فوری و شوکآور: دلار دولتی ۱۲۶ هزار تومان را درنوردید!
بانک مرکزی در پی سیاست تکنرخی کردن ارز؛ دلار توافقی و بازار سرمایه در انتظار تغییر.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران امروز چهارشنبه، ۱۰ دی ماه ۱۴۰۴، قیمت اسکناس و حواله دلار توافقی در بازار ارز تجاری را اعلام کرد. بر این اساس، نرخ اسکناس دلار توافقی به ۱۲۶ هزار و ۲۱۰ تومان و نرخ حواله دلار توافقی به ۸۴ هزار و ۵۴ تومان رسید که هر دو نسبت به روز کاری قبل افزایش قابل توجهی را تجربه کردهاند.
افزایش نرخهای توافقی دلار، یورو و درهم
بر اساس اعلام بانک مرکزی، قیمت اسکناس دلار در تالار دوم بازار ارز تجاری با افزایشی معادل ۲۰۶۱ تومان نسبت به روز کاری قبل، در نرخ ۱۲۶ هزار و ۲۱۰ تومان داد و ستد شد. همچنین نرخ حواله دلار با افزایش ۷۵۵ تومانی، به ۸۴ هزار و ۵۴ تومان رسید.
در همین راستا، قیمت هر اسکناس یورو در مرکز مبادله ایران نیز با افزایش ۲۵۲۱ تومانی نسبت به روز گذشته، به ۱۴۸ هزار و ۴۹۰ تومان رسید. نرخ حواله یورو نیز با افزایش ۹۵۳ تومانی، ۹۸ هزار و ۸۹۱ تومان اعلام شد.
اسکناس و حواله درهم امارات نیز به ترتیب با افزایش ۵۶۱ و ۲۰۵ تومانی، در قیمتهای ۳۴ هزار و ۳۶۶ تومان و ۲۲ هزار و ۸۸۷ تومان معامله شدند. افزایش نرخ سایر ارزها نیز در مرکز مبادله ایران به ثبت رسید.
نحوه محاسبه نرخهای اعلامی
بانک مرکزی توضیح داد که نرخ گروه (تالار) دوم و اسکناس بر اساس عملکرد معاملات ارزی انجام شده در گروه دوم متقاضیان سامانه بازار ارز تجاری مرکز مبادله ارز و طلای ایران در روز کاری گذشته محاسبه میشود. نرخ حواله نیز بر پایه عملکرد معاملات ارزی انجام شده در تالار حواله (اول) ارز مرکز مبادله ارز و طلای ایران در روز گذشته تعیین میگردد. این نرخ از تاریخ ۹ اسفند ۱۴۰۱ جایگزین نرخ حواله سابق در ارتباط با معامله ارزهای حاصل از صادرات غیرنفتی و خدمات شده است.
نرخ حواله کالاهای اساسی و ضروری نیز در حال حاضر بر اساس دلار ۲۸۵,۰۰۰ ریال محاسبه میشود و معادل ریالی معاملات ارز حاصل از صادرات نفت خام، میعانات گازی و گاز طبیعی بر پایه همین نرخ انجام میپذیرد. بر اساس اعلام سامانه معاملات الکترونیک ارز (ETS) بانک مرکزی، نرخهای اسکناس و حواله منتشر شده روزانه، بر پایه معاملات ثبت شده توسط بانکها و صرافیهای عامل در سامانههای ارزی در روز کاری قبل است.
همگرایی نرخ رسمی و بازار آزاد؛ سیگنال تکنرخی شدن ارز
رشد نرخهای رسمی در مرکز مبادله و آغاز به کار «تالار دوم ارز تجاری»، همزمان با تایید ریاست عبدالناصر همتی بر بانک مرکزی، معنای متفاوتی یافته است. کاهش بیسابقه شکاف نرخ بازار آزاد و رسمی به ۹ درصد در روز جاری، نشان میدهد که بازار عملاً به استقبال سیاست رئیسکل جدید برای «تکنرخی شدن ارز» رفته است. برخلاف ماههای گذشته که بانک مرکزی هرگونه برنامه برای افزایش نرخهای رسمی را رد میکرد، دادههای امروز تأیید میکنند که سیاستگذار جدید در حال پیادهسازی سازوکار «بازاریسازی» نرخهای مرجع است.
