نفت در آستانه انفجار: غول‌های انرژی گازهای سوخته را می‌بلعند!
جمع آوری گازهای مشعل صنعت نفت با سرمایه گذاری خصوصی در جهت توسعه پایدار و اقتصاد سبز.
صنعت نفت ایران با هدف تبدیل گازهای همراه به ثروت ملی و حفاظت از محیط زیست، گام در مسیر توسعه پایدار نهاده است. امضای قراردادهای طرح جمع‌آوری گازهای مشعل با حضور مقامات ارشد دولتی، نشان‌دهنده جدیت این رویکرد است.
مأموریت‌های کلیدی شرکت ملی نفت
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، حمید بورد، از اجرای سه مأموریت کلیدی خبر داده است: افزایش تولید نفت به ۴.۵ میلیون بشکه در روز، افزایش تولید گاز به ۱.۳ میلیارد متر مکعب در روز و جمع‌آوری کامل گازهای همراه تا پایان برنامه هفتم توسعه. این اهداف در راستای تحقق «وفاق انرژی» و هم‌راستایی رشد تولید با حفاظت از محیط زیست تعریف شده‌اند.
جهش در تولید و سرمایه‌گذاری‌های جدید
در سال جاری، شاهد جهش تولید روزانه ۲۵۰ هزار بشکه نفت خام بوده‌ایم و طرح‌های جدید BOO با ظرفیت فرآورشی ۵۲۰ هزار بشکه در روز در دستور کار قرار دارند. در بخش گاز، قراردادهایی به ارزش ۱.۶ میلیارد دلار برای توسعه میادین مدار، پازن و گردان با هدف تولید روزانه ۴۵ میلیون متر مکعب گاز منعقد شده است. عمده این سرمایه‌گذاری‌ها توسط بخش خصوصی و شرکت‌های فولادی و پتروشیمی صورت می‌پذیرد. پیش‌بینی می‌شود تا دو سال آینده، ۹۰ درصد گازهای قابل جمع‌آوری، معادل ۱.۹ میلیارد فوت مکعب در روز، از مشعل‌ها بازیافت شود که منجر به خاموشی ۳۲ مشعل عمده، جلوگیری از سوزاندن روزانه ۳۰۰ میلیون فوت مکعب گاز غنی و تزریق ۲۰۰ میلیون فوت مکعب گاز سبک به شبکه سراسری خواهد شد.
«نوفلرینگ»؛ پروژه‌ای برای پایان دود
طرح جامع جمع‌آوری گازهای مشعل در جنوب ایران، به‌ویژه در حوزه‌های آغاجاری و مسجدسلیمان، به نماد سیاست انرژی پاک تبدیل شده است. مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب، ابراهیم پیرامون، از پیشرفت ۷۵ تا ۸۵ درصدی طرح‌های آغاجاری خبر داده و امید است تا پایان سال جاری برخی از این طرح‌ها وارد مدار بهره‌برداری شوند. همکاری میان شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب و پالایشگاه گاز بیدبلند خلیج فارس، موتور اجرایی این طرح محسوب می‌شود. با اجرای پنج پروژه در میدان آغاجاری و یک پروژه نم‌زدایی در پازنان، پالایشگاه بیدبلند قادر به جمع‌آوری و فرآورش ۱۵۰ میلیون فوت مکعب گاز به صورت روزانه خواهد بود.
روایت بیدبلند از خوراک پایدار
مدیرعامل پالایشگاه گاز بیدبلند خلیج فارس، جوانشیر صادقی، پروژه‌های آغاجاری ۲ و ۳ را اولویت‌های امسال اعلام کرده است. با بهره‌برداری از این پروژه‌ها، ۱۲۰ میلیون فوت مکعب گاز از سوختن نجات یافته و ده‌ها مشعل خاموش خواهد شد. پالایشگاه بیدبلند با تأمین خوراک پایدار پتروشیمی‌های خلیج فارس، در صیانت از محیط زیست نقشی کلیدی ایفا می‌کند.
اقتصاد سبز؛ نگاه تازه وزارت نفت
وزیر نفت، محسن پاک‌نژاد، از بهره‌برداری هفت پروژه جمع‌آوری گاز مشعل از ابتدای دولت چهاردهم خبر داده و اعلام کرده است که تا پایان امسال، ۱۵۰ میلیون فوت مکعب دیگر به میزان گازهای جمع‌آوری‌شده افزوده خواهد شد. پیش‌بینی می‌شود این روند تا سال ۱۴۰۵ به افزایش هفت میلیون متر مکعب در روز برسد و حدود ۶۰۰ میلیون دلار ارزش‌آفرینی سالانه برای کشور حاصل شود. تاکنون بیش از ۴ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در این طرح صورت گرفته و برای تحقق کامل اهداف برنامه هفتم، حدود ۳.۵ میلیارد دلار دیگر مورد نیاز است. این سرمایه‌گذاری‌ها توسط شرکت‌های داخلی و خارجی انجام می‌شود و دولت نقشی در تأمین مالی ندارد.
