هشدار فوری کارشناسان: بمب 1400 همتی تورم در بودجه 1405 فعال شد!
بودجه 1405 و چالشهای تورمی اقتصاد ایران بر سر یارانهها و معیشت مردم
بررسیهای کارشناسی نشان میدهد که یکی از خطرناکترین بخشهای لایحه بودجه ۱۴۰۵، تغییرات گسترده در جدول هدفمندی یارانهها است. این تصمیم که شامل حذف ارز ترجیحی، یارانه آرد و انرژی میشود، میتواند شوک تورمی سنگین و حتی رکود تورمی عمیق را به اقتصاد کشور تحمیل کند و معیشت خانوارها را تحت فشار قرار دهد.
تاکید بر معیشت و کنترل تورم در بودجهریزی
در شرایطی که معیشت مردم به عنوان یکی از مهمترین مسائل کشور مطرح است، کارشناسان اقتصادی تاکید میکنند که در فرآیند بودجهنویسی، کنترل تورم و تأثیر آن بر زندگی خانوارها باید اولویت اصلی باشد. بودجه تنها یک سند حسابداری نیست، بلکه تعیینکنندهی کیفیت زندگی روزمره مردم است و بیتوجهی به آثار تورمی آن، به تضعیف قدرت خرید و تشدید فشار اقتصادی منجر خواهد شد. محمدجواد توکلی، کارشناس اقتصادی، با اشاره به اجماع نظر کارشناسان، هشدارهای جدی درباره یکی از بندهای کلیدی لایحه بودجه ۱۴۰۵ صادر کرده است.
حذف گسترده یارانهها و افزایش هزینهها در لایحه بودجه ۱۴۰۵
بر اساس بررسیهای دقیق، در جدول ۱۴ لایحه بودجه ۱۴۰۵ و در بخش منابع و مصارف هدفمندی یارانهها، حدود ۱۴۰۰ هزار میلیارد تومان (۱۴۰۰ همت) هزینه جدید به ساختار بودجه وارد شده است. این رقم از محل حذف همزمان سه قلم اساسی شامل حذف ارز ترجیحی نهادههای تولید و کالاهای اساسی به ارزش تقریبی ۸.۸ میلیارد دلار، حذف یارانه آرد و همچنین حذف یارانه انرژی (معروف به یارانه پنهان) پیشبینی شده است.
شوک تورمی شدید در پی حذف یارانهها و نقد توجیهات دولتی
دولت در توجیه این رویکرد اعلام کرده که منابع حاصل از حذف این یارانهها، به جای واسطهها و حلقههای میانی، مستقیماً به ذینفع نهایی یعنی مردم پرداخت خواهد شد. اما منتقدان این تحلیل را سادهانگارانه و حتی عوامفریبانه میدانند. کارشناسان اقتصادی تاکید دارند که ایجاد هزینهای معادل ۱۴۰۰ همت در اقتصاد، به طور طبیعی شوک تورمی سنگینی را به دنبال خواهد داشت. برآوردها نشان میدهد که اثر تورمی این اقدام میتواند حداقل ۱.۵ تا ۲ برابر رقم حذفشده باشد و در شرایط انتظارات تورمی، حتی از این میزان نیز فراتر رود.
تحلیلگران اقتصادی همچنین معتقدند که حذف یارانه از چرخه تولید، مثلاً در زنجیره تولید مرغ، و انتقال آن به انتهای زنجیره مصرف، نه تنها به کنترل قیمتها کمکی نمیکند بلکه به افزایش شدید قیمتها منجر میشود. در چنین شرایطی، برای جبران واقعی قدرت خرید مردم، رقمی نزدیک به ۳۰۰۰ همت باید به مصرفکنندگان پرداخت شود؛ امری که با توجه به رویکرد انقباضی بودجه، نه امکانپذیر است و نه در دستور کار دولت قرار دارد.
خطر رکود تورمی عمیق و تعطیلی صنایع
به گفته کارشناسان، نتیجه این شکاف میان تورم ناشی از حذف یارانهها و پرداخت یارانهای ناکافی، شکلگیری تورمی سنگین همراه با تضعیف قدرت خرید مردم است. این وضعیت میتواند اقتصاد کشور را وارد یک رکود تورمی شدید کند، صنایع را به سمت تعطیلی سوق دهد و حتی وصول مالیاتها را با مشکلات جدی مواجه سازد. برخی صاحبنظران هشدار میدهند که این تصمیم، بر خلاف برداشت برخی نمایندگان مجلس، به معنای بودجه انبساطی نیست و تنها جابهجایی منابع و مصارف است که یک «شوک درمانی» پرهزینه به بازار انرژی و کالاهای اساسی وارد میکند.
درخواست از مجلس برای بازنگری جدی لایحه بودجه ۱۴۰۵
در همین راستا، کارشناسان از نمایندگان مجلس شورای اسلامی میخواهند که با دقت و حساسیت ویژه، این بخش از لایحه بودجه ۱۴۰۵ را مورد بازنگری قرار دهند. هدف جلوگیری از صدور مجوزی است که میتواند اقتصاد ایران را در معرض یکی از جدیترین شوکهای تورمی سالهای اخیر قرار داده و پیامدهای وخیمی برای معیشت مردم و ثبات اقتصادی کشور به همراه داشته باشد.
