چرا شعارها جمعیت را افزایش نمیدهند؟ افشاگری تکاندهنده: اقتصاد و مهاجرت، پشت پرده سقوط خاموش ایران!
سیاستهای جمعیتی و فرزندآوری پیوندی ناگسستنی با اقتصاد اعتماد عمومی و مهاجرت بر پایه آمار
یک عضو هیئت علمی دانشگاه، با بررسی آخرین وضعیت فرزندآوری و جوانسازی جمعیت ایران، به شدت از رویکردهای جاری در سیاستگذاری جمعیتی انتقاد کرد. وی تأکید کرد که تمرکز صرف بر افزایش باروری، بدون توجه به عوامل کلیدی نظیر مهاجرت، اقتصاد و سرمایه اجتماعی، نه تنها به نتایج مطلوب منجر نشده، بلکه زمینهساز بیاعتمادی و کاهش انگیزه اجتماعی در جامعه شده است.
انتقاد از رویکردهای تکبعدی در سیاستگذاری جمعیتی
علی پژهان، کارشناس حوزه جمعیت، با بیان اینکه جمعیت یک مسئله چندبعدی است، تمرکز صرف بر باروری را «خطای راهبردی» دانست. به گفته وی، باروری تنها یکی از متغیرهای جمعیت و آخرین حلقه زنجیرهای است که متغیرهای مهمتری نظیر اقتصاد، آرامش اجتماعی و بهویژه مهاجرت، تأثیر مستقیم و عمیقی بر آن دارند.
معضل "فرار جمعیت" و تأثیر مهاجرت
این کارشناس جمعیت، به مهاجرت سالانه حدود ۱۵۰ هزار نفر از کشور اشاره کرد و آن را «فرار جمعیت» توصیف نمود. پژهان متذکر شد که بسیاری از مهاجران امید چندانی به بازگشت ندارند و این روند، به خصوص در میان جوانان و دانشجویان، به کاهش انگیزه داخلی و تشدید ناامیدی اجتماعی میانجامد.
ناکارآمدی سیاستهای تشویقی و کاهش اعتماد عمومی
پژهان با انتقاد شدید از سیاستهای تشویقی فرزندآوری، تصریح کرد که این سیاستها به دلیل ضعف ابزار اجرایی و نبود منابع مالی کافی، بیشتر جنبه شعاری داشتهاند. او به وعدههایی نظیر اعطای خودرو یا حمایتهای مالی اشاره کرد که بسیاری از آنها عملی نشده و نتیجه آن کاهش اعتماد عمومی و کاشتن بذر بیاعتمادی در جامعه بوده است.
آمارهای هشداردهنده از وضعیت جمعیتی کشور
وی با استناد به آمارهای رسمی، از کاهش ۳۵ درصدی ازدواج، کاهش ۲۸ درصدی تولد و افزایش ۲۱ درصدی طلاق در سالهای اخیر خبر داد. پژهان این شاخصها را نشاندهنده بنبست در سیاستهای جمعیتی دانست. علاوه بر این، وی افزایش تلفات تصادفات جادهای از ۱۵ هزار به ۲۰ هزار نفر در یک سال را نیز از دیگر متغیرهای مؤثر بر جمعیت برشمرد و تأکید کرد که قربانیان اصلی این حوادث، غالباً جوانان هستند.
تأکید بر اقناع اجتماعی و رویکرد جامع
این استاد دانشگاه، سیاستهای دستوری در حوزه فرزندآوری را بیتأثیر دانست و تأکید کرد که اقناع اجتماعی باید جایگزین اجبار شود. او افزود که مردم تحت تأثیر شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تصمیم میگیرند و سبک زندگی و ذائقه جامعه نسبت به ازدواج و فرزندآوری تغییر کرده است. به گفته وی، سیاستهای تشویقی در هیچکجای جهان پاسخگو نبودهاند.
پژهان در پایان، مسئله جمعیت را موضوعی ملی و مولفهای از قدرت کشور دانست و تأکید کرد که افزایش جمعیت نیازمند نگاه جامع، بازنگری در حکمرانی، توجه به مهاجرت معکوس و ترمیم اعتماد عمومی است.
