واکنش‌ها به اقدام تازه ترامپ چگونه است؟

توافقی دیگر، پیروزی شخصی دیگری برای ترامپ رقم زد. رئیس‌جمهور آمریکا ۲ جولای نوشت: «باعث افتخار است که اعلام کنم به‌تازگی با جمهوری سوسیالیستی ویتنام توافق تجاری منعقد کرده‌ایم. با تو لام، دبیر کل خلق این کشور رایزنی انجام شد و گفت‌وگوها واقعا لذت‌بخش بودند.» ترامپ در ادامه خاطرنشان کرد این توافق نشان می‌دهد کشورها در برابر تهدیدها تسلیم شده‌اند.

دیپلماسی به سبک ترامپ

به نوشته اکونومیست، این دومین بار است که ترامپ ادعای مشابهی را مطرح کرده است؛ رئیس جمهوری آمریکا نخستین‌بار پس از توافق با بریتانیا در ماه مه چنین ادعایی را رسانه‌ای کرد. ادعایی که به‌دنبال تصمیمش در ۹ آوریل برای به تعویق انداختن تعرفه‌های گسترده آمریکا به مدت ۹۰ روز مطرح شد. مقامات وعده دادند تا ۹ جولای «۹۰ توافق در ۹۰ روز» امضا کنند، اما پیشرفت کند بوده است. ترامپ گفته که کانادا و اتحادیه اروپا «بسیار بدجنس» و ژاپن «بسیار لوس» بوده‌اند.

هدف فعلی رئیس‌جمهوری آمریکا دستیابی به حداقل «چارچوب‌هایی» با حدود ۱۰ کشور است. مشخص نیست ضرب‌الاجل تعیین‌شده رعایت خواهد شد یا خیر و در صورت عدم تحقق، چه اتفاقی خواهد افتاد. ترامپ تهدید کرده که نامه‌هایی برای خاتمه مذاکرات ارسال و تعرفه‌ها را دوباره اعمال خواهد کرد.

حال سوال این است، شریک‌های تجاری آمریکا چطور در چارچوب این تنش ها فعالیت می‌کنند؟ در وال‌استریت برخی به ترامپ لقب TACO (چهره‌ای که همیشه جا می‌زند) داده‌اند. اما گروهی دیگر بازی مشابهی به راه انداختند؛ چرا که از منظر آن‌ها خطر بروز درگیری تمام‌عیار بسیار بالاست. بیشتر کشورها، به‌جز چین، راهبردی را در پیش گرفته‌اند که می‌توان آن را DOVE (راهبرد کبوتر یا راهبرد نرم؛ دیپلماسی به جای تشدید آشکار تنش) نامید.

کانادا پس از واکنش خشمگین ترامپ، برنامه‌اش برای اعمال مالیات بر شرکت‌های فناوری آمریکایی را کنار گذاشت. اتحادیه اروپا هم پس از تهدید ترامپ به تعرفه ۲۰۰ درصدی بر شراب فرانسوی، بوربون را از فهرست اقدامات تلافی‌جویانه خود حذف کرد. هرچند این بلوک در حال آماده‌سازی بسته‌ای از تدابیر تلافی‌جویانه به ارزش ۹۵ میلیارد یورو (۱۱۲ میلیارد دلار) برای اعمال«تهدیدی جدی» است، اختلافات داخلی و ترس از تشدید درگیری به‌احتمال زیاد مانع از اجرای واقعی این تدابیر خواهد شد.

صلح به شرط چاقو

توافق‌های آمریکا با بریتانیا و ویتنام محدود و دربرگیرنده امتیازاتی جزیی بودند – از جمله تعهد به محدود کردن نفوذ چین – در ازای معافیت‌های هدفمند. بریتانیا با اعطای دسترسی به بازارش برای گوشت گاو و اتانول آمریکایی و همچنین محدود کردن مشارکت چین در زنجیره تامین، موفق شد تعرفه‌های اعمالی بر خودرو و مالیات‌های آتی بر قطعات هواپیما را به تعویق بیاندازد، اما حل و فصل مسائل دشوارتر به آینده موکول شدند.

ویتنام هم پذیرفت بازارش را به روی خودروهای شاسی‌بلند (SUV) باز کرده و تعرفه‌های بالاتری بر بسته‌های چینی که از این کشور به آمریکا ارسال می‌شوند اعمال کند؛ به‌این‌ترتیب اکنون با تعرفه ۲۰ درصدی روی اکثر کالاهایش روبه‌روست که کمتر از تهدید ۴۶ درصدی در آوریل است.

کشورهای دیگر هم از همین الگو پیروی می‌کنند و امیدوارند با ارائه امتیازاتی اندک، معافیت‌هایی بگیرند. گفته می‌شود اتحادیه اروپا حاضر است در ازای معافیت در حوزه خودرو و محصولات دارویی، به تعرفه کلی ۱۰ درصدی تن دهد. این اتحادیه همچنین آماده خرید سلاح و گاز طبیعی بیشتر از آمریکاست و قصد دارد نگرانی‌های مشترک در قبال چین را درک کرده و برای مقابله با آن همکاری کند.

هند پس از دو برابر کردن واردات نفت از آمریکا و اعلام تمایل به خرید بیشتر گاز مایع، میوه و مغزها، در مسیر توافق موقت قرار گرفته است. ژاپن هم پیشنهاد داده کاهش تدریجی تعرفه خودروها را به سرمایه‌گذاری مستقیم در صنعت خودروی آمریکا مشروط کند.

با این حال، حتی این توافق‌های محدود هم با موانعی روبه‌رو هستند. سیاست داخلی در بسیاری موارد اجازه عقب‌نشینی نمی‌دهد. هند بر حفاظت از بازار لبنیات و گندم خود پافشاری می‌کند. ژاپن نیز تعرفه ۲۵ درصدی بر خودروها را رد کرده و از دادن امتیازاتی که ممکن است کشاورزان را پیش از انتخابات مجلس اعلا در ۲۰ جولای خشمگین کند، خودداری کرده است.

رویکرد مبهم ترامپ از جمله در حوزه داروها و نیمه‌هادی‌ها که می‌تواند به تعرفه‌های بیشتر منجر شود، فضای مذاکرات را سرد کرده است. لی جائه-میونگ، رئیس‌جمهور کره جنوبی با تاکید بر اهمیت چین به‌عنوان شریک تجاری، نمونه‌ای از توازن دشوار منطقه‌ای کشورها را به نمایش گذاشته است.

حال با نزدیک شدن به ضرب‌الاجل ترامپ، می‌توان انتظار داشت چند توافق «اصولی» دیگر امضا شود. بسیاری از تعرفه‌ها همچنان برقرار و حساس‌ترین اختلافات – درباره کشاورزی، خودروها و قوانین بازار دیجیتال – بدون راه‌حل باقی خواهند ماند. در ماه‌های بعد شاهد معاملات کوچک و نوسانات بازار بیشتری خواهیم بود.

مشخص نیست آمریکا از این روند چه به‌دست می‌آورد. هر تلاشی برای بازگرداندن صنایع داخلی با استثناها تضعیف می‌شود. تعرفه‌هایی که به‌قصد گرفتن امتیاز اعمال شده‌اند، تنها به خریدهای نمادین منجر می‌شوند. این تعرفه‌ها به‌جای نظم‌بخشی به شرکای تجاری، نظامی تکه‌تکه و پرابهام به‌وجود آورده‌اند که همه را سردرگم کرده است.