ایران در آستانه خشکسالی فراگیر

تاثیرات تغییر اقلیم بر کشور غیرقابل‌انکار است، خشکسالی، کاهش منابع آبی، تغییرات دمایی و بروز سیلاب برخی از این پیامدهاست که در چند سال اخیر کشور را درگیر کرده است؛ از این رو سازمان حفاظت محیط‌زیست با همکاری دستگاه‌های مرتبط برنامه ملی مقابله با تغییرات اقلیمی را تهیه کرد و به تصویب هیات دولت رسید، با این حساب دیگر کشور دارای برنامه‌ای برای کاهش اثرات این پدیده شده است.

ایران کشوری خشک و نیمه خشک است از این رو بیشترین تاثیر را از تغییر اقلیم داشته است، در واقع تغییر اقلیم در ایران با افزایش دما، کاهش بارندگی و تهدید منابع آبی، کشور را با چالش‌های جدی زیست‌محیطی و اجتماعی مواجه کرده به طوری که روند مهاجرت اقلیمی، بحران‌های شهری و تهدید سلامت عمومی را در پی داشته است که به اعتقاد کارشناسان ادامه این روند مشکلات جبران ناپذیری را برای کشور ایجاد خواهد کرد.

گرمایش جهانی و افزایش دما در ایران

بررسی‌ها نشان می‌دهد میانگین دمای کشور از دهه ۱۳۴۰ تاکنون حدود ۲ درجه سانتیگراد افزایش یافته است، پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۳۰، ممکن است دمای ایران تا ۲.۶ درجه دیگر افزایش یابد، این افزایش دما باعث افزایش تبخیر، کاهش تغذیه آب‌های زیرزمینی و تشدید خشکسالی می‌شود که قطعا مشکلات زیادی را در بخش‌های مختلف به همراه خواهد داشت.

کاهش بارندگی و تغییر الگوهای بارش

میزان بارندگی در ۲ دهه گذشته به طور میانگین حدود ۲۰ درصد کاهش یافته که پیش‌بینی می‌شود تا دهه‌های آینده، کاهش ۳۵ درصدی در بارندگی رخ دهد که تأثیر مستقیمی بر منابع آب و کشاورزی دارد، علاوه بر این الگوی بارش‌ها نیز تغییر کرده است، به طوری که اکنون شاهد بارش‌های تند و سیل آسا در مدت زمان کوتاه هستیم که خسارات زیادی به همراه دارد.

بحران منابع آب و تأثیر بر کلانشهرها

یکی دیگر از آثار تغییر اقلیم بر روی منابع آبی است، در واقع کاهش بارندگی و خالی شدن مخازن سدها نتیجه خشکسالی‌های پیاپی ناشی از تغییر اقلیم است، بررسی وضعیت پرشدگی سدهای کشور در اوایل مردادماه نشان می‌دهد که درصد پرشدگی سدها به ۴۴ درصد رسیده و این به معنای آن است که ۵۶ درصد مخازن سدها خالی است که این مسئله تامین آب شرب مناطق مختلف به ویژه کلانشهرها را تحت تاثیر قرار داده است بنابراین این وضعیت ضرورت مدیریت مصرف آب را دوچندان می‌کند.

شهرهای ایران با سیاست‌های ناپایدار و سازه‌های بی‌هویت در برابر تغییرات اقلیمی آسیب‌پذیر شده‌اند، فاصله گرفتن از دانش بومی و معماری اقلیمی سنتی، تاب‌آوری شهری را کاهش داده است، به طور کلی ایران کشوری خشک و نیمه خشک است و اجدادمان به راحتی با این وضعیت کنار آمده و با بهره گیری از دانش بومی که قنات سرآمد آن است، خود را سازگار کرده بودند، اما امروزه با وجود پیشرفت‌های زیاد در بخش‌های مختلف اما کمبود آب دامن بشر را گرفته و امان انسان و محیط‌زیست را بریده است.

