سامانه اعتباری گواهی اسقاط: تیر خلاص به بازار خودرو یا ناجی خریداران؟
وزارت صمت با کمبود نقدینگی خودروسازان برای نوسازی ناوگان از طریق گواهی اسقاط خودروهای فرسوده مواجه است.
محمدصادق حاتمی، رئیس ستاد نوسازی ناوگان حمل و نقل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، از وضعیت اسقاط خودروهای فرسوده در کشور گزارشی ارائه کرد.
مکلفیت وزارت صمت از سال ۱۴۰۲
حاتمی توضیح داد که از سال ۱۴۰۲، وزارت صنعت، معدن و تجارت مکلف به اسقاط خودروهای فرسوده شده است. وی با اشاره به آمار، بیان داشت که در بازه زمانی ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۱، حدود ۱۴ هزار دستگاه خودروی فرسوده اسقاط شده بود، اما از سال ۱۴۰۲ و پس از تصویب آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۰ قانون ساماندهی صنعت خودرو، تاکنون حدود ۵۰۰ هزار دستگاه خودروی فرسوده از رده خارج شده است.
رشد جهشی اسقاط در سال ۱۴۰۳ و روند نزولی در ابتدای ۱۴۰۴
وی روند اسقاط خودروهای فرسوده در سال ۱۴۰۳ را جهشی توصیف کرد و گفت که در این سال، ۳۴۹ هزار دستگاه خودروی فرسوده اسقاط شده است که به معنای میانگین روزانه ۹۵۰ دستگاه خودرو بوده است. حاتمی ادامه داد که در ابتدای سال ۱۴۰۴ نیز این روند ادامه داشته، اما به دلایلی با سیر نزولی مواجه شده است؛ هرچند در حال حاضر، فرایند اسقاط به ریل قبلی بازگشته و هدف‌گذاری بر اسقاط روزانه ۹۰۰ دستگاه خودروی فرسوده متمرکز است.
علل کاهش اسقاط در ابتدای سال جاری
حاتمی عمده دلیل کاهش اسقاط خودروهای فرسوده از ابتدای سال جاری را عدم مشخص بودن محل مصرف گواهی‌های اسقاط سال ۱۴۰۳ عنوان کرد. او بیان داشت که این موضوع منجر به سرمایه‌گذاری گسترده توسط مراکز اسقاط خودروهای فرسوده شده و بسیاری از گواهی‌های اسقاط تولید شده، محل مصرفی نداشته‌اند.
مفهوم محل مصرف گواهی اسقاط
رئیس ستاد نوسازی ناوگان حمل و نقل ایدرو، محل مصرف گواهی اسقاط را بدین معنی دانست که اسقاط از طریق تولیدکنندگان و واردکنندگان خودرو انجام می‌شود. به ازای هر ۴ خودروی تولیدی یا ۲۵ درصد تولید ماهانه خودروسازان، بر اساس آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۰ قانون ساماندهی صنعت خودرو، اسقاط صورت می‌گیرد. همچنین، برای واردکنندگان خودرو، بر اساس جدول ماده ۸ همین آیین‌نامه، ضرایب اسقاط بر اساس میزان ارزبری و رتبه انرژی خودرو تعیین شده است.
اسقاط ۱۳۸ هزار دستگاه خودروی فرسوده تا ۲۰ آبان
وی با اشاره به روند مناسب اسقاط در فروردین ماه امسال با یکصد هزار دستگاه خودروی فرسوده و تولید ۳۸۰ هزار گواهی اسقاط، یکی دیگر از دلایل کاهش اسقاط در سال جاری را احتمال خطر سرمایه‌گذاری در اسقاط خودروهای فرسوده دانست. همچنین، قطع شدن موقت سامانه مشترک وب سرویس میان ستاد نوسازی ناوگان حمل و نقل و ناجا را نیز عاملی در کاهش روند اسقاط ذکر کرد.
حاتمی در ادامه افزود که روند نزولی اسقاط تا تیرماه ادامه داشته، اما از تیرماه تا ۲۰ آبان، با رشد ۱۰۰ درصدی همراه شده و در این بازه زمانی، ۱۳۸ هزار دستگاه خودروی فرسوده اسقاط شده است.
لزوم بازنگری و اصلاح آیین‌نامه اجرایی
حاتمی تاکید کرد که آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۰ قانون ساماندهی صنعت خودرو در انتهای سال ۱۴۰۲ تصویب و ابلاغ شد، اما تعهد اسقاط سالانه ۵۰۰ هزار دستگاه خودروی فرسوده در برنامه هفتم پیشرفت در خردادماه ۱۴۰۳ در دستور کار قرار گرفته است. وی تصریح کرد که هدف‌گذاری ۵۰۰ هزار دستگاه خودروی فرسوده مبنای تنظیم آیین‌نامه اجرایی نبوده و به همین دلیل، این آیین‌نامه باید بازنگری، اصلاح و بر مبنای برنامه هفتم پیشرفت تنظیم شود.
مواردی در دست بازنگری آیین‌نامه
وی از بررسی و بازنگری موارد مربوط به ضرایب اسقاط در آیین‌نامه اجرایی خبر داد و گفت که چه تعداد خودرو باید در ازای هر خودروی تولیدی و وارداتی اسقاط شود. همچنین، افزودن کاربری‌های جدید خودروهای فرسوده از جمله خودروهای امدادی و تجاری به این آیین‌نامه نیز در دستور کار است.
تفاوت میزان اسقاط در آیین‌نامه‌ها
حاتمی به تفاوت میزان اسقاط در اصلاحیه ماده ۱۰ آیین‌نامه اجرایی قانون ساماندهی صنعت خودرو اشاره کرد و گفت که بر اساس این اصلاحیه، به ازای هر ۴ دستگاه خودروی تولیدی، یک دستگاه خودروی فرسوده اسقاط می‌شود. در حالی که در آیین‌نامه مصوب سال ۱۴۰۲، میزان اسقاط کمتر بوده و به ازای هر ۴ خودرو، یک گواهی اسقاط در نظر گرفته شده بود.
مشکلات نقدینگی مراکز اسقاط
رئیس ستاد نوسازی ناوگان حمل و نقل ایدرو، مازاد گواهی اسقاط در مراکز اسقاط خودروهای فرسوده در سال گذشته را عامل افزایش مشکل سرمایه در گردش این مراکز دانست. وی توضیح داد که برخی مراکز با وجود نقدینگی توانستند فرایند اسقاط را ادامه دهند، اما بسیاری دیگر به دلیل عدم دریافت مطالباتشان از خودروسازان، با کمبود نقدینگی مواجه شدند.
پرداخت مطالبات و روند افزایشی اسقاط
حاتمی از پیگیری‌های انجام شده خبر داد و اعلام کرد که خودروسازان در حال پرداخت مطالبات مراکز اسقاط خودروهای فرسوده هستند. وی پیش‌بینی کرد که با پرداخت این بدهی‌ها، روند اسقاط خودروهای فرسوده تا پایان سال افزایش خواهد یافت.
سامانه اعتباری برای عرضه و تقاضای گواهی اسقاط
وی در پایان از فعال شدن سامانه‌ای اعتباری توسط ستاد نوسازی ناوگان حمل و نقل وزارت صمت خبر داد که تمامی فرایند عرضه و تقاضای گواهی اسقاط در این سامانه انجام می‌شود. این سامانه به خودروسازان کمک می‌کند تا با توجه به شرایط مالی و نقدینگی خود، به راحتی گواهی اسقاط تهیه کرده و شماره‌گذاری خودروهای تولیدی خود را به انجام برسانند.
