عراقچی: «مذاکره» یعنی جنگ! یاس دیپلماتیک یا تاکتیک پنهان؟
وزیر امور خارجه ایران بر تمامیت ارضی آذربایجان و سنت دیوانی در روابط بین‌الملل در شمال غرب ایران تاکید کرد.
وزیر امور خارجه: دیپلماسی جلوه‌ای از عقلانیت ماندگار در تاریخ ایران است
دیپلماسی، شیوه‌ای برای اداره روابط میان ملت‌ها
سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان، در همایش ملی «آذربایجان، دیپلماسی و تمامیت ارضی ایران» که در تبریز برگزار شد، با تاکید بر جایگاه رفیع دیپلماسی در اندیشه و تاریخ سیاسی ایران، آن را نه ابزاری موقت برای خروج از بحران، بلکه جلوه‌ای از عقلانیت ماندگار و شیوه‌ای برای اداره روابط میان ملت‌ها برشمرد. وی اظهار داشت: «ایرانیان همواره باور داشته‌اند که گفتگو بخشی از قدرت است، نه جایگزین آن. همانگونه که اقتدار، پشتوانه سخن است، سخن نیز می‌تواند سپر اقتدار باشد.»
ارج نهادن به مجاهدت‌های تاریخ‌سازان
عراقچی در ابتدای سخنرانی خود، ضمن ابراز خرسندی از حضور در تبریز، شهری پیشرو در تحولات معاصر ایران، برگزاری این همایش را گامی در جهت ارج نهادن به مجاهدت مردانی دانست که برای تثبیت استقلال، حاکمیت و تمامیت ارضی ایران از سر اخلاص کوشیدند. وی افزود: «آنان و همقطارانشان در طول تاریخ پُر فراز و نشیب این سرزمین گمنامی و حتی گاهی بدنامی را به جان خریدند، ولی ذره‌ای از تلاش و مساعی خود برای تامین منافع ایران و ایرانیان دریغ نورزیدند.»
تنوع، مایه مباهات و هدف حسادت بیگانگان
وزیر امور خارجه با اشاره به تنوع بی‌مانند ادیان، مذاهب، اقوام و گویش‌ها در سرزمین ایران، آن را همواره موجب رشک و حسد بیگانگان و متجاوزان دانسته و تاکید کرد: «آنچه مایه مباهات و غرور جمعی ما شده است، آنکه در این مبارزه و دفاع پیوسته، زنان و مردانی همدل و همراه در صیانت از خاک پاک میهن مشترک، و فرهنگ و میراث ماندگار آن فرو نگذاشتند.»
درخشش دیپلماسی ایران در ادوار تاریخ
عراقچی، پایمردی و رشادت توام با صلابتی که کارگزاران دستگاه دیپلماسی در همه ادوار تاریخ بکار بستند تا هویت مشترک ایران برقرار ماند را صفحاتی درخشان در تاریخ دیپلماسی ایران خواند و گرامیداشت خاطره و حفظ نام نیک آنان را امری قابل تحسین دانست.
میرزا محب‌علی خان ناظم‌الملک، نماد دیپلماسی موفق
وی در ادامه به معرفی شخصیت میرزا محب‌علی خان ناظم‌الملک مرندی پرداخت و او را یکی از کارگزاران و مذاکره‌کنندگان ارشد و برجسته عرصه روابط خارجی ایران برای بیش از پنج دهه از دوران قاجار معرفی کرد. عراقچی ناظم‌الملک مرندی را یکی از نمادهای دیپلماسی موفق ایرانی در دوره‌ای تاریخی پُرحادثه و دشوار برشمرد که ماموریتی خطیر برای تعیین و تحدید حدود کشور انجام داد. به گفته وی، میهن‌پرستی او و تعدادی دیگر از دیپلمات‌ها در شرایط ضعف دفاعی ایران و دست اندازی قدرت‌های بیگانه درخور تمجید و تحسین فراوان است.
