هشدار جنجالی: قانون هوای پاک ۳۰ درصد پیشرفت کرده! زنگ خطر به صدا درآمد؟
مرکز پژوهش‌های مجلس: آلودگی هوا با خسارات اقتصادی و تهدید سلامت مردم، نیازمند اقدام فوری و اصلاح سوءمدیریت در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر و خودروهای فرسوده است.
تنها ۳۰ درصد از قانون هوای پاک اجرا شده است، در حالی که خسارات ناشی از مرگ‌ومیر و بیماری‌های مرتبط با آلودگی هوا به حدود ۵ درصد تولید ناخالص داخلی کشور می‌رسد.
خسارات اقتصادی سنگین آلودگی هوا
یک کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس با استناد به ارزیابی وزارت بهداشت اعلام کرد که خسارت سالانه آلودگی هوا بر سلامت مردم دست‌کم ۱۷ میلیارد دلار برآورد شده است. با در نظر گرفتن هزینه بار بیماری‌ها و تلفات سالانه که طبق آمارهای ارائه شده، ۵۸ هزار مرگ به آلودگی هوا نسبت داده می‌شود، این رقم از ۲۰ میلیارد دلار عبور کرده و معادل حدود ۵ درصد تولید ناخالص داخلی کشور است.
پیشرفت نامتناسب اجرای قانون هوای پاک
مسعود رضایی، کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس، در برنامه «سکه صبح» رادیو اقتصاد تأکید کرد که تنها ۳۰ درصد از قانون هوای پاک به مرحله اجرا درآمده است. وی این میزان پیشرفت را کاملاً نامتناسب با ابعاد بحران آلودگی هوا دانست.
ریشه‌های آلودگی هوا؛ سوءمدیریت و چالش‌های ساختاری
رضایی، آلودگی هوا را محصول مستقیم سوءمدیریت در حوزه انرژی، توسعه نامناسب حمل‌ونقل، کیفیت پایین خودروها و استمرار ترافیک در کلان‌شهرها عنوان کرد. قانون هوای پاک با ۳۴ ماده و ۳۹ تبصره، وظایف ۲۳ دستگاه و ۱۰ کمیته تخصصی را برای اجرای ۵۶ حکم مشخص کرده است. با این حال، برخی دستگاه‌ها تنها در زمان تشدید آلودگی هوا فعال شده و خروجی قابل قبولی ارائه نمی‌دهند.
پیامدهای انسانی و اقتصادی فراتر از مرگ‌ومیر
این کارشناس به پیامدهای انسانی آلودگی هوا اشاره کرد که فراتر از مرگ‌ومیر است. کاهش بهره‌وری اقتصادی، افت عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان و حتی تقویت موج مهاجرت از کلان‌شهرها از جمله تبعات پنهان این وضعیت محسوب می‌شوند. رضایی، کمبود منابع مالی، نبود نظارت منسجم و ناهماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی را از دلایل اصلی پیشرفت اندک در اجرای قانون برشمرد.
توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و چالش خودروهای فرسوده
وی با اشاره به ماده ۱۹ قانون هوای پاک، بیان کرد که اگر توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در دهه گذشته اولویت‌بندی می‌شد، امروز نزدیک به ۳۰ درصد برق کشور از منابع پاک تأمین می‌گردید. رضایی همچنین کیفیت پایین سوخت و مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها را «نماد چالش ساختاری» خواند و با مقایسه آمار اسقاط خودروها در سال گذشته (۳۵۰ هزار دستگاه) با تعداد خودروهای فرسوده کشور (۲۳ میلیون دستگاه)، این رقم را «ناچیز» توصیف کرد.
راه‌حل بحران؛ اجرای کامل قانون و مسئولیت‌پذیری
رضایی در پایان تأکید کرد که بحران آلودگی هوا نباید صرفاً با سرد شدن هوا یا آغاز فصل پاییز مطرح شود. حل این معضل نیازمند اجرای کامل قانون، تأمین اعتبارات پایدار و پایبندی تمامی دستگاه‌ها به مسئولیت‌های قانونی خود است.
