پایان سلطه دلالان طلا در فضای مجازی: معاملات بدون پشتوانه ممنوع شد

دولت خرید و فروش آنلاین طلا و نقره را زیر چتر نظارت بانک مرکزی برد

پایان دوران فعالیت پلتفرم‌های بدون مجوز در بازار طلای آنلاین

مصوبه جدید هیئت وزیران، حوزه معاملات طلای آنلاین را برای نخستین بار تحت نظارت کامل بانک مرکزی و سامانه جامع تجارت قرار داد. این اقدام عملاً فعالیت پلتفرم‌های فاقد مجوز که طی سال‌های گذشته با تبلیغات گسترده در فضای مجازی اقدام به خرید و فروش مجازی طلا کرده بودند را غیرقانونی اعلام کرد.

رفع ابهامات و مقابله با تخلفات در بازار آنلاین طلا

پیش از این، گزارش‌هایی از افزایش شدید تخلفات در پلتفرم‌های خرید و فروش طلا بدون پشتوانه خزانه و معاملات صوری با قیمت‌سازی لحظه‌ای منتشر شده بود. این تخلفات، بخش قابل‌توجهی از حجم گردش نقدی روزانه بازار را در قالب تراکنش‌های غیرشفاف منتقل می‌کرد. نبود سامانه ناظر و نظارت فنی بانک مرکزی، زمینه‌ساز پیدایش رانت‌های اطلاعاتی و حباب مصنوعی قیمت طلا شده بود.

ضوابط جدید خرید و فروش آنلاین طلا و نقره

بر اساس دستورالعمل اجرایی تازه، روند خرید و فروش آنلاین طلا و نقره فقط در سقف دارایی تحویلی به خزانه مجاز است و هرگونه عرضه بیش از موجودی واقعی ممنوع شد. تمام فعالان این بخش، موظف‌اند اطلاعات مشتریان و تراکنش‌ها را به سامانه ناظر بانک مرکزی ارسال کنند تا تطبیق موجودی، صحت معامله و هویت‌سنجی کاربران به‌صورت لحظه‌ای انجام گیرد.

جزئیات مصوبه هیئت وزیران

هیئت وزیران با پیشنهاد دادستانی کل کشور و به استناد ماده (18) قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، دستورالعمل اجرایی خرید و فروش طلا و نقره به صورت برخط را تصویب کرد. این مصوبه در تاریخ 14 آبان 1404 از سوی معاون اول رییس ‌جمهور ابلاغ شد.

محورهای اصلی مصوبه جدید دولت

• سامانه ناظر زیر نظر بانک مرکزی: بانک مرکزی موظف است ظرف سه ماه دستورالعمل فنی سامانه ناظر را برای نظارت لحظه‌ای بر تعهدات معاملاتی، موجودی خزانه، و نقل‌وانتقالات طلا و نقره نهایی کند. معامله طلا با عیار غیر از 750 و نقره با عیاری غیر از 925 در بستر سکو غیرمجاز است.
• خرید و فروش محدود به سقف دارایی: سکوها و اشخاص مشمول تنها تا سقف میزان طلا یا نقره‌ای که به خزانه سپرده‌اند، مجاز به فروش هستند و هرگونه عرضه فراتر از موجودی واقعی ممنوع است.
• معاملات بدون ضمانت دولتی: ریسک تمام معاملات برعهده متعاملان است و هیچ نوع تضمینی از سوی دولت یا بانک مرکزی وجود ندارد.
• الزام هویت‌سنجی کامل مشتری: اطلاعات کامل مشتری (شامل شماره ملی و شماره تلفن بانکی ثبت‌شده) باید قبل از هر تراکنش در سامانه ناظر ثبت شود؛ هرگونه معامله از حساب غیرشخصی ممنوع است.
• کیف پول دیجیتال با مجوز بانک مرکزی: هرگونه ایجاد یا استفاده از کیف پول مجازی بدون مجوز رسمی بانک مرکزی تخلف محسوب می‌شود.
• تحویل فیزیکی طلا و نقره ظرف یک هفته: اشخاص مشمول ملزم‌اند طلا یا نقره معامله‌شده را حداکثر ظرف هفت روز به مشتری تحویل دهند. مشتری می‌تواند سپرده‌گذاری طلا نزد خزانه را انتخاب کند.
• تشکیل کارگروه نظارت میان‌نهادی: کارگروهی با عضویت نمایندگان بانک مرکزی، وزارت صمت، وزارت اطلاعات، سازمان تعزیرات، قوه قضائیه، فراجا و ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز مأمور نظارت بر اجرای مصوبه و گزارش تخلفات به مراجع ذی‌صلاح شد.

هدف مصوبه: کنترل بازار و مقابله با معاملات غیرشفاف

بر اساس این دستورالعمل، تمامی پلتفرم‌های خرید و فروش آنلاین طلا باید در چارچوب سامانه جامع تجارت و تحت کنترل بانک مرکزی فعالیت کنند. این اقدام، شبکه غیررسمی معاملات طلا و نقره در فضای مجازی و اپلیکیشن‌های بدون مجوز را عملاً غیرقانونی اعلام می‌کند. ابلاغ این دستورالعمل در شرایطی صورت گرفته که رشد پلتفرم‌های آزاد خرید طلا و معاملات مجازی سکه با قیمت‌سازی ساختگی، نگرانی نهادهای نظارتی را افزایش داده بود.