سنت کهن دیوانی ایران در خدمت منافع ملی
وزیر امور خارجه، رویه ناظم‌الملک و هم‌قطارانش را میراث سنت کهن دیوانی ایران زمین دانست که امروز تجربه‌ای گران‌سنگ را برای مسئولان کشور به ارمغان نهاده است. وی تاکید کرد: «امروز باید با استعانت همان اراده و روحیه بکوشیم از هویت مشترک، تمامیت ارضی، استقلال ملی و حاکمیت یکپارچه کشوری دفاع کنیم.»
نگاهی به اصول سه‌گانه گفتگوی ایرانی
عراقچی سه پایه اصلی گفتگو در سنت تاریخی ایران را کرامت، صبر و توازن معرفی کرد. کرامت به معنای حفظ عزت ملی، صبر به معنای پرهیز از شتاب در تصمیم‌گیری و تأمل در پیامدهای هر کلمه، و توازن به معنای مذاکره نه به عنوان میدان عقب‌نشینی یا لجاجت، بلکه عرصه یافتن نقطه تلاقی میان عزت و مصلحت.
جایگاه ممتاز شمال غرب ایران در تاریخ دیپلماسی
وی با اشاره به جایگاه ممتاز شمال غرب کشور در تاریخ دیپلماسی ایران، این منطقه را دروازه تاریخی گفتگوهای ایران با قفقاز، آناتولی و حوزه دریای سیاه دانست. عراقچی تاکید کرد که این خطه هم‌اکنون نیز همان نقش را در قالبی نو برای ارتباط جمهوری اسلامی ایران با همسایگان خود ایفا می‌کند.
دیپلماسی استانی، ضرورتی برای تعاملات منطقه‌ای
وزیر امور خارجه، اجرای دیپلماسی استانی بین دو طرف مرز را اجتناب‌ناپذیر خواند و از تعهد وزارت امور خارجه به این امر در ارتباط با کشورهای همسایه سخن گفت. وی ابراز امیدواری کرد که این دیپلماسی بتواند به تجارت، اقتصاد، تبادلات مردمی، رایزنی‌های سیاسی و همکاری‌های فرهنگی وسعت بخشد.
ظرفیت دیپلماسی ایران در مواجهه با بحران‌ها
عراقچی با بیان اینکه «پنجره دیپلماسی برای جمهوری اسلامی ایران، حتی در طوفانی‌ترین روزها، گشوده و برقرار و باقی است»، تاکید کرد که آنچه اهمیت دارد، اعتماد به توان گفتگو و پایداری در منطق تعامل است. وی افزود: «کسی که در گفتگو راه می‌جوید، در حقیقت راه صلح و عزت را جست‌وجو می‌کند.»
مذاکره با قلدری متفاوت است
وزیر امور خارجه در بخش دیگری از سخنان خود، تفاوت میان گفتگو و مذاکره با قلدری و دیکته کردن را یادآور شد و تصریح کرد: «جمهوری اسلامی ایران با دشمن غدّار و متجاوزی که در حین مذاکره از مدار گفتگو خارج شده و به تهدید و تهاجم روی آورده است مذاکره نمی‌کند.» وی شرط استمرار و بقای مذاکره و گفتگو را تضمین بر متعهد ماندن به دیپلماسی از موضع برابر و شرط موفقیت آن را ملزم ماندن به اصل منافع متقابل دانست.
دعوت به بهره‌برداری از گنجینه اسناد وزارت امور خارجه
در پایان، عراقچی از علاقه‌مندان و دانش‌پژوهان حوزه تاریخ روابط خارجی و سیاست خارجی ایران دعوت کرد تا از گنجینه اسناد وزارت امور خارجه که مشتمل بر بیش از ۶۰ میلیون برگ اسناد تاریخی است، بهره‌برداری کنند. وی همچنین از اهتمام دکتر نصرالله صالحی در شناسایی شخصیت و خدمات میرزا محب‌علی خان ناظم الملک مرندی و برگزارکنندگان همایش قدردانی کرد.
