زلزله بورسی در 15 دقیقه: آیا بازار سهام به زودی سقوط می‌کند؟
بورس تهران با افزایش نقدشوندگی و بهبود کارایی، شاهد رشد قیمت پایانی و شاخص کل بود.
بورس تهران از فردا سه شنبه، نوزدهم آبان ماه، سازوکار جدیدی تحت عنوان «معاملات پایانی» (TAL) را به معاملات روزانه خود اضافه می‌کند. هدف از اجرای این طرح، افزایش نقدشوندگی بازار، بهبود کارایی ساختار معاملات و فراهم کردن فرصتی برای سرمایه‌گذارانی است که از پذیرش ریسک نوسانات روزانه خودداری می‌کنند.
افزایش نقدشوندگی و بهبود کارایی بازار
این سازوکار که در بسیاری از بورس‌های بزرگ جهان سابقه اجرا دارد، به سرمایه‌گذاران امکان خرید و فروش سهام را با قیمت پایانی همان روز می‌دهد. در بازار سرمایه ایران، نوسانات روزانه قیمت سهام می‌تواند در محدوده‌ای حدود مثبت و منفی سه درصد رخ دهد که این امر برای برخی سرمایه‌گذاران حرفه‌ای فرصت‌ساز است، اما بسیاری از نهادهای مالی از جمله سبدگردان‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، هلدینگ‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری ترجیح می‌دهند معاملات خود را بر اساس قیمت نهایی و تثبیت‌شده روز انجام دهند تا از پذیرش ریسک نوسانات کوتاه‌مدت اجتناب کنند.
جزئیات زمان‌بندی و اجرای معاملات پایانی
بر اساس دستورالعمل جدید بورس تهران، مرحله معاملات پایانی پس از پایان معاملات عادی و تعیین قیمت پایانی (ساعت 12:30) آغاز می‌شود. پس از یک وقفه فنی 15 دقیقه‌ای، از ساعت 12:45 تا 13، بازار وارد مرحله TAL خواهد شد. در این بازه زمانی، کلیه سفارش‌ها صرفاً با قیمت پایانی همان روز وارد سامانه معاملات شده و تنها در همین قیمت اجرا خواهند شد.
تاثیر معاملات پایانی بر شاخص‌ها و دسترسی سرمایه‌گذاران
معاملات انجام‌شده در مرحله TAL هیچ‌گونه تاثیری بر شاخص کل، شاخص هم‌وزن یا حجم مبنا نخواهد داشت، زیرا قیمت پایانی پیش از آغاز این مرحله محاسبه می‌شود. این ویژگی، مرحله جدید را به بستری امن برای انجام معاملات بدون ریسک نوسان روزانه تبدیل کرده است. در فاز نخست، این مرحله برای شرکت‌های تابلوی اصلی بازار اول اجرا شده و سپس به سایر تابلوها و بازارها گسترش خواهد یافت. بورس تهران همچنین این اختیار را دارد که در شرایط خاص، مانند صف‌های سنگین خرید یا فروش، اجرای معاملات پایانی را برای برخی نمادها متوقف کند. سرمایه‌گذاران حقیقی نیز می‌توانند از این امکان بهره‌مند شده و سفارش‌های خود را در مرحله پایانی ثبت کنند، بدون آنکه مراحل و امکانات پیشین بازار تغییر کند.
پیش‌بینی تاثیر معاملات پایانی بر عمق بازار سرمایه
مطابق الگوی بورس‌های پیشرفته دنیا، بخش قابل‌توجهی از حجم و ارزش معاملات معمولاً در مرحله پایانی انجام می‌شود. پیش‌بینی می‌شود اجرای معاملات TAL در بورس تهران نیز منجر به افزایش حجم و ارزش معاملات، رشد نقدشوندگی و ارتقای عمق بازار سرمایه شود. اجرای این مرحله گامی در جهت استانداردسازی تدریجی بازار سرمایه و هم‌سویی با رویه‌های جهانی ارزیابی می‌شود که ضمن افزایش شفافیت، به بهبود تجربه سرمایه‌گذاران، افزایش اعتماد عمومی و جذب سرمایه‌های جدید در بازار کمک خواهد کرد.
