پایتخت در حسرت نان سبوس‌دار / وقتی جیب نانوا بر سلامت شهروند می‌چربد!
در یک تناقض تلخ، پایتخت‌نشینان برای دسترسی به “نان کامل” که به عنوان سالم‌ترین نان شناخته می‌شود، هیچ گزینه‌ای جز خرید نان‌های بیات و بسته‌بندی شده از سوپرمارکت‌ها ندارند؛ نان‌هایی که از شهرهای دیگر به تهران آورده شده‌اند.
رئیس دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی با افشای این حقیقت، انگشت اتهام را مستقیماً به سمت “مقاومت صنفی” و “تعارض منافع” برخی نانوایان نشانه رفته و اعلام کرده است که این گروه‌ها مانع اصلی عرضه نان سالم در تهران هستند.
دکتر سیدحسن امامی‌رضوی، رئیس دبیرخانه شورای عالی سلامت، در اظهاراتی صریح به بررسی علل عدم دسترسی شهروندان تهرانی به نان کامل پرداخت.
مشکل چیست و چه تأثیری دارد؟
- فقدان عرضه: در حال حاضر هیچ نانوایی در شهر تهران به صورت رسمی نان کامل (تهیه شده از آرد سبوس‌دار کامل) تولید و عرضه نمی‌کند.
- اهمیت سلامتی: نان کