اختصاصی سرانه؛
ایران بهشت واردکنندگان کالاهای عجیب/ از جوهر خودکار هندی تا کیسه ادرار چینی!
همیشه وقتی صحبت از واردات می‌شود، ذهن‌ها به سمت خودروهای لوکس، تجهیزات پیچیده صنعتی یا کالاهای اساسی استراتژیک می‌رود. اما یک شیرجه عمیق در آمارهای رسمی گمرک ایران برای سال ۱۴۰۳، پرده از واقعیتی شگفت‌انگیز و گاهی تلخ برمی‌دارد.
اقتصاد ایران، در رگ‌های خود به واردات محصولاتی چنان پیش‌پاافتاده و متنوعی وابسته است که هر شهروندی را به فکر فرو می‌برد. از واردات ۱۰۰ هزار کیلوگرمی (۱۰۰ تُنی) ماشین‌آلات کشاورزی به ارزش نیم تریلیون ریال از چین گرفته تا واردات فقط یک کیلوگرم مسواک به ارزش نجومی ۱۷.۷ میلیون ریال از ترکیه؛ این لیست، بیش از آنکه یک سند تجاری باشد، یک آینه تمام‌نما از ساختار تولید و مصرف در کشور است.
عجایب وارداتی؛ از مسواک لاکچری تا تیغه قیچی تایوانی!
در میان هزاران ردیف کالای وارداتی، برخی اقلام به دلیل ماهیت عجیب یا ارزش نامتناسب خود، چشم‌ها را خیره می‌کنند.
مسواک ۱۷,۷۸۳,۱۰۰ ریالی (۱ میلیون و ۷۷۸ هزار تومانی)!: شاید باورکردنی نباشد، اما طبق آمار گمرک، در سال گذشته محموله‌ای یک کیلوگرمی از مسواک دندان به ارزش بیش از ۱.۷ میلیون تومان از ترکیه وارد کشور شده است. این سوال پیش می‌آید که این “یک کیلوگرم” مسواک، چه ویژگی منحصربه‌فردی داشته است؟ آیا با یک مسواک فوق تخصصی پزشکی روبرو هستیم یا یک کالای نمونه برای بازاریابی؟ هرچه که باشد، این عدد به خودی خود نمادی از تجارت‌های خرد اما با ارزش افزوده بالا در گوشه‌ای از بازار است.
تیغه قیچی باغبانی از تایوان: در حالی که ایران خود یکی از تولیدکنندگان ابزارآلات دستی است، واردات ۸۴۲ کیلوگرم تیغه قیچی باغبانی از تایوان به ارزش بیش از ۶۱۹ میلیون ریال، نشان‌دهنده یک نکته ظریف است: وابستگی صنعتی ما گاهی حتی به جزئی‌ترین قطعات یک محصول ساده نیز کشیده می‌شود. این یعنی یک کارگاه تولیدی در داخل، برای تکمیل محصول نهایی خود، منتظر رسیدن تیغه‌های وارداتی از شرق آسیاست.
غول‌های وابستگی: وقتی نیازهای اولیه از خارج تأمین می‌شود
فراتر از عجایب، حجم برخی از واردات، زنگ خطر وابستگی در تولیدات استراتژیک و کالاهای روزمره را به صدا در می‌آورد.
چین، شریک اول کشاورزی مدرن ایران: بزرگترین رقم در این لیست، واردات بیش از ۱۰۰ تن نشاءکار برنج از چین به ارزش سرسام‌آور ۴۹۷ میلیارد ریال (نزدیک به ۵۰ میلیارد تومان) است. این آمار نشان می‌دهد که مکانیزاسیون شالیزارهای برنج کشور، وابستگی مستقیمی به ماشین‌آلات چینی دارد.
جوهر خودکارتان هندی است!: روزانه میلیون‌ها ایرانی از خودکار استفاده می‌کنند، اما کمتر کسی می‌داند که بخش عظیمی از جوهر این خودکارها از هندوستان می‌آید. واردات بیش از ۹۱ تُن جوهر خودکار به ارزش ۳۰۵ میلیارد ریال (۳۰.۵ میلیارد تومان)، سندی بر این وابستگی در صنعت نوشت‌افزار کشور است.
کیسه ادرار چینی و قوطی اسپری تُرک: در حوزه بهداشت و بسته‌بندی نیز وضعیت مشابه است. واردات ۲۰ تُن کیسه ادرار پلاستیکی از چین و ۱۹ تُن قوطی اسپری از ترکیه، نشان می‌دهد که حتی در تولید انبوه کالاهای مصرفی پزشکی و صنعتی نیز، همچنان به واردات به عنوان یک راه‌حل اصلی نگریسته می‌شود.
این لیست کوتاه از آمار گمرک، تنها مشتی نمونه خروار است. این ارقام بیش از آنکه اعداد و ارقام خشک تجاری باشند، داستان اقتصاد ایران را روایت می‌کنند؛ داستانی از تلاش برای مدرنیزاسیون (واردات نشاءکار) در کنار وابستگی به ابتدایی‌ترین کالاها (جوهر خودکار و کیسه ادرار). این آمار، یک تلنگر جدی برای سیاست‌گذاران اقتصادی است تا با نگاهی دقیق‌تر به زنجیره تأمین کشور، تعریف واقعی‌تری از تولید ملی و خودکفایی ارائه دهند. چرا که خودکفایی واقعی، نه در شعار، بلکه در بی‌نیازی از واردات تیغه قیچی و جوهر خودکار تعریف می‌شود.