مدل BOO و ورود سرمایه خصوصی
مدل اجرایی طرح‌ها به گونه‌ای است که هم‌زمان با بهره‌برداری، مالکیت تأسیسات به بخش خصوصی منتقل می‌شود و گاز غنی جمع‌آوری‌شده بر اساس قیمت‌گذاری مشخص، در اختیار سرمایه‌گذار قرار می‌گیرد. این مدل، که «تحول ساختاری در سرمایه‌گذاری‌های نفتی» نامیده شده، سال‌ها به‌عنوان راه‌حل آرمانی حفظ ثروت ملی مطرح بوده و اکنون در مرحله اجرا قرار گرفته است.
نقشه راه تا افق ۱۴۰۷
طبق اهداف کمی، وزارت نفت باید تا پایان سال ۱۴۰۷ روزانه حدود ۴۴ میلیون متر مکعب گاز از گازهای همراه جمع‌آوری کند. با حمایت ریاست‌جمهوری، زمان‌بندی پروژه‌ها جلوتر از تقویم رسمی پیش می‌رود و انتظار می‌رود بخش عمده طرح‌ها یک سال زودتر از موعد به بهره‌برداری برسند. برای دستیابی به این هدف، جمع‌آوری ۵۲۰ میلیون فوت مکعب گاز مشعل در محور اهواز، آغاجاری و مسجدسلیمان پیگیری می‌شود. خاموشی مشعل‌های بزرگ اهواز ۱، ۳ و ۴، که سال‌ها نماد آلودگی هوا بودند، نخستین پیامد ملموس این طرح است.
صنعت نفت در تراز محیط زیست
اجرای طرح‌های جمع‌آوری گازهای مشعل علاوه بر تأمین انرژی، منجر به کاهش چشمگیر آلاینده‌ها و گازهای گلخانه‌ای می‌شود. برآوردهای مهندسی وزارت نفت نشان می‌دهد که فاز نخست این طرح‌ها، کاهش ۵۷۰۰ تن انتشار کربن در روز و حذف روزانه ۳۰ هزار تن گاز گلخانه‌ای از جو خوزستان را به دنبال خواهد داشت. با نصب پالایشگاه جدید در مسجدسلیمان و راه‌اندازی نخستین کارخانه مینی‌ان‌جی‌ال با سرمایه‌گذاری خارجی در اهواز، گام بزرگی در مسیر فناوری سبز برداشته شده است. این کارخانه قرار است ظرف ۱۰ ماه آینده به بهره‌برداری برسد و نمونه‌ای از همکاری ایران با سرمایه‌گذاران خارجی در دوران تحریم‌ها است.
دعوت گسترده از بخش خصوصی
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران اعلام کرده است که تا اواسط آذر، ۱۸ بسته سرمایه‌گذاری جدید برای جمع‌آوری گازهای ۴۲ مشعل دیگر واگذار خواهد شد. این اقدام، فراخوانی عمومی برای مشارکت بخش خصوصی است و درهای همکاری را به روی سرمایه‌گذاران متوسط و تازه‌وارد نیز گشوده است. زمان اجرای قراردادها بین شش تا هجده ماه تعیین شده تا کل چرخه تزریق و فرآورش گازهای همراه در کوتاه‌ترین مدت ممکن به نتیجه برسد.
مسیر پیش‌رو؛ از خاموشی مشعل‌ها تا تراز انرژی
طرح جمع‌آوری گازهای مشعل، به‌عنوان شاخصی از بلوغ راهبردی دولت «وفاق» شناخته می‌شود. این طرح به کاهش ناترازی گاز کشور، تأمین خوراک پتروشیمی‌ها و کاهش خسارت‌های زیست‌محیطی در استان‌های نفت‌خیز کمک می‌کند. کارشناسان معتقدند با تجمیع فناوری‌های نوین، ایران می‌تواند در سه سال آینده به جمع کشورهایی با نرخ سوزاندن نزدیک به صفر بپیوندد، هدفی که پیش‌تر تنها در نظام‌های انرژی پیشرفته محقق شده بود.
سرمایه ملی در مدار پایداری
صنعت نفت ایران با رویکردی غیردولتی و مشارکتی، گام در مهار گازهای همراه نهاده است. هر مشعل خاموش‌شده، نشانه‌ای از بازگشت سرمایه ملی به چرخه تولید و حفاظت از زیست‌بوم است. طرح جمع‌آوری گازهای مشعل، با سرمایه‌گذاری چند میلیارد دلاری و مشارکت دولت، بخش خصوصی و شرکت‌های خارجی، نقطه‌ی عطفی در تاریخ انرژی کشور محسوب می‌شود و تصویری تازه از ایرانِ صنعتیِ سبز و پاک را ترسیم می‌سازد.
