افشاگری بودجه 1405: تدوین لایحه جدید با احکام تکراری! آیا پایانی بر چرخه تکرار است؟
مجلس شورای اسلامی به دنبال چابک‌سازی و اصلاح ساختار لایحه بودجه ۱۴۰۵ با احکام دائمی و تفکیک وظایف بودجه‌ای است.
با تصویب دولت و مجلس شورای اسلامی، لایحه بودجه سال 1405 شاهد تغییرات ساختاری و محتوایی قابل توجهی خواهد بود. بر اساس این مصوبه، بودجه از این پس در دو قالب مجزا تدوین می‌شود: لایحه اصلی شامل جداول ارقام، منابع و مصارف، و لایحه‌ای جداگانه برای احکام دائمی و تکرارشونده.
تمرکز بر تفکیک وظایف بودجه‌ای
کارشناسان سازمان برنامه و بودجه کشور اعلام کردند که بررسی‌های کارشناسی برای اجرای این طرح از هفته گذشته آغاز شده و جلسات مشترکی میان کارشناسان بودجه‌ای، نمایندگان دستگاه‌های اجرایی دولتی و مرکز پژوهش‌ها در حال برگزاری است. هدف از این اقدام، تفکیک دقیق احکام اجرایی و مقررات دائمی از احکام موقت سالانه است. این رویکرد می‌تواند از تکرار بندها و تبصره‌های مشابه در لوایح بودجه سال‌های آینده جلوگیری کرده و شفافیت در تصویب و نظارت بر اجرای بودجه را افزایش دهد. پیش‌نویس این لایحه آماده شده و در اختیار دستگاه‌های اجرایی قرار گرفته است.
آغاز بررسی احکام در دستگاه‌های دولت
بررسی‌های اولیه درباره تفکیک احکام دائمی از احکام موقت بودجه در دولت آغاز شده است. دستگاه‌های مختلف در حال ارسال نقطه‌نظرات خود به سازمان برنامه و بودجه هستند تا پیشنهادهای مرتبط با احکام دائمی بودجه‌ای در قالب یک بسته مستقل جمع‌بندی و به هیأت دولت ارائه شود. این روند با هدف ایجاد یک نظام منسجم‌تر در تنظیم احکام بودجه‌ای دنبال می‌شود، به گونه‌ای که بخش‌هایی از قوانین با ماهیت دائمی، هر سال در فرآیند تدوین بودجه تکرار نشوند و تنها در صورت نیاز به اصلاح، مورد بازنگری قرار گیرند.
زمان‌بندی جدید ارائه بودجه
مطابق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، دولت موظف است لایحه بودجه سال 1405 را تا ابتدای دی‌ماه به مجلس شورای اسلامی ارائه کند. در این چارچوب، جداول اصلی بودجه شامل ارقام درآمدی، هزینه‌ای و منابع تأمین مالی توسط دولت تهیه و پس از تصویب در هیأت وزیران به مجلس ارسال خواهد شد. احکام دائمی بودجه که در سال‌های گذشته همراه با لایحه اصلی ارسال می‌شدند، این بار به صورت مستقل و در قالب لایحه احکام ثابت بودجه تدوین و همزمان با لایحه اصلی به مجلس تقدیم می‌شوند.
پیچیدگی در تنظیم لایحه جدید
تنظیم لایحه احکام ثابت بودجه، به گفته کارشناسان، دارای پیچیدگی‌های فنی قابل توجهی است. اگرچه این احکام در ظاهر ثابت هستند، اما در برخی موارد شامل اعداد و ارقامی می‌شوند که ممکن است هر سال با تغییراتی همراه باشند؛ مانند میزان سهم دولت، شرکت ملی نفت و صندوق توسعه ملی از درآمدهای حاصل از صادرات نفت. به همین دلیل، کارشناسان تاکید می‌کنند که اجرای این تفکیک بدون دقت کافی، ممکن است باعث ابهام در هماهنگی بین دو لایحه (اصلی و احکام دائمی) شود. از این رو، دولت قصد دارد پیش از ارائه رسمی لایحه، جلسات فشرده‌ای با کمیسیون برنامه و بودجه مجلس برگزار کند تا هماهنگی‌های لازم میان دو بخش بودجه برقرار شود.
هدف از تغییرات: چابک‌سازی نظام بودجه‌ریزی
بر اساس اظهارات کارشناسان بودجه‌ریزی، هدف از اجرای این طرح، چابک‌سازی و تسهیل فرآیند بودجه‌ریزی کشور است. در سال‌های اخیر، تکرار برخی احکام و تبصره‌های مشابه در بودجه‌های سنواتی باعث طولانی شدن فرآیند تصویب و افزایش حجم لایحه شده بود. جداسازی احکام ثابت از احکام متغیر می‌تواند موجب سرعت بیشتر در بررسی لایحه بودجه در مجلس شود و تمرکز کمیسیون‌های تخصصی را بر بخش‌های اصلی، یعنی منابع، مصارف و سیاست‌های اجرایی متمرکز کند.
در مجموع، بودجه سال 1405 اولین بودجه‌ای خواهد بود که با ساختاری متفاوت از سال‌های گذشته تدوین می‌شود. در این ساختار جدید، احکام دائمی در قالب لایحه‌ای مجزا و با هدف تثبیت چارچوب‌های کلی مالی دولت تهیه می‌شود، در حالی‌که ارقام و جداول درآمدی و هزینه‌ای طبق روال هر سال در لایحه اصلی درج خواهد شد.
