بحران در نساجی: جنگ قدرت تولیدکنندگان برای طعمه‌های نایاب!
بحران چیپس پلی‌استر و گرانول پلی‌پروپیلن صنعت نساجی را در آستانه فروپاشی قرار داده است.
صنعت نساجی ایران در آستانه بحران؛ کمبود چیپس پلی‌استر و گرانول پلی‌پروپیلن بازار را متلاطم کرده است
نگرانی از اختلال در تولید و فشار بر معیشت خانوار؛ لزوم ورود فوری وزارت صمت
صنعت نساجی ایران که به عنوان یکی از پایه‌های اصلی اقتصاد کشور محسوب می‌شود، در حال حاضر با چالش جدی کمبود و رقابت شدید بر سر تامین مواد اولیه پلیمری، به ویژه چیپس پلی‌استر (PET) و گرانول پلی‌پروپیلن (PP) مواجه است. این وضعیت، که تولیدکنندگان را به ستوه آورده، لزوم اتخاذ تصمیمات فوری از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت برای مدیریت قیمت و عرضه این مواد اولیه را بیش از پیش ضروری ساخته است.
وابستگی حیاتی صنایع نساجی به مواد پلیمری
مواد اولیه پلیمری، ستون فقرات صنایع پایین‌دست نساجی را تشکیل می‌دهند. چیپس پلی‌استر و گرانول پلی‌پروپیلن نه تنها در تولید انواع نخ، گونی، فرش ماشینی و منسوجات بی‌بافت نقش محوری دارند، بلکه تاثیر مستقیم بر تولید کالاهای حیاتی در بخش‌های بهداشتی و پزشکی، از جمله پوشک و لباس بیمارستانی، و همچنین صنعت بسته‌بندی مواد غذایی و صنعتی می‌گذارند. هرگونه اختلال در عرضه این محصولات، پیامدهای گسترده‌ای بر زنجیره تولید، قیمت تمام شده کالاها و در نهایت قدرت خرید خانوارها خواهد داشت.
رقابت نفس‌گیر و ابطال معاملات در بورس کالا
طی هفته‌های اخیر، رقابت شدیدی میان خریداران مواد اولیه پلیمری در صنعت نساجی شکل گرفته است. این رقابت به حدی افزایش یافته که حتی معاملات گرانول پلی‌پروپیلن در بورس کالا به دلیل هیجان بیش از حد و رقابت فشرده، ابطال شده است. بررسی‌های انجمن صنایع نساجی ایران و نامه‌های ارسالی به مشاور اقتصادی رئیس‌جمهور، حاکی از آن است که بازار در شرایط نامتعادل قرار گرفته و خریداران واقعی صنعت نساجی، به دلیل محدودیت عرضه و کمبود سهمیه، ناچار به رقابت با تعاونی‌های کوچک و حتی واحدهای صنعتی غیرمرتبط با نساجی شده‌اند.
مشکلات تامین در بخش پلی‌استر و پلی‌پروپیلن
در حوزه پلی‌استر، تامین‌کننده اصلی چیپس پلی‌استر نساجی، تنها پتروشیمی شهید تندگویان است. کاهش قابل توجه عرضه این ماده در تابستان گذشته، منجر به انباشت تقاضا در فصل پاییز شده است. در بخش پلی‌پروپیلن نیز، با وجود هفت تولیدکننده داخلی، میزان عرضه به شدت کاهش یافته است. حضور بیش از ۷۰۰ خریدار در بورس کالا، رصد و کنترل دقیق معاملات را برای نهادهای نظارتی دشوار کرده است. همچنین، بخشی از خریدهای بزرگ توسط تعاونی‌های کوچک یا واحدهای غیرمرتبط، از جمله تولیدکنندگان لوله و اتصالات PVC، صورت می‌گیرد که این امر بر پیچیدگی اوضاع می‌افزاید.
اثرات مخرب بر تولید و معیشت
این کمبود و رقابت شدید، اثرات مخربی بر بخش‌های مختلف اقتصادی و معیشت مردم گذاشته است:
- اختلال در تولید صنایع نساجی: توقف یا کاهش تولید نخ، گونی، منسوجات بی‌بافت و فرش ماشینی.
- تاثیر بر صنایع بهداشتی و پزشکی: بروز مشکل در تولید پوشک، لباس بیمارستانی و سایر محصولات بهداشتی.
- اختلال در بسته‌بندی: تاثیر منفی بر بسته‌بندی مواد غذایی مانند آرد و شکر، و همچنین سیمان.
- فشار اقتصادی بر خانوار: افزایش قیمت محصولات نهایی و کاهش قدرت خرید خانوار.
- کاهش راندمان پتروشیمی‌ها: تغییر مکرر گرید محصولات و توقف تولید به منظور تعدیل عرضه، بهره‌وری واحدهای پتروشیمی را کاهش داده است.
راهکارهای پیشنهادی برای احیای بازار
انجمن صنایع نساجی ایران با ارائه راهکارهایی، خواستار اقدامات فوری برای برقراری تعادل در بازار شده است:
راهکارهای حوزه پلی‌استر (PET):
- تداوم عرضه حداقل ۶۵۰۰ تن در هفته تا پایان سال.
- تخصیص فوری ارز برای واردات جایگزین و کاهش رقابت‌های غیرضروری.
- جلوگیری از تجمع تقاضا در فصل پاییز و کاهش فشار روانی بازار.
راهکارهای حوزه پلی‌پروپیلن (PP):
- اصلاح الگوریتم توزیع سهمیه در بورس برای تضمین عدالت میان خریداران.
- شناسایی و محدود کردن واحدهای غیرمرتبط یا صوری از طریق سامانه‌های مربوطه.
- تخصیص ارز به خریداران تخصصی مانند تولیدکنندگان فیلم پلی‌پروپیلن و منسوجات بی‌بافت.
- تعلیق موقت سهمیه‌ها تا زمان رفع ابهامات و خروج شرکت‌های واقعی از رقابت غیرمنطقی.
انجمن صنایع نساجی آمادگی خود را برای همکاری با نهادهای ذیربط جهت اجرای پیشنهادات و بازگشت تعادل به بازار اعلام کرده است. اقدامات کوتاه‌مدت باید بر کاهش فشار بر واحدهای تولیدی و حفظ عرضه تمرکز داشته باشد، در حالی که برنامه‌های بلندمدت باید شامل افزایش ظرفیت تولید پتروشیمی‌ها و تامین ارز برای واردات کسری بازار باشد. با نزدیک شدن به آذرماه و آغاز تعیین سهمیه‌های ماهانه، اجرای سریع راهکارهای پیشنهادی، همراه با برنامه‌های بلندمدت، تنها راهکار بازگرداندن ثبات به زنجیره تولید و حمایت از معیشت خانوار خواهد بود.
