پرتقال‌های آلوده در ایران: فاجعه‌ای پنهان یا شایعه‌ای دروغین؟
صادرات پرتقال ایران به روسیه به دلیل رنگ‌آوری غیرمجاز با چالش مواجه شد.
با انتشار اخباری مبنی بر سمی بودن پرتقال‌های ایرانی و تغییر مقاصد صادراتی، توجه‌ها به وضعیت تولید و صادرات مرکبات کشور جلب شده است. در این میان، اختلاف نظرها بر سر رنگ‌آوری، زمان برداشت و مدیریت بازار همچنان ادامه دارد. بحران آب، نوسانات تولید و فقدان قراردادهای پایدار صادراتی، چالش‌های این بخش را پیچیده‌تر کرده و منجر به عدم دسترسی برخی خانوارها به محصولاتی چون لیموترش در سال جاری شده است.
بازگشت محصولات کشاورزی و شایعه مسمومیت پرتقال
در خرداد ماه، خبر بازگشت هندوانه و خربزه از بازارهای روسیه و عراق مطرح شد. اکنون نیز شایعاتی مبنی بر سمی بودن پرتقال‌های ایرانی منتشر شده است. بر اساس این گزارش‌ها، کشورهایی مانند روسیه، ازبکستان و آذربایجان به جای واردات پرتقال از ایران، روی به واردات از مصر آورده‌اند.
ریشه شایعه: رنگ‌آوری صنعتی پرتقال
آغاز این ماجرا به اظهارات اکبر یاوری، رئیس اتحادیه بارفروشان، بازمی‌گردد. وی مدعی شد که پرتقال‌های موجود در بازار با تزریق رنگ صنعتی، خوراک انسان را نامناسب و مضر ساخته‌اند. این موضوع علاوه بر ایجاد نگرانی در بازار داخلی، بر صادرات و تجارت این محصول نیز تاثیر گذاشته است. یاوری همچنین اشاره کرد که روسیه و ازبکستان به دلیل رنگ‌آوری پرتقال‌های ایرانی، امسال خرید خود را از مصر انجام داده‌اند.
با این حال، پس از پربازدید شدن این اظهارات، یاوری در گفت‌وگوی دیگری، تزریق سم به پرتقال را تکذیب و آن را شایعه خواند. وی توضیح داد که مصاحبه اصلی مربوط به حدود ۴۰ تا ۵۰ روز پیش بوده و دلیل بازنشر آن را نامشخص دانست. یاوری پذیرفت که رنگ‌آوری پرتقال‌ها در زمانی که هنوز فصل برداشت کامل نرسیده، برای عرضه به بازار صورت می‌گیرد، اما تاکید کرد که این روش برای ماه آبان صدق نمی‌کند.
با این وجود، ابهاماتی در خصوص نحوه تشخیص پرتقال رنگ‌آوری شده و صادرات مرکبات به روسیه بدون پاسخ باقی ماند.
دیدگاه باغداران: پرتقال سمی نیست
عنایت‌الله بیابانی، قائم مقام خانه کشاورز و باغدار، هرگونه شایعه مبنی بر سمی بودن مرکبات ایران را رد کرد. وی با اشاره به اینکه مرکبات ایران از معدود محصولات جهانی بدون آلودگی سمی هستند، تاکید کرد که رطوبت و بارندگی مداوم، جذب مواد خارجی را برای پوست روغنی مرکبات دشوار می‌سازد. بیابانی انتشار چنین شایعاتی را با هدف ضربه زدن به منافع تجار ایرانی دانست و توانایی ایران در صادرات پرتقال به روسیه را تایید کرد. او همچنین به صادرات گسترده کیوی ایران به کشورهایی چون نیوزیلند، روسیه و اوکراین اشاره کرد.
وی افزود که از نظر علمی، تزریق سم یا رنگ‌آمیزی صنعتی مرکبات بسیار دشوار است و ادعای رنگ‌آوری پرتقال را کاملا نادرست خواند. بیابانی اطمینان داد که رنگ موجود بر پوست مرکبات با دستمال پاک می‌شود و انتشار این شایعات به وجهه کشاورزی ایران لطمه وارد می‌کند.
لزوم صادرات در صورت مازاد تولید
کارشناسان کشاورزی بر این باورند که باغات فعلی ایران، حاصل سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت هستند و با وجود معضل کمبود آب، نمی‌توان میوه‌های تولیدی را نادیده گرفت. در صورتی که تولید از مصرف داخلی فراتر رود، صادرات امری ضروری است. حفظ درختان، به عنوان سرمایه ملی، حتی در شرایط خشکسالی، نیازمند سیاست‌گذاری‌های بلندمدت است.
مدیریت صادرات و تعیین قیمت
در زمینه صادرات، نیاز به مدیریت دقیق‌تر وجود دارد. تعیین قیمت محصولات صادراتی باید بر اساس واقعیت‌های اقتصادی کشورهای مقصد صورت گیرد، نه صرفاً بر اساس شرایط داخلی. صادرات نیازمند تخصص و سیاست‌گذاری حرفه‌ای است.
تأثیر کاهش آبیاری بر کیفیت محصول
در برخی مناطق، کاهش آبیاری باغات، به خصوص در فواصل بارندگی، منجر به مرغوب‌تر شدن محصول و افزایش ماندگاری آن در سردخانه‌ها می‌شود. این موضوع به شرایط آب‌وهوایی سال بستگی دارد.
اولویت بازار داخلی لیموترش و دلیل افزایش قیمت
در خصوص لیموترش، اولویت همواره با بازار داخلی است. افزایش قیمت لیموترش در سال جاری، علاوه بر صادرات، ناشی از سرمای غیرمنتظره و پدیده سال‌آوری در تولید بوده است. در سال‌های گذشته، تولید مازاد بر مصرف داخلی، باغداران را با ضرر مواجه کرده بود.
رفتار مصرف‌کننده و تأثیر آن بر قیمت
در زمان افزایش قیمت کالا، عجله مردم برای ذخیره‌سازی، خود عامل تشدیدکننده افزایش قیمت‌ها است. همکاری مصرف‌کنندگان با سیاست‌های تنظیم بازار، می‌تواند به تعادل قیمت‌ها کمک کند.
