فاجعه "روز صفر آبی": بدترین پاییز 57 سال اخیر ایران و خاورمیانه در راه است!
سازمان هواشناسی با پیش‌بینی خشکسالی ناشی از ال‌نینو و لانینا، بر لزوم مدیریت منابع آبی برای کشاورزی و مقابله با تغییرات اقلیمی تاکید کرد.
احتمال ورود ایران به فاز ال‌نینو در سال آینده / امسال قطعی نیست، کشور بین خنثی تا لانینای ضعیف قرار می‌گیرد.
پیش‌بینی فصلی سازمان هواشناسی
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی، با اشاره به احتمال ورود کشور به فاز ال‌نینو در سال آینده، گفت: "امسال قطعا وارد این فاز نخواهیم شد. گرچه پیش‌بینی فصلی قطعی وجود ندارد، اما کشور بین شرایط خنثی تا لانینای ضعیف قرار خواهد گرفت." وی افزود که دمای کشور امسال نه گرم و نه سرد خواهد بود و فیزیک مسئله به‌طور کامل روشن نیست.
تأثیر لانینا و ال‌نینو بر بارش
وظیفه توضیح داد که لانینا به خصوص در فصل پاییز با کم‌بارشی همراه است، در حالی که ال‌نینو گرایش به بارش بیشتر دارد. وی چرخه این پدیده‌ها را دو تا هفت ساله عنوان کرد و افزود: "ممکن است دو تا سه سال لانینا، یکی دو سال خنثی و سپس ال‌نینو رخ دهد و بیشترین بازه مشاهده شده هفت ساله است."
شاخص‌های تعیین‌کننده ال‌نینو و لانینا
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی تأکید کرد که پیش‌بینی‌ها بر اساس قرائن، شواهد و به ویژه پایش ماهواره‌ای دمای سطح و زیرسطح اقیانوس‌ها و شوری آب انجام می‌شود. وی میانگین دمای سه ماهه را به عنوان شاخص ال‌نینو و لانینا تعیین‌کننده دانست و به سنجش شدت باد در سطح اقیانوس، شیب فشار بین سواحل غربی آمریکا و شرق استرالیا، گرادیان فشار، دما و باد در این سنجش اشاره کرد.
روند پیش‌بینی شده برای کشور
بر اساس اطلاعات امسال، با احتمال بسیار قوی کشور وارد فاز لانینا خواهد شد و اوج آن در دی‌ماه پیش‌بینی می‌شود. وظیفه خاطرنشان کرد که لانینا ضعیف خواهد بود و تغییرات دمایی شدید ایجاد نمی‌کند. وی این روند را طی پنج دهه گذشته با بارش کمتر از نرمال در خاورمیانه، شرق آفریقا و ایران مرتبط دانست.
ترکیب پدیده‌ها و پیامدهای آن
وظیفه همچنین به پدیده نوسان فشار و دما روی اقیانوس هند اشاره کرد که با شرایط آرام اقیانوس آرام ترکیب شده است. او تنها تفاوت با سال گذشته را در این دانست که لانینا مشابه پارسال است و منطقه اقیانوس آرام با فاز سرد در سواحل غربی مواجه می‌شود و شرق آفریقا تحت تاثیر قرار می‌گیرد. وی هشدار داد که ترکیب این دو پدیده، بدترین نتیجه را در خاورمیانه و شرق آفریقا ایجاد می‌کند.
خشکسالی شدید در پاییز
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی با یادآوری پیش‌بینی خود در اوایل مهرماه مبنی بر عدم انتظار بارش‌های خوب در پاییز، گفت: "داده‌های ثبت شده نشان می‌دهد بدترین پاییز دوره بلندمدت (57 سال) ایران و خاورمیانه را خواهیم داشت." وی افزود که در این فصل با دمای گرم‌تر از نرمال روبرو هستیم و این دو عامل شدت خشکسالی را تشدید می‌کند.
تأثیر خشکسالی بر منابع آبی و بخش‌های اقتصادی
مشاهدات سدها و جریان رودخانه‌ها نشان‌دهنده خشکسالی بسیار شدید در کشور است. وظیفه بیان کرد که تأمین آب شرب کلانشهرهایی مانند تهران، تبریز و مشهد تحت تأثیر قرار گرفته و اغلب سدها کم‌آب شده‌اند. وی کم‌آبی رودخانه‌های دائمی را نیز مشهود دانست و تأثیر این وضعیت بر کشاورزی، امنیت غذایی و دامداری را حتمی قلمداد کرد.
پیش‌بینی بارش‌ها در زمستان 1404
بر اساس پیش‌بینی فصلی، بارش‌ها در زمستان نسبت به آذرماه بهبود می‌یابد، اما باز هم بعید است سال پربارشی داشته باشیم. وظیفه پیش‌بینی کرد که نیمه شرقی کشور در زمستان به کم‌بارشی گرایش دارد و با احتمال 30 تا 40 درصد با کم‌بارشی در این مناطق مواجه خواهیم شد. وی افزود که نیمه غربی بارندگی‌ها به نرمال خواهد بود و مناطق شمال شرق، تهران، سواحل شمالی و مرکز کشور نیز گرایش به شرایط نرمال دارند.
سال آبی خشک و جبران‌ناپذیری کمبودها
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی تأکید کرد که انتظار نمی‌رود بارش‌های زمستان تا ماه اول بهار، کم‌بارشی‌های پاییز را جبران کند. وی خاطرنشان کرد که سال آبی خشکی در پیش است و نیمه دوم سال کمبودهای بارشی نیمه اول را جبران نخواهد کرد. این خشکسالی طولانی و شدید، اثرگذار بر کشاورزی، تأمین آب شرب و سایر فعالیت‌های وابسته به آب خواهد بود.
توصیه‌ها برای کشاورزان و مردم
وظیفه به کشاورزان و مردم توصیه کرد که حداکثر تمهیدات مقابله با خشکسالی، مدیریت منابع آب و تاب‌آوری در برابر کم‌آبی انجام شود. وی بیشترین آسیب را متوجه جامعه کشاورزی و کشت‌های آبی دانست و بر لزوم رعایت سختگیری‌ها و عدم اجازه کشت برنج خارج از مازندران و گیلان تأکید کرد.
"روز صفر آبی" و تشدید فرونشست
وی یادآور شد که طی دو هفته آینده بارش مؤثری در اکثر مناطق کشور نخواهیم داشت و این وضعیت با توجه به نزدیک شدن به "روز صفر آبی"، فشار برداشت و کاهش منابع زیرزمینی را تشدید کرده و فرونشست را افزایش خواهد داد.
خشکسالی در منطقه خاورمیانه
وظیفه در پایان به وضعیت خشکسالی در سایر کشورهای خاورمیانه اشاره کرد و گفت که بسیاری از این کشورها تحت فشار هستند و ترکیه نیز از خشکسالی متأثر شده است. وی سطح بارندگی آنها را متفاوت از ایران دانست و اثر آن بر ایران، امارات و عربستان را نیز متفاوت عنوان کرد.