تغییر اقلیم در ایران یک بحران چندوجهی است که نیازمند سیاست‌گذاری هوشمند، بازگشت به دانش بومی و سرمایه‌گذاری در تاب‌آوری شهری و منابع آب است، بدون اقدام فوری، پیامدهای زیست‌محیطی و اجتماعی آن می‌تواند آینده کشور را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد بر این اساس در برنامه هفتم پیشرفت، سازمان حفاظت محیط‌زیست موظف شد تا با همکاری نهادهای مرتبط از جمله وزارت نیرو، نفت و جهاد کشاورزی برنامه ملی مدیریت تغییرات اقلیمی را در سال اول برنامه هفتم تهیه و تدوین کند که این امر محقق شد.

برنامه مدیریت تغییرات اقلیمی کشور تصویب و ابلاغ شد

شینا انصاری معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام کرد: هیات وزیران برنامه مدیریت تغییرات اقلیمی کشور را تصویب و برای اجرا به دستگاه‌های مقرر ابلاغ کرد.

وی با اشاره به تاثیرپذیری کشور از پیامدهای تغییرات اقلیمی نظیر سیل و خشکسالی گفت: برنامه مدیریت تغییرات اقلیمی به استناد ماده (۲۲) قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت در ۳ محور به تصویب هیات وزیران رسید و ابلاغ شد.

انصاری افزود: در راستای مقابله با پیامدهای تغییرات اقلیمی، برنامه‌ای جامع در سه محور اصلی تدوین شده است، محور نخست این برنامه به ارائه راهکارهایی برای کاهش آسیب‌پذیری بخش‌هایی اختصاص دارد که تحت تأثیر مستقیم این پدیده قرار دارند، در محور دوم، تمرکز بر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و توسعه اقتصاد سبز و صنعت کم‌کربن قرار گرفته است؛ موضوعاتی که از اولویت‌های مهم در مسیر پایداری زیست‌محیطی محسوب می‌شوند، محور سوم این برنامه نیز به تقویت دیپلماسی محیط‌زیست اختصاص دارد، این بخش با هدف افزایش تعاملات بین‌المللی در حوزه تغییر اقلیم و تسهیل انتقال فناوری‌های اقلیمی به داخل کشور طراحی شده است.

احمد طاهری رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست به خبرنگار ایرنا گفت: در بند ت ماده ۲۲ برنامه هفتم پیشرفت، سازمان حفاظت محیط‌زیست موظف شده بود که با همکاری سایر نهادها از جمله وزارت نفت، جهاد کشاورزی و نیرو برنامه ملی مدیریت تغییرات اقلیمی را در سال اول برنامه هفتم تدوین کند، بر این اساس طی جلساتی که در کمیسیون فنی کارگروه ملی تغییر اقلیم برگزار شد، بحث‌های متعددی مطرح شد و در نهایت این برنامه مطابق با قانون، در سه محور اقتصاد سبز، صنعت کم کربن و تقویت سازگاری و کاهش آسیب‌های ناشی از تغییر اقلیم تهیه شد.

وی افزود: با توجه به ماهیت این سه مورد ” اقتصاد سبز و صنعت کم کربن ” به عنوان یک محور کلی و « تقویت سازگاری و کاهش آسیب‌های ناشی از تغییر اقلیم » در یک محور دیگر از این برنامه ارائه شده است.

طاهری ادامه داد: در محور اقتصاد سبز و صنعت کم کربن موضوعاتی مانند عرضه انرژی، تقاضای انرژی، جذب و ترسیب کربن، مدیریت پسماند و مطالعات علمی به عنوان پایه اقدامات کشور، در نظر گرفته شده است، در محور تقویت سازگاری و کاهش آسیب‌های ناشی از تغییر اقلیم هم حوضه‌های آب، کشاورزی، بهداشت، محیط زیست، پایش و پیش‌بینی دیده و تدوین شده است.

رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست تاکید کرد: تمام این موارد با همکاری دستگاه‌های مسوول در هر حوزه تدوین و راهبردها دیده شده است.