بودجه ۱۴۰۵ شوکه‌کننده: پایان احکام تکراری، لایحه جدید در راه است!
لایحه بودجه ۱۴۰۵ دولت با هدف چابک‌سازی، شفافیت و تفکیک بودجه با احکام دائمی تقدیم مجلس شد.
تهران - با تغییرات شکلی و محتوایی قابل توجه، لایحه بودجه سال 1405 بر اساس تصمیم دولت و مصوبه مجلس شورای اسلامی در دو قالب مجزا تدوین خواهد شد. از امسال، بخش‌های مختلف بودجه شامل لایحه اصلی (جداول ارقام، منابع و مصارف) و لایحه‌ای جداگانه برای احکام دائمی و تکرارشونده که پیش از این در بودجه‌های سنواتی تکرار می‌شدند، خواهد بود.
تمرکز دولت بر تفکیک وظایف بودجه‌ای
بررسی‌های کارشناسی برای اجرای این طرح از هفته گذشته آغاز شده و جلسات مشترکی میان کارشناسان سازمان برنامه و بودجه، نمایندگان دستگاه‌های اجرایی و مرکز پژوهش‌ها در حال برگزاری است. هدف اصلی این اقدام، تفکیک دقیق احکام اجرایی و مقررات دائمی از احکام موقت سالانه است. کارشناسان معتقدند این امر از تکرار بندها و تبصره‌های مشابه در لوایح بودجه سال‌های آینده جلوگیری کرده و به شفافیت بیشتر در تصویب و نظارت بر اجرای بودجه منجر خواهد شد. پیش‌نویس این لایحه آماده و در اختیار دستگاه‌های اجرایی قرار گرفته است.
آغاز بررسی احکام در دستگاه‌های دولت
بررسی‌های اولیه درباره تفکیک احکام دائمی از احکام موقت بودجه در دولت آغاز شده و دستگاه‌های مختلف در حال ارسال نقطه‌نظرات خود به سازمان برنامه و بودجه هستند. پیشنهادهای مرتبط با احکام دائمی بودجه‌ای در قالب یک بسته مستقل جمع‌بندی و به هیأت دولت ارائه خواهد شد. این روند با هدف ایجاد یک نظام منسجم‌تر در تنظیم احکام بودجه‌ای دنبال می‌شود تا بخش‌هایی از قوانین با ماهیت دائمی، هر سال در فرآیند تدوین بودجه تکرار نشوند و تنها در صورت نیاز به اصلاح، مورد بازنگری قرار گیرند.
زمان‌بندی جدید ارائه بودجه
طبق برنامه‌ریزی‌ها، دولت موظف است لایحه بودجه سال 1405 را تا ابتدای دی‌ماه به مجلس شورای اسلامی ارائه کند. جداول اصلی بودجه شامل ارقام درآمدی، هزینه‌ای و منابع تأمین مالی از سوی دولت تهیه و پس از تصویب در هیأت وزیران به مجلس ارسال خواهد شد. احکام دائمی بودجه نیز که پیش از این همراه با لایحه اصلی ارسال می‌شد، این بار به صورت مستقل و در قالب لایحه احکام ثابت بودجه تدوین و احتمالا همزمان با لایحه اصلی به مجلس تقدیم می‌شوند.
پیچیدگی در تنظیم لایحه جدید
تنظیم لایحه احکام ثابت بودجه، به گفته کارشناسان، دارای پیچیدگی‌های فنی قابل توجهی است. اگرچه این احکام در ظاهر ثابت هستند، اما ممکن است شامل اعداد و ارقامی شوند که هر سال تغییر می‌کنند؛ مانند سهم دولت، شرکت ملی نفت و صندوق توسعه ملی از درآمدهای نفتی یا نرخ ارز کالاهای اساسی که با توجه به شرایط اقتصادی تغییر می‌یابد. از این رو، کارشناسان تاکید دارند که اجرای این تفکیک بدون دقت کافی ممکن است باعث ابهام در هماهنگی بین دو لایحه شود. دولت قصد دارد پیش از ارائه رسمی لایحه، جلسات فشرده‌ای با کمیسیون برنامه و بودجه مجلس برگزار کند تا هماهنگی‌های لازم برقرار شود.
هدف از تغییرات چه بود؟ چابک‌سازی نظام بودجه‌ریزی؟
هدف از اجرای این طرح، چابک‌سازی و تسهیل فرآیند بودجه‌ریزی کشور عنوان شده است. در سال‌های اخیر، تکرار برخی احکام و تبصره‌های مشابه باعث طولانی شدن فرآیند تصویب و افزایش حجم لایحه بودجه شده بود. کارشناسان معتقدند جداسازی احکام ثابت از احکام متغیر می‌تواند موجب سرعت بیشتر در بررسی لایحه بودجه در مجلس شود و تمرکز کمیسیون‌های تخصصی را بر بخش‌های اصلی متمرکز کند، هرچند این امر ممکن است به کاهش شفافیت بودجه سالیانه منجر شود.
در مجموع، بودجه سال 1405 اولین بودجه‌ای خواهد بود که با ساختاری متفاوت از سال‌های گذشته تدوین می‌شود. در این ساختار جدید، احکام دائمی در قالب لایحه‌ای مجزا برای تثبیت چارچوب‌های کلی مالی دولت تهیه می‌شود، در حالی‌که ارقام و جداول درآمدی و هزینه‌ای طبق روال هر سال در لایحه اصلی درج خواهد شد.
