پیشنهاد وسوسه‌انگیز بایدن / بشار اسد پشت تهران را خالی می‌کند؟
آیا بشار اسد حاضر است برای رهایی از تحریم‌های آمریکا و نجات اقتصاد ویران کشورش، روابط تاریخی خود با ایران و حزب‌الله را قربانی کند؟
رویترز به نقل از پنج منبع آگاه ادعا کرد ایالات متحده و امارات متحده عربی درباره امکان برداشتن تحریم‌ها علیه بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه در صورتی که او روابط خود با ایران را قطع کرده و مسیرهای ارسال تسلیحات به حزب‌الله لبنان را مسدود کند، مذاکره کرده‌اند.
با توجه به احتمال انقضای تحریم‌های گسترده آمریکا علیه سوریه در تاریخ ۲۰ دسامبر و همچنین حملات اسرائیل علیه محور مقاومت، به طور خاص، این مذاکرات طی ماه‌های اخیر شدت یافته است.
این مذاکرات پیش از حملات گسترده هفته گذشته شورشیان و تکفیری‌ها به شهر حلب صورت گرفت. به ادعای این منابع، پیشروی جدید شورشیان دقیقاً همان ضعفی در ائتلاف اسد با ایران را برجسته ساخته که ابتکار اماراتی-آمریکایی قصد بهره‌برداری از آن را دارد. اما اگر اسد از کمک‌های ایران برای یک ضدحمله استفاده کند، تلاش‌ها برای ایجاد شکاف میان او و تهران پیچیده‌تر می‌شود.
سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران در روز یکشنبه برای ابراز حمایت از اسد به سوریه رفت و شیخ محمد بن زاید آل نهیان، رئیس‌جمهور امارات نیز در آخر هفته گذشته با اسد در مورد تحولات اخیر تلفنی گفتگو داشت.
برای این گزارش، رویترز با دو منبع آمریکایی، چهار واسطه سوری و لبنانی و دو دیپلمات خارجی صحبت کرده که گفته‌اند ایالات متحده و امارات فرصت‌هایی برای ایجاد شکاف بین اسد و ایران می‌بینند. ایران در طول جنگ داخلی که در سال ۲۰۱۱ آغاز شد، به اسد کمک کرد تا بخش‌هایی از کشورش را بازپس‌گیرد.
رسانه‌های لبنانی گزارش داده‌اند که اسرائیل پیشنهاد برداشتن تحریم‌های آمریکا علیه سوریه را مطرح کرده، اما ابتکار امارات متحده عربی با ایالات متحده پیشتر گزارش نشده بود.
امارات متحده عربی در بازسازی روابط اسد با کشورهای عمدتاً سنی عرب که پس از دریافت کمک از ایران شیعه برای سرکوب تکفیری‌ها و شورشی‌ها از اسد رویگردان شدند، نقش پیشرو ایفا کرده است.
امارات در سال ۲۰۲۲ نیز میزبان اسد بود که اولین سفر رئیس‌جمهور به یک کشور عربی از زمان آغاز جنگ داخلی به شمار می‌رود. این سفر پیش از آن انجام گرفت که اتحادیه عرب عضویت سوریه را دوباره به رسمیت بشناسد.
مدت‌هاست که امارات امیدوار بوده اسد را از ایران دور کند و روابط تجاری با سوریه برقرار سازد، اما تحریم‌های آمریکا مانع این تلاش‌ها شده‌اند. یک دیپلمات ارشد منطقه‌ای که از سوی تهران توجیه شده به رویترز گفت که ایران از تلاش‌های پشت‌پرده برخی کشورهای عربی برای منزوی‌کردن ایران از طریق دورکردن دمشق از تهران مطلع شده است.
این دیپلمات افزود که این تلاش‌ها با پیشنهادهای احتمالی برای کاهش تحریم‌ها از سوی واشنگتن مرتبط است.
حزب‌الله و ایران از سال ۲۰۱۲ برای حمایت از اسد در برابر تکفیری‌ها و شورشیان سنی در سوریه حضور داشته‌اند، اما پایگاه‌ها و محموله‌های تسلیحاتی آن‌ها در این کشور مکرراً هدف حملات اسرائیل قرار گرفته که هدفش ضعیف‌کردن ایران در منطقه است.
