راز مدفوع ۱۳۰۰ ساله فاش شد

دانشمندان با بررسی یک قطعه مدفوع انسانی ۱۳۰۰ ساله که در «غار کودکان مرده» در مکزیک کشف شده بود، دریافتند که انسان‌ها بیش از هزار سال پیش نیز با انواع عفونت‌های روده‌ای دست‌وپنجه نرم می‌کردند.

درو کپون، نویسنده اصلی این پژوهش گفته: «کار با این نمونه‌های باستانی مانند گشودن یک کپسول زمان زیستی بود، هر نمونه داده‌های تازه‌ای از سلامت انسان و زندگی روزمره در گذشته در اختیارمان می‌گذاشت.»

کپون و همکارانش با استفاده از روش‌های تحلیل مولکولی، ۱۰ نمونه مدفوع خشک‌شده را بررسی کردند. این نمونه‌ها از غاری در دره «ریو زاپه» در شمال شهر دورانگو در شمال‌غربی مکزیک به‌دست آمده‌اند و قدمتی بین سال‌های ۷۲۵ تا ۹۲۰ میلادی دارند. یافته‌های آنها روز چهارشنبه (۲۲ اکتبر) در نشریه PLOS One منتشر شد.

اواخر دهه ۱۹۵۰، باستان‌شناسان این غار را کاوش کرده و از یک توده بزرگ زباله، بقایای مدفوع انسانی و حیوانی، گیاهان و استخوان‌های انسان و جانوران را بازیابی کردند. این غار محل زندگی مردم فرهنگ ماقبل‌تاریخی «لوما سَن گابریل» بود؛ مردمانی که کشاورزی در مقیاس کوچک انجام می‌دادند، سفال‌های منحصر‌به‌فرد می‌ساختند، در روستا‌های کوچک می‌زیستند و گاه آیین قربانی کودکان را به‌جا می‌آوردند. نام «غار کودکان مرده» هم از اسکلت کودکانی گرفته شده که آنجا یافت شدند.

مطالعات پیشین روی مدفوع‌های باستانی این غار، وجود تخم انگل‌هایی مانند کرم قلاب‌دار، کرم نواری و کرمک را نشان داده بود؛ نشانه‌ای از آن‌که ساکنان غار به انواع انگل‌های روده‌ای مبتلا بودند.

در پژوهش تازه، دانشمندان با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته مولکولی، میکروب‌های بیشتری را در ۱۰ نمونه مدفوع مربوط به «رویداد‌های دفعی مجزا» شناسایی کردند تا درک دقیق‌تری از وضعیت سلامت مردم لوما به‌دست آورند. جو براون، نویسنده مشترک این پژوهش و استاد علوم محیطی دانشگاه کارولینای شمالی گفته: «کاربرد روش‌های مولکولی نوین می‌تواند دیدگاه‌های تازه‌ای درباره زندگی و بیماری‌های مردمان گذشته در اختیار ما بگذارد.»

پژوهشگران ۱۰ نمونه متفاوت از مدفوع‌های باستانی را برای یافتن شواهدی از بیماری بررسی کردند

پژوهشگران DNA موجود در نمونه‌ها را استخراج کرده و سپس با روش واکنش زنجیره‌ای پُلی‌مِرِیز (PCR) آن را تقویت کردند تا توالی‌های ژنتیکی میکروب‌ها آشکار شود. هر نمونه دست‌کم حاوی یک عامل بیماری‌زا یا میکروب روده‌ای بود. شایع‌ترین آنها انگل روده‌ای (Blastocystis) که می‌تواند عامل مشکلات گوارشی باشد و گونه‌های مختلف باکتری E. coli بودند که در ۷۰ درصد نمونه‌ها یافت شدند. همچنین نشانه‌هایی از کرمک، شیگلا و ژیاردیا (هر سه عامل بیماری‌های روده‌ای) شناسایی شد.

پژوهشگران در مقاله خود نوشتند: «شمار بالای میکروب‌های کشف‌شده در مدفوع‌های باستانی نشان می‌دهد بهداشت ضعیف میان فرهنگ لوما سَن گابریل در حدود سال‌های ۶۰۰ تا ۸۰۰ میلادی موجب مواجهه‌ی مکرر مردم با فضولات موجود در محیط‌زیست شده است.»

به گفته‌ی آنها، احتمال دارد مردم از راه آب آشامیدنی، خاک یا غذا‌هایی که با مدفوع آلوده شده بودند، این میکروب‌ها را وارد بدن خود می‌کردند.

اگرچه ژن‌های مرتبط با عوامل بیماری‌زا تا ۱۳۰۰ سال در این نمونه‌ها باقی مانده‌اند، پژوهشگران یادآور شدند که ممکن است عوامل بیماری‌زای بیشتری هم در نمونه‌ها وجود داشته‌اند که در گذر زمان تجزیه شده و دیگر قابل‌شناسایی نیستند. با این حال، این بررسی جدید موفق به شناسایی DNA پاتوژن‌هایی شد که پیش‌تر در مدفوع‌های باستانی یافت نشده بودند.

پژوهشگران در پایان نوشتند: «کاربرد این روش‌ها در نمونه‌های باستانی دیگر می‌تواند درک ما را از چگونگی زندگی انسان‌های باستان و بیماری‌هایی که سلامت آنان را تهدید می‌کرد، گسترش دهد.»