لایحه جنجالی دولت/ خودکفایی در خطر، امنیت غذایی تهدید شد!
افزایش تولید ذرت و دانه‌های روغنی با تضمین خرید و ارز دولتی برای تحقق امنیت غذایی و خودکفایی کشاورزان.
حذف هدف خودکفایی ۴۰ درصدی در تولید ذرت و دانه‌های روغنی از برنامه هفتم پیشرفت، زنگ خطر را برای امنیت غذایی کشور به صدا درآورده است. کارشناسان بر این باورند که این تصمیم، انگیزه کشاورزان را کاهش داده و وابستگی غذایی کشور را تشدید خواهد کرد.
تضعیف انگیزه تولید در سایه حذف اهداف خودکفایی
با وجود آنکه در برنامه هفتم پیشرفت، دستیابی به خودکفایی ۴۰ درصدی در تولید ذرت و دانه‌های روغنی به عنوان یکی از اهداف کلیدی بخش کشاورزی تعیین شده است، اما دولت این حکم را به عنوان یکی از احکام غیرقابل اجرا در نظر گرفته است. این اقدام، نگرانی کارشناسان را در خصوص تهدید امنیت غذایی کشور برانگیخته است.
ارز دولتی، مانع تحقق خودکفایی
مهندس هزارجریبی، مجری سابق طرح دانه‌های روغنی، در این باره معتقد است: «اگر ارز وارداتی از ارز دولتی حذف شود، این امکان وجود دارد که در داخل کشور تولید صورت گیرد. اما تا زمانی که ارز دولتی و ارزان قیمت تخصیص داده شود و کالا از خارج کشور وارد کنیم، در تأمین ۴۰ درصدی دانه‌های روغنی و ذرت با تأخیر مواجه خواهیم شد.»
چرا کشاورزان رغبتی به کاشت ندارند؟
بر اساس گزارش‌های رسمی، کاهش رغبت کشاورزان به کشت ذرت و دانه‌های روغنی از مهم‌ترین موانع تحقق این هدف محسوب می‌شود. اگرچه طی ماه‌های اخیر پرداخت مطالبات کشاورزان نسبت به گذشته بهبود یافته است، اما همچنان قیمت پایین خرید تضمینی، تأخیر در پرداخت‌ها و نبود انگیزه اقتصادی کافی از جمله دلایل اصلی کاهش سطح زیر کشت این محصولات عنوان می‌شود.
فاصله قیمتی، سد راه سودآوری
این کارشناس حوزه کشاورزی در توضیح این وضعیت می‌گوید: «درست است که شرایط پرداخت‌ها نسبت به گذشته بهتر شده است، اما همچنان فاصله قیمتی میان تولید داخلی و واردات باعث شده کشاورزان تمایل چندانی به کشت دانه‌های روغنی نداشته باشند. در واقع تا زمانی که سودآوری کشت داخلی تضمین نشود، نمی‌توان انتظار داشت سطح تولید افزایش یابد.»
ظرفیت‌های مغفول کشت کنجد و سویا
وی درباره ظرفیت‌های مغفول در توسعه دانه‌های روغنی کمتر ترویج شده مانند کنجد و کاملینا اظهار داشت: «گیاهانی مانند کنجد و کاملینا می‌توانند در ارتقای ضریب خودکفایی نقش قابل توجهی داشته باشند. کنجد گیاهی بهاره و تابستانی است و وابسته به آب است؛ قابلیت کشت بالایی ندارد ولی کاملینا نیز گیاهی دیم و مقاوم به سرما و گرماست. بنابراین می‌توان روی آن‌ها برای توسعه پایدار دانه‌های روغنی در آینده حساب باز کرد.»
در مورد سویا نیز این کارشناس تأکید کرد که اگرچه در استان‌های گلستان و مازندران پتانسیل کشت آن وجود دارد، اما توسعه وسیع آن در کشور دشوار است: «در اراضی شمال کشور که آبی هستند، بخشی از زمین‌ها به باغ تبدیل شده و اراضی دیم نیز با بارش اندک مواجه‌اند. در صورتی که بتوان کشت سویا را جایگزین برنج در مناطق مستعد کرد، می‌توان به احیای رونق گذشته امیدوار بود، اما انتظار گسترده از سویا در سطح ملی چندان واقع‌بینانه نیست.»
لایحه دولت، تضعیف امنیت غذایی
این کارشناس در ادامه درباره لایحه جدید دولت برای بازنگری در برخی مواد بخش کشاورزی برنامه هفتم توسعه هشدار داد و گفت: «در این لایحه، محدودیت‌هایی برای برخی شاخص‌های عملکردی و اهداف خودکفایی محصولات راهبردی در نظر گرفته شده است. کاهش این اهداف، به معنای عقب‌نشینی از برنامه‌های امنیت غذایی کشور است و می‌تواند وابستگی به واردات را افزایش دهد.»
اولویت راهبردی، حمایت از تولید داخلی
این کارشناس در پایان تأکید کرد: «توسعه تولید داخلی دانه‌های روغنی و حمایت واقعی از کشاورزان، باید همچنان یکی از اولویت‌های راهبردی دولت باشد. کاهش اهداف کمی در این زمینه نه تنها امنیت غذایی کشور را تهدید می‌کند، بلکه تضعیف‌کننده سیاست‌های اقتصاد مقاومتی نیز خواهد بود.»
