خداحافظی با کارت سوخت: شوک بزرگ به رانندگان!
کارت بانکی جایگزین کارت سوخت می‌شود؛ سهمیه بنزین با QR کد در قانون بودجه ۱۴۰۴
در راستای اجرای قانون بودجه سال ۱۴۰۴، طرح آزمایشی حذف کارت سوخت جایگاه‌ها در دستور کار قرار گرفته است.
آغاز طرح آزمایشی سوخت‌گیری با QR کد
طرح آزمایشی سوخت‌گیری بدون کارت سوخت و دریافت رمز یک‌بارمصرف از طریق اسکن QR کد، آغاز شده است. این طرح مقدمه‌ای برای انتقال کامل سهمیه بنزین از کارت سوخت به کارت بانکی محسوب می‌شود. در این روش، با اسکن QR کد جایگاه و ارسال شماره همراه، رمز اختصاصی برای سوخت‌گیری ۳۰ لیتر بنزین آزاد برای فرد ارسال می‌شود.
فازهای اجرایی و پیشینه طرح
فاز نخست این طرح آزمایشی، در تاریخ ۴ خردادماه در یکی از جایگاه‌های سوخت منطقه مشیریه تهران کلید خورد. این اقدام در چارچوب اجرای جزء ۲ بند «ت» تبصره ۳ ماده واحده قانون بودجه سال ۱۴۰۴ و با همکاری نمایندگان مجلس صورت گرفت. هدف اصلی دولت، جلوگیری از قاچاق سوخت با حذف تدریجی کارت‌های سوخت و انتقال سهمیه سوخت به کارت‌های بانکی است. در مدل جدید، شهروندان از طریق یک اپلیکیشن موبایلی، ارتباط میان کارت بانکی و پمپ بنزین را برقرار کرده و پس از فعال شدن سهمیه سوخت، امکان سوخت‌گیری فراهم می‌شود.
چالش‌های زیرساختی و فنی
مسائل مربوط به اینترنت و شبکه
یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌ها در اجرای این طرح، وابستگی آن به دسترسی به اینترنت و گوشی هوشمند است. اختلالات مکرر در دسترسی به اینترنت می‌تواند مانع دریافت کد یک‌بارمصرف و در نتیجه سوخت‌گیری شود. اگرچه اعلام شده است که در صورت عدم دسترسی به اینترنت یا گوشی هوشمند، کد از طریق پیامک ارسال خواهد شد و سیستم غیربرخط نیز در جایگاه‌ها پیش‌بینی شده است، اما تجربه نشان داده است که ضعف آنتن‌دهی و اختلال اینترنت در بسیاری از مناطق کشور، به‌ویژه در ساعات اوج مصرف، امری رایج است. این امر وابستگی کامل فرآیند سوخت‌رسانی به سامانه‌ای کاملا برخط را با ریسک بالایی مواجه می‌سازد.
افزایش ازدحام در پمپ‌های بنزین
مدل جدید سوخت‌گیری، با توجه به لزوم اسکن QR کد، برقراری ارتباط با سامانه پرداخت، دریافت رمز یک‌بارمصرف و سپس فعال شدن فرآیند سوخت‌گیری، احتمال افزایش زمان سوخت‌گیری و در نتیجه افزایش صف‌ها را به همراه دارد. هرگونه اختلال کوچک در شبکه یا کندی اینترنت می‌تواند موجب تشدید ازدحام، تنش‌های اجتماعی و فشار بر کارکنان جایگاه‌ها شود. این موضوع می‌تواند مشکلات موجود در برخی نقاط کشور را که هم‌اکنون نیز فرآیند سوخت‌گیری زمان‌بر است، تشدید کند. بدون ارزیابی دقیق و زیرساخت پایدار، احتمال اتلاف بودجه، توقف طرح و ایجاد نارضایتی عمومی وجود دارد.
ابهامات در خصوص سرنوشت سهمیه‌ها
پرسش دیگر مربوط به سرنوشت سهمیه‌های سوخت و پیامدهای این طرح بر قیمت بنزین است. بر اساس قانون بودجه ۱۴۰۴، دولت مکلف به انتقال سهمیه سوخت به کارت بانکی افراد است، اما جزئیات مربوط به سوخت‌گیری بیش از ۱۶۰ لیتر همچنان مبهم است. این احتمال وجود دارد که سهمیه‌های ۶۰ لیتری یا ۱۰۰ لیتری حذف نشده و تنها محل ذخیره آن‌ها تغییر کند. همچنین، ابهاماتی در خصوص کارت‌های آزاد جایگاه‌ها وجود دارد؛ اگر هدف طرح، هویت‌دار کردن مصرف‌کنندگان برای محدود کردن قاچاق باشد، احتمال حذف کارت آزاد جایگاه‌ها یا افزایش قیمت بنزین مازاد بر سهمیه متصور است. اخباری مبنی بر احتمال تغییر قیمت کارت آزاد جایگاه‌ها برای صرفه‌جویی در مصرف بنزین نیز مطرح شده است، اما جزئیات این تغییرات مشخص نیست.
