سقوط آزاد صادرات گاز روسیه به اروپا در ۲۰۲۵: کابوس پوتین رقم خورد!
ترکاستریم و کاهش صادرات گاز روسیه به اروپا، چالش جدید سیاست انرژی است
صادرات گاز روسیه از طریق خط لوله به کشورهای اروپایی در سال ۲۰۲۵ میلادی، با کاهشی چشمگیر به پایینترین سطح خود از اواسط دهه ۱۹۷۰ رسید. محاسبات نشان میدهد که حجم صادرات در این سال با ۴۴ درصد افت، به ۱۸ میلیارد متر مکعب بالغ شده است.
کاهش بیسابقه صادرات گاز روسیه به اروپا
بر اساس گزارشهای منتشر شده در اواخر دسامبر ۲۰۲۵ توسط رویترز، صادرات گاز خط لوله روسیه به قاره سبز در سال ۲۰۲۵ میلادی، ۱۸ میلیارد متر مکعب بوده است. این رقم ۴۴ درصد کمتر از سال پیش از آن است و پایینترین سطح ثبت شده از اواسط دهه ۱۹۷۰ به شمار میرود، زمانی که اتحاد جماهیر شوروی آغاز به ارسال مقادیر قابل توجهی گاز به اروپای غربی کرد.
سیاستهای اروپا در قبال انرژی مسکو
اتحادیه اروپا پیشتر اعلام کرده بود که با هدف کاهش وابستگی به منابع انرژی روسیه، قصد دارد واردات گاز از این کشور را تا پایان سال ۲۰۲۷ میلادی به طور کامل متوقف کند. اروپا در گذشته بزرگترین بازار و منبع درآمد برای روسیه از محل فروش نفت و گاز محسوب میشد؛ گازی که از طریق خطوط لولهای که در دهههای ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی از اتحاد جماهیر شوروی به اروپای غربی ساخته شده بودند، صادر میگردید.
در سالهای ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹، صادرات گاز روسیه به اروپا سالانه بیش از ۱۷۵ تا ۱۸۰ میلیارد متر مکعب بود که دهها میلیارد دلار درآمد برای شرکت گازپروم و دولت روسیه به ارمغان میآورد.
تغییر مسیرها و روند نزولی حجم صادرات
پس از عدم تمدید قرارداد پنجساله ترانزیت گاز روسیه از مسیر اوکراین بین مسکو و کییف در یکم ژانویه سال ۲۰۲۵ میلادی، خط لوله ترکاستریم به تنها مسیر ترانزیت گاز روسیه به اروپا تبدیل شد. طبق دادههای گروه انتقال گاز اروپایی «انتسوگ» (Entsog)، عرضه گازپروم به اروپا در سال ۲۰۲۵ تنها ۱۸ میلیارد متر مکعب بوده که عمدتاً از طریق خط لوله زیردریایی ترکاستریم ارسال شده است. صربستان، مجارستان و اسلواکی از جمله کشورهایی هستند که افزون بر ترکیه، از این خط لوله گاز دریافت میکنند.
این رقم در مقایسه با سال ۱۹۷۵ میلادی که اتحاد جماهیر شوروی حدود ۱۹.۳ میلیارد مترمکعب گاز به اروپا صادر کرده بود، کاهش نشان میدهد. در سال ۱۹۷۳، این میزان تنها ۶.۸ میلیارد مترمکعب بود.
آمار و ارقام اخیر و صادرات LNG
دادهها حاکی از آن است که صادرات از طریق خط لوله ترکاستریم در سال ۲۰۲۵ میلادی حدود ۷ درصد افزایش یافته و به ۱۸ میلیارد متر مکعب رسیده است، در حالی که این رقم در سال ۲۰۲۴ حدود ۱۶.۸ میلیارد متر مکعب بود. در ماه دسامبر ۲۰۲۵، عرضه گاز از طریق خط لوله ترکاستریم به اروپا نسبت به ماه پیش از آن (نوامبر) ۱۲.۹ درصد افزایش یافت و به میانگین روزانه حدود ۵۶ میلیون متر مکعب رسید.
در سال ۲۰۲۴ میلادی، با احتساب مسیر اوکراین، کل صادرات گاز روسیه به اروپا به ۳۲ میلیارد مترمکعب رسید که نسبت به سال ۲۰۲۳، ۱۳ درصد رشد را نشان میدهد. صادرات گازپروم به ترکیه نیز سالانه حدود ۲۰ میلیارد متر مکعب است.
روسیه همچنین گاز طبیعی مایع شده (الانجی) را با شناورهای ویژه به اروپا صادر میکند و پس از ایالات متحده آمریکا، دومین تأمینکننده بزرگ الانجی اتحادیه اروپا به شمار میرود.