طی ماه‌های اخیر، حزب‌الله نیروهای خود را از سوریه، از جمله شمال این کشور، به منظور تمرکز بر مبارزه با اسرائیل در جنوب لبنان عقب کشیده است. شورشیان که هفته گذشته وارد حلب شدند، عقب‌نشینی حزب‌الله را یکی از دلایل کم‌بودن مقاومت از سوی نیروهای دولتی دانسته‌اند.
یک منبع آمریکایی آگاه گفت که مقامات کاخ سفید درباره یک ابتکار با مقامات اماراتی گفتگو کرده‌اند که نشان‌دهنده علاقه ابوظبی به تأمین مالی بازسازی سوریه و ضعف موقعیت اسد پس از حملات اسرائیل به حزب‌الله است.
امکان کاهش تحریم‌ها برای اسد، در حالی که اسرائیل متحدان ایران را هدف قرار می‌دهد، فرصتی برای اعمال رویکرد «چماق و هویج»، جهت ایجاد شکاف در اتحاد دمشق با تهران و حزب‌الله فراهم آورده است.
کاهش تحریم‌ها
پس از آغاز جنگ داخلی سوریه در سال ۲۰۱۱، آمریکا تحریم‌هایی علیه سوریه وضع کرد و این تحریم‌ها در سال‌های بعد شدت گرفت. سخت‌ترین آن‌ها که به قانون سِزار معروف است، در سال ۲۰۱۹ توسط کنگره تصویب شد. تحریم‌های سزار شامل تمام بخش‌های اقتصادی سوریه، هر کسی که با سوریه ارتباط داشته باشد و افراد مرتبط با نهادهای روسی و ایرانی در سوریه می‌شود.
اسد این تحریم‌ها را جنگ اقتصادی خواند و آن‌ها را عامل سقوط ارزش لیر سوریه و کاهش سطح زندگی دانسته است.
این تحریم‌ها در تاریخ ۲۰ دسامبر به پایان می‌رسند، مگر اینکه توسط قانون‌گذاران آمریکایی تمدید شوند. بخشی از گفتگوهای اخیر آمریکا و امارات بر روی اجازه‌دادن به انقضای تحریم‌های سزار بدون تمدید متمرکز بوده است.
یکی از واسطه‌های سوری گفت که امارات دو ماه پیش این موضوع را با مقامات کاخ سفید مطرح کرد.
کشورهای عربی راه‌های دیگری برای پاداش‌دادن به اسد در ازای دورشدن از ایران دارند. یک دیپلمات خارجی مستقر در خلیج فارس به رویترز گفت که امارات و عربستان سعودی طی ماه‌های اخیر «مشوق‌های مالی» به اسد پیشنهاد داده‌اند تا از ایران فاصله بگیرد و گفتند که این اقدامات بدون هماهنگی با واشنگتن ممکن نبوده است.
یک منبع آگاه گفت که موضوع سوریه به همراه دیگر بحران‌ها در منطقه، یکی از مباحث مورد بحث در دیدار روز یکشنبه محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان از امارات بود.
یک واسطه لبنانی گفت که امارات همچنین وعده‌هایی برای کمک مالی به بازسازی زیرساخت‌های جنگ‌زده سوریه داده تا به «دورکردن بیشتر اسد از ایران» کمک کند.
هشدار ایران به اسد
رویترز مدعیست ایران به اسد هشدار داده که نباید فاصله زیادی بگیرد. دیپلمات ارشد منطقه‌ای که از سوی تهران توجیه شده ادعا کرده که تهران پیامی از طریق علی لاریجانی به اسد فرستاده و گفته است: «فراموش نکن که گذشته‌ات چیست». این پیام به اسد یادآوری کرد که متحدان واقعی او هستند.
از آغاز جنگ غزه، محور مقاومت برای ضربه به اسرائیل بسیج شده است. اما حتی زمانی که اسرائیل اهداف حزب‌الله در سوریه را هدف قرار داد و کنسولگری ایران را در دمشق بمباران کرد، اسد عمدتاً از پیوستن به این جنگ خودداری کرد.
یک مقام آمریکایی گفت که اسد «از جنگ کنار کشیده» تا از حملات بیشتر اسرائیل به سوریه جلوگیری کند و تحت «فشار شدید» باقی مانده تا اجازه ندهد حزب‌الله از طریق کشورش دوباره تسلیح شود.
اسرائیل اعلام کرده که هنوز به سوریه توجه دارد. پس از اعلام آتش‌بس لبنان، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل مدعی شد که این رژیم تلاش‌های ایران، حزب‌الله و ارتش سوریه برای واردکردن تسلیحات به لبنان را ناکام کرده است.
