اختلاف فاحش در قیمت بنزین: ۴ نرخ سردرگم‌کننده برای مردم!
هیئت وزیران درباره سهمیه‌بندی و قیمت‌گذاری بنزین، یارانه انرژی، رانت و تورم خودرو تصمیم‌گیری می‌کند.
مصوبه جدید هیئت وزیران از نیمه آذرماه بنزین معمولی را سه‌نرخی می‌کند و با احتساب بنزین سوپر، چهار نرخ مختلف در جایگاه‌ها اعمال خواهد شد.
جزئیات سهمیه‌بندی و نرخ‌های جدید
بر اساس مصوبه ۹ بندی هیئت وزیران که روز گذشته منتشر شد، خودروها از نیمه آذرماه دارای دو سهمیه بنزین خواهند بود: ۶۰ لیتر با نرخ ۱۵۰۰ تومان و ۱۰۰ لیتر با نرخ ۳۰۰۰ تومان. قیمت بنزین آزاد در جایگاه‌ها به ۵۰۰۰ تومان افزایش می‌یابد. همچنین، سهمیه‌های ۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومانی برای خودروهای نو شماره داخلی، وارداتی و مناطق آزاد حذف شده و این خودروها تنها با نرخ ۵۰۰۰ تومان بنزین دریافت خواهند کرد. نرخ بنزین کارت‌های سوخت جایگاه‌ها نیز ۵۰۰۰ تومان تعیین شده است.
نگرانی کارشناسان از رانت و عدم شفافیت
کارشناسان معتقدند با وجود افزایش حدود ۶۷ درصدی قیمت بنزین آزاد، این طرح با اضافه کردن نرخ‌های جدید، زمینه را برای توزیع رانت در جایگاه‌های سوخت فراهم می‌کند. معاون اجرایی رئیس‌جمهور اعلام کرده است که هزینه تمام شده هر لیتر بنزین حدود ۳۴ هزار تومان است. پیشتر نیز رئیس‌جمهور از پرداخت سالانه ۱۲۰ تا ۱۵۰ میلیارد دلار یارانه انرژی در کشور خبر داده بود.
پیچیدگی‌های مصوبه و ابهامات پیش رو
این اقدام دولت، پس از گذشت شش سال از آخرین تعدیل قیمتی در حوزه بنزین، منجر به سه‌نرخی شدن بنزین معمولی شده و با عرضه بنزین سوپر در ماه‌های آینده، عملاً چهار نرخ در جایگاه‌ها معتبر خواهد شد. برخی ابهامات در نحوه اطلاع‌رسانی، دلایل محدودیت برای خودروهای نو شماره و اثر آن بر کاهش مصرف، و همچنین احتمال ایجاد رانت برای دارندگان خودروهای پیشین مطرح شده است. مکانیسم تعیین نرخ سوم و شناوری آن نیز نامشخص است و این احتمال وجود دارد که با تغییر نرخ سوم، تعیین تکلیف نرخ‌های اول و دوم نیز با چالش مواجه شود.
مبنای تعیین نرخ آزاد و آینده قیمت‌ها
بر اساس بند دوم مصوبه، نرخ آزاد بنزین برابر با ۱۰ درصد قیمت بنزین خریداری شده از پالایشگاه تعیین خواهد شد. بند نهم نیز وزارت نفت را مکلف کرده است که قیمت نهایی سوخت‌گیری با کارت اضطراری جایگاه را به صورت فصلی و بر اساس میانگین فصل قبل محاسبه و ابلاغ کند. این موضوع نشان می‌دهد که رقم ۵۰۰۰ تومان صرفاً به عنوان نرخ پایه اولیه برای بنزین آزاد در نظر گرفته شده و احتمال افزایش تدریجی آن وجود دارد. پیچیدگی بوروکراتیک مصوبه جدید هیئت وزیران در رابطه با قیمت بنزین، به دلیل امکان تغییر نرخ آزاد و میزان سهمیه‌ها در هر فصل، به عنوان مشکل اساسی این مصوبه تلقی می‌شود.
