اختصاصی سرانه؛
جنگ اقتصادی بزرگ/ نبرد بی‌صدا بین دلار، یوان و روبل
اقتصاد جهان در حال تجربه یک جنگ خاموش اما سرنوشت‌ساز است؛ جنگی که بازیگران اصلی آن آمریکا، چین و روسیه هستند. این سه قدرت، هر یک با ابزارهای متفاوت در حال بازتعریف نظم اقتصادی جهانی‌اند. از تحریم و جنگ ارزی گرفته تا کنترل فناوری و انرژی، همه چیز دست‌مایه‌ای برای این رویارویی شده است. کارشناسان معتقدند این تقابل می‌تواند به شکل‌گیری یک «جنگ سرد اقتصادی» جدید منجر شود.
آمریکا همچنان از دلار به عنوان اصلی‌ترین سلاح خود استفاده می‌کند. کنترل سیستم بانکی جهانی، اعمال تحریم‌های گسترده علیه روسیه و محدودیت در صادرات فناوری‌های حساس به چین بخشی از این استراتژی است. واشنگتن می‌کوشد با فشار اقتصادی، رقبای خود را از دسترسی به بازارهای مالی و فناوری‌های کلیدی محروم کند. اما این سیاست‌ها هزینه‌هایی برای اقتصاد آمریکا هم داشته است؛ از جمله افزایش قیمت کالاها و اختلال در زنجیره تأمین.
چین؛ فناوری و بازارهای جایگزین
چین با تکیه بر قدرت صنعتی و فناوری‌های نوین به‌ویژه در حوزه تراشه، باتری و هوش مصنوعی به مصاف آمریکا رفته است. پکن در سال‌های اخیر تلاش کرده وابستگی خود به بازار آمریکا را کاهش دهد و در مقابل، بازارهای جدیدی در آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین ایجاد کند. سیاست «چین پلاس یک» هم دقیقاً در همین راستا طراحی شده تا وابستگی به زنجیره‌های جهانی شکننده کاهش یابد.
روسیه؛ اقتصاد موازی برای دور زدن تحریم‌ها
روسیه که بیشترین فشار تحریم‌ها را تحمل کرده، به سمت ایجاد یک اقتصاد موازی حرکت کرده است. مسکو معاملات نفت و گاز خود را به روبل و یوان انجام می‌دهد و از شبکه‌های غیررسمی برای تجارت بهره می‌گیرد. هرچند این روش‌ها بخشی از آثار تحریم‌ها را خنثی کرده، اما وابستگی روسیه به صادرات انرژی همچنان پاشنه آشیل اقتصاد این کشور محسوب می‌شود.
اتحاد تاکتیکی پکن و مسکو
هرچند چین و روسیه در برابر غرب به هم نزدیک شده‌اند، اما این اتحاد بیشتر تاکتیکی است تا راهبردی. چین در مقام خریدار بزرگ انرژی روسیه و فروشنده کالاهای مصرفی و فناوری نقش ایفا می‌کند، اما از سرمایه‌گذاری گسترده در روسیه پرهیز دارد تا گرفتار تحریم‌های آمریکا و اروپا نشود. در مقابل، روسیه به شدت به بازار چین وابسته شده است.
آینده: نظم نوین اقتصادی یا جنگ سرد دوم؟
تحلیلگران چند سناریو برای آینده متصور هستند:
قطبی‌شدن اقتصاد جهان بین محور آمریکا و متحدانش از یک‌سو و محور چین–روسیه از سوی دیگر.
بازطراحی زنجیره تأمین جهانی و حرکت کشورها به سمت تولید داخلی و همکاری‌های منطقه‌ای.
رقابت فناورانه بر سر حوزه‌هایی چون هوش مصنوعی، نیمه‌هادی‌ها و انرژی سبز.
جایگزینی تدریجی دلار در مبادلات جهانی با ارزهای ملی یا حتی سیستم‌های مبتنی بر بلاکچین.
سخن پایانی
جنگ اقتصادی آمریکا، چین و روسیه نه یک رویداد گذرا، بلکه مسیری است که آینده اقتصاد جهان را تغییر خواهد داد. این نبرد بی‌صدا هر روز در قیمت کالاها، سیاست‌های تجاری و حتی معیشت مردم عادی خود را نشان می‌دهد. پرسش کلیدی اینجاست: آیا جهان وارد یک نظم اقتصادی چندقطبی خواهد شد یا همچنان دلار و اقتصاد آمریکا فرمانده اصلی باقی می‌مانند؟
