
دلایل و پیامدهای ثبات در بازار پول
بررسی رفتار بازار بین‌بانکی طی این دوره نشان می‌دهد که بانک‌ها نه با کمبود شدید نقدینگی و نه با وفور منابع مواجه بوده‌اند. تقاضای بانک‌ها برای اعتبارگیری در نرخ 24 درصد همچنان پابرجاست و همین موضوع باعث حرکت نرخ بازار در یک دامنه بسیار محدود شده است. از نگاه کارشناسان، این ثبات می‌تواند حاصل مدیریت مداوم و بدون هیجان بانک مرکزی در تزریق یا جمع‌آوری نقدینگی باشد؛ رویکردی که با هدف جلوگیری از جهش‌های ناگهانی در هزینه پول اتخاذ شده است.
نگرانی از کاهش توان اثرگذاری ابزارهای سیاستی
با این حال، برخی تحلیلگران معتقدند نبود واکنش نرخ‌ها به تغییرات فصلی و جریان‌های مالی معمول ماه‌های پایانی سال، نشان‌دهنده حرکت حداقلی ابزارهای سیاستی است و احتمالاً تصمیم‌گیری‌های جدید در کمیته سیاست پولی به تعویق افتاده است. این وضعیت برای فعالان اقتصادی و شبکه بانکی پیامدهای مهمی دارد. از سویی، ثبات نرخ، پیش‌بینی‌پذیری در بازار پول را افزایش داده و از تغییرات ناگهانی در نرخ‌های سپرده و تسهیلات جلوگیری می‌کند. اما از سوی دیگر، در صورت تشدید فشارهای تورمی در ماه‌های آینده، ادامه این سطح از ثبات می‌تواند توان اثرگذاری ابزارهای سیاستی را کاهش دهد و منجر به مقاومت غیرواقعی نرخ بین‌بانکی در برابر تغییرات واقعی اقتصاد شود.
مدیریت محتاطانه با نشانه‌های شکنندگی
در مجموع، وضعیت کنونی نرخ سود بین‌بانکی بیشتر شبیه به یک مدیریت محتاطانه در شرایط حساس شبکه بانکی است. بانک مرکزی تلاش می‌کند نرخ را در یک نقطه مشخص نگه دارد، اما هم‌زمان، نشانه‌هایی از شکنندگی تعادل نقدینگی در رفتار بانک‌ها نیز مشاهده می‌شود. به همین دلیل، تحلیلگران بازار پول بر این باورند که هرگونه تغییر در وضعیت مالی دولت، جریان نقدی بانک‌ها یا تصمیمات سیاست‌گذار می‌تواند این سکون ظاهری را به سرعت برهم بزند.
