اختصاصی سرانه؛
ترس جدید در بازار تلویزیون ایران / مردم این هشدار را جدی بگیرند!
طی روزهای گذشته، اختلال گسترده در عملکرد برخی مدل‌های تلویزیون‌های هوشمند تولید داخل، موجی از نگرانی و نارضایتی میان مصرف‌کنندگان ایجاد کرده است. کاربران در فضای مجازی از «خاموشی ناگهانی»، «هنگ کامل دستگاه» و «عدم دسترسی به تصویر» خبر می‌دهند. حالا این سوال مطرح است که چه اتفاقی در پشت‌پرده رخ داده که یک برند پرمخاطب داخلی، چنین بحرانی را تجربه می‌کند؟
سرانه برای بررسی دقیق‌تر موضوع، گفت‌وگویی با احسان فدایی، کارشناس صنعت لوازم خانگی داشته که از جزئیات فنی و تبعات تجاری این بحران پرده برداشته است.
یک آپدیت، یک خاموشی کامل
ماجرا از آنجا آغاز شد که روی نمایشگر برخی تلویزیون‌ها، پیامی برای به‌روزرسانی نرم‌افزار ظاهر شد. اما پس از نصب، بسیاری از این دستگاه‌ها دچار اختلال شدید شدند؛ طوری که به‌طور کامل تصویر از بین رفت و دستگاه غیرقابل استفاده شد.
احسان فدایی، کارشناس صنعت لوازم خانگی در این‌باره می‌گوید: وقتی کالایی مثل تلویزیون، که به‌صورت روزمره در خانه‌ها استفاده می‌شود، ناگهان از کار می‌افتد، این یک خطای صرفا فنی نیست؛ این یک آسیب جدی به اعتماد عمومی است. در بازاری که همین حالا با رکود و بی‌اعتمادی دست‌وپنجه نرم می‌کند، چنین اتفاقی می‌تواند بازار را به عقب برگرداند.
لانچر خارجی، ریسک داخلی
بر اساس بررسی‌ها، نرم‌افزارهای راه‌انداز (لانچر) تلویزیون‌های آسیب‌دیده، توسط یک شرکت آسیایی تامین شده بودند. این نرم‌افزارها هنگام روشن‌شدن تلویزیون، اطلاعاتی از رفتار مصرف‌کننده جمع‌آوری می‌کردند.
فدایی در این زمینه هشدار می‌دهد: زمانی‌که بخشی از زیرساخت نرم‌افزاری یک کالای پرمصرف، خارج از کشور تامین می‌شود و داده‌ها به سرورهایی در آن کشور منتقل می‌شود، دیگر نمی‌توان حرفی از کنترل یا بومی‌سازی واقعی زد. این یعنی ما هیچ ضمانتی برای حفظ حریم خصوصی کاربران ایرانی نداریم.
پاسخ تولیدکننده چه بود؟
در پی بروز بحران، شرکت تولیدکننده در واکنش اولیه اعلام کرد مشکل «فنی» است و به‌زودی رفع خواهد شد. با این حال، ابعاد گسترده اختلال و تکرار آن در مدل‌های متعدد، تردیدهایی در این‌باره ایجاد کرده است.
فدایی با اشاره به همین نکته می‌گوید: تا وقتی شفافیت نباشد و تولیدکننده با صراحت، دلایل بروز اختلال را توضیح ندهد، اعتماد مصرف‌کننده بازسازی نمی‌شود. باید به‌جای تکذیب یا کلی‌گویی، راه‌حل روشن و فنی برای جلوگیری از تکرار این ماجرا ارائه شود.
آیا راه‌حل بومی در راه است؟
در واکنش به این بحران، خبرهایی منتشر شده که یک لانچر بومی به نام «دان» توسط تولیدکننده داخلی در دست توسعه است. هدف از این اقدام، کاهش وابستگی به پلتفرم‌های خارجی و مدیریت داخلی داده‌های کاربران عنوان شده است.
فدایی در این‌باره می‌گوید:توسعه لانچر بومی یک گام مهم است، اما باید بدانیم که صرفا داشتن نام ایرانی برای یک نرم‌افزار کافی نیست. آنچه مهم است زیرساخت فنی، امنیت، پایداری و قابلیت توسعه آن است. نباید دوباره به اسم بومی‌سازی، اعتماد مردم را قربانی کنیم.
تبعات روانی و تجاری این اختلال چقدر جدی است؟
بازار لوازم خانگی ایران، خصوصا در شرایط اقتصادی فعلی، بیش از همیشه به ثبات و اعتماد نیاز دارد. در چنین فضایی، اختلالی با این وسعت می‌تواند نه‌فقط یک برند، بلکه کل بازار را دچار چالش کند.
ما در بدترین وضعیت تاریخی بازار لوازم خانگی در ۴۰ سال اخیر هستیم. کاهش فروش، افت قدرت خرید و فشار روانی مصرف‌کننده، به اندازه کافی بازار را متلاطم کرده بود. حالا با این بحران نرم‌افزاری، ترس از خرید هوشمند در ذهن مردم نهادینه می‌شود.
تبلیغاتی که واقعیت ندارند
بخشی از نگرانی‌ها به سایر لوازم خانگی هوشمند مثل یخچال‌ها مربوط می‌شود.
اما فدایی توضیح می‌دهد که این دستگاه‌ها فعلا از چنین آسیب‌هایی مصون‌اند: بیشتر لوازم خانگی به‌اصطلاح هوشمند در ایران، فقط در سطح نمایش تبلیغاتی فعال هستند. اتصال واقعی به شبکه و هوش مصنوعی در آنها پیاده‌سازی نشده. بنابراین فعلا خطر محدود به تلویزیون‌های متصل به اینترنت است.
هشدار به مصرف‌کنندگان
این کارشناس حوزه صنعت در پایان یک توصیه مستقیم به مصرف‌کنندگان دارد: تا زمانی‌که برندها درباره به‌روزرسانی‌های جدید اطلاع‌رسانی رسمی نداشته‌اند، بهتر است کاربران از نصب خودکار آپدیت‌ها خودداری کنند. همچنین خریداران لوازم خانگی هوشمند، در انتخاب برند و مدل، حساسیت بیشتری به خرج دهند.
سخن پایانی
ماجرای خاموشی ناگهانی تلویزیون‌های هوشمند داخلی، زنگ خطری جدی برای کل صنعت لوازم خانگی است. این بحران بار دیگر ثابت کرد که بدون استقلال واقعی در فناوری، هیچ تضمینی برای پایداری محصول و حفظ امنیت مصرف‌کننده وجود ندارد. اعتماد عمومی، گران‌بهاتر از هر خط تولیدی است.
