انقلاب خاموش: رآکتورهای مینیاتوری، برق و آب را نجات می‌دهند؟
ناترازی برق تابستان ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ ناشی از کمبود گاز زمستانی و راهکار انرژی هسته‌ای با میکرورآکتور
چالش ناترازی برق در کشور؛ از خاموشی صنایع تا احتمال قطعی در زمستان
ناترازی برق؛ از سال 1401 تا 1403
سید طه حسین مدنی، با تشریح وضعیت تولید و مصرف برق در سال‌های اخیر، از چالش ناترازی به عنوان معضلی جدی یاد کرد. وی اظهار داشت که در سال‌های 1401 و 1402، این ناترازی با اعمال محدودیت و قطع برق در بخش صنعت مدیریت شد. اما در تابستان 1403، با عبور میزان ناترازی از 17 هزار مگاوات، خاموشی‌ها به بخش خانگی نیز سرایت کرد.
تابستان 1403؛ اوج ناترازی برق
مدنی با اشاره به ادامه این روند در سال 1404، بیان کرد که امسال، برخلاف سال‌های گذشته که خاموشی‌ها از اواخر خرداد آغاز می‌شد، از اردیبهشت ماه شاهد قطع برق بخش خانگی بودیم. وی دلایل این وضعیت را گرمای بی‌سابقه، کمبود ذخایر سدها، افت تولید نیروگاه‌های برق‌آبی و محدودیت‌های تأمین سوخت نیروگاه‌ها برشمرد.
وی در خصوص وضعیت تولید، تقاضا و ناترازی برق در تابستان 1404، به گزارش‌های وزارت نیرو استناد کرد که اوج تقاضای برق را 77 هزار و 500 مگاوات و حداکثر توان تولید را 62 هزار و 500 مگاوات اعلام کرده است. این بدان معناست که اوج ناترازی در این دوره به 15 هزار مگاوات رسیده است. از سوی دیگر، مرکز پژوهش‌های مجلس، اوج تقاضا را بین 82 تا 85 هزار مگاوات و حداکثر تولید همزمان را حدود 58.5 تا 64.5 هزار مگاوات تخمین زده بود که ناترازی را بین 17.5 تا 26.5 هزار مگاوات نشان می‌دهد.
احتمال قطع برق در زمستان؛ زمزمه‌های کمبود گاز
رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند با وجود برقراری تعادل میان تولید و مصرف برق پس از فصل تابستان و عدم وجود قطعی برنامه‌ریزی شده، نسبت به بروز ناترازی در فصل سرما به دلیل کمبود گاز هشدار داد. وی پیش‌بینی کرد که همانند زمستان‌های گذشته، امسال نیز شاهد چالش قطع برق برنامه‌ریزی شده خواهیم بود.
راه‌حل پایدار؛ تنوع‌بخشی به سبد تولید برق
مدنی با تأکید بر اینکه کشور در نیمه اول سال به دلیل گرما و در نیمه دوم به دلیل سرما با مشکل قطع برق مواجه می‌شود، حل این چالش را منوط به تولید انرژی پایدار و تنوع‌بخشی به سبد انرژی دانست. وی به ماده 42 قانون برنامه هفتم توسعه اشاره کرد که بر ضرورت توسعه تولید برق از طریق منابع تجدیدپذیر، نیروگاه‌های زغال‌سنگ‌سوز جدید و نیروگاه‌های هسته‌ای تأکید دارد.
وی افزود که هرچند دولت چهاردهم بر توسعه نیروگاه‌های خورشیدی تمرکز ویژه‌ای دارد، اما اتکای صرف به این روش به دلیل ویژگی‌های فنی و راندمان پایین در نیمه دوم سال، راه حل نهایی نخواهد بود. بنابراین، ضرورت استفاده از راهکارهای جایگزین و مطمئن مانند انرژی هسته‌ای، مطابق با برنامه هفتم توسعه، امری اجتناب‌ناپذیر است.
اهمیت توسعه انرژی هسته‌ای و میکرورآکتورها
مدنی بر اهمیت توسعه تولید برق هسته‌ای با توجه به تأکیدات قانونی و ضرورت‌های فنی تأکید کرد و مسئولان انرژی کشور را به اولویت‌بخشی به این موضوع فراخواند.
وی با اشاره به تجربه جنگ 12 روزه و احتمال سوءاستفاده از تأسیسات هسته‌ای، بر لزوم توجه به مباحث ایمنی، امنیتی و پدافند غیرعامل در توسعه انرژی هسته‌ای تأکید کرد. در این راستا، وی «میکرورآکتورهای هسته‌ای» را راه‌حلی ایمن و کارآمد برای رفع چالش‌ها و معضلات نیروگاه‌های هسته‌ای بزرگ دانست.
مدنی در تشریح ویژگی‌های میکرورآکتورها، به ابعاد کوچک (5 تا 10 متر ارتفاع)، قابلیت حمل، امکان نصب در نقاط امن و پراکنده مانند زیرزمین‌های محافظت شده، و همچنین طول عمر سوخت (5 تا 10 سال یا حتی 20 سال با یک بار سوخت‌گیری) اشاره کرد. وی کشورهای آمریکا، کانادا، روسیه، چین و ژاپن را از جمله سرمایه‌گذاران در این حوزه برشمرد.
تأمین برق پایدار با میکرورآکتورهای هسته‌ای
این کارشناس انرژی پیشنهاد کرد که ایران با تهیه میکرورآکتورهای هسته‌ای و استقرار آن‌ها در تونل‌های زیرزمینی عمیق، می‌تواند نسبت به تأمین برق حداقلی شهرها و مجموعه‌های نظامی مهم اطمینان حاصل کند. وی همچنین بر اهمیت قرارگیری محل استقرار این نیروگاه‌ها در نزدیکی خطوط انتقال برق برای تأمین برق اضطراری در صورت بروز حادثه تأکید کرد.
مدنی در پایان به قابلیت‌های دیگر میکرورآکتورها اشاره کرد و گفت که این نیروگاه‌ها به اکسیژن نیاز ندارند و از گرمای حاصل از فرآیند خنک‌سازی می‌توان برای شیرین‌سازی آب دریا استفاده کرد. بنابراین، میکرورآکتورها می‌توانند در افزایش تاب‌آوری بخش آب شرب کشور نیز مؤثر باشند.
وی در انتها، تعلل در تصمیم‌گیری را به ضرر وضعیت کنونی و آینده کشور دانست و نهادهای متولی را به اتخاذ و پیاده‌سازی تصمیمات درست فراخواند.