این چرخش آشکار، اگرچه با حذف رانت ارز چندنرخی، سیگنالی قدرتمند برای جهش سودآوری شرکتهای صادراتمحور بورسی محسوب میشود، اما مدیریت شوک ناشی از آزادسازی نرخها و تبعات تورمی آن، نخستین و مهمترین آزمون مدیریت جدید بانک مرکزی خواهد بود.
تاثیر نرخ حواله دلار بر بازار سرمایه
بررسیها نشان میدهد نرخ حواله دلار آمریکا که برای نخستینبار در تاریخ ۸ مهر ۱۴۰۴ وارد کانال ۷۰ هزار تومان شده و کار خود را از ۷۰۱,۵۰۳ ریال آغاز کرده بود، اکنون به ۸۴۰,۵۴۰ ریال رسیده است. این روند صعودی در ۶۰۰ روز کاری گذشته رشد بالغ بر ۱۱۴ درصدی (بیش از ۴۴ هزار تومانی) را نشان میدهد و از منظر فعالان بورس، یک سیگنال مثبت بنیادی برای شرکتهای صادراتمحور تلقی میشود.
از آنجا که بسیاری از شرکتهای بورسی، بهویژه در صنایع پتروشیمی، فلزات اساسی و معدنی، بخش عمده فروش خود را بر پایه نرخ ارز حوالهای انجام میدهند، تثبیت نرخ حواله در کانال ۸۰ هزار تومان (حتی با وجود ریزش احتمالی نرخ بازار آزاد)، نشاندهنده افزایش درآمد ریالی حاصل از صادرات و در نتیجه، بهبود حاشیه سود عملیاتی این شرکتهاست. این رویداد میتواند زمینهساز افزایش انگیزه سرمایهگذاری در نمادهای مرتبط و تحرک بیشتر سمت تقاضا در بازار سرمایه شود.
این صعود معنادار نرخ رسمی در حالی رقم خورده است که در دوران مدیریت محمدرضا فرزین، رئیس پیشین بانک مرکزی، وی بارها بر سیاست تثبیت تأکید داشت و با اشاره به عدم برنامه برای افزایش نرخ ارز نیما و مرکز مبادله، معتقد بود که «نمیتوانیم با افزایش نرخ ارز ترجیحی و ۷۰ هزار تومانی، تورم را به کالاها و خدمات منتقل کنیم». اما واقعیت بازار نشان داد که فشار متغیرهای کلان اقتصادی بر سیاستهای دستوری غلبه کرده است. شایان ذکر است طی بیش از ۷۰۰ روز کاری گذشته افزایش قیمت اسکناس دلار از ۴۱۲,۹۹۷ ریال به ۱,۲۶۲,۱۰۴ ریال بیانگر رشد بیش از ۲۰۰ درصدی است که کاهش شکاف میان نرخ حواله و اسکناس را نیز در پی داشته است.
تحلیل واکنش بورس به تغییرات اخیر
ریزش سنگین بیش از ۱۰۰ هزار واحدی شاخص کل بورس تهران در روز گذشته، که در واکنش به عقبنشینی دلار آزاد و خبر بازگشت عبدالناصر همتی به بانک مرکزی رخ داد، بیش از آنکه ریشه در متغیرهای بنیادی داشته باشد، ناشی از غلبه هیجان فروش بر منطق تحلیلی است. در محاسبات واقعی سودآوری شرکتها، این «نرخ حواله» (که اکنون در کانال ۸۴ هزار تومان است) نقش تعیینکننده دارد، نه دلار غیررسمی که با خبر تغییر رئیسکل دچار ریزش روانی شده است.
این پارادوکس رفتاری نشان میدهد بازار دچار یک خطای محاسباتی موقت شده و وزن بیشازحدی به ریسکهای سیاسی داده است. لذا با توجه به شرط ضمنی همتی برای تکنرخی شدن ارز (که به نفع نرخهای رسمی تمام میشود) و ثبات نرخ حواله در کانال ۸۴ هزار تومان، پیشبینی میشود با فروکش کردن غبار تغییرات مدیریتی و بازگشت تمرکز معاملهگران به واقعیتهای صورتهای مالی، این واکنش منفی هیجانی به زودی تعدیل شده و بازار مسیر خود را با ارزندگیِ نرخهای جدید هماهنگ کند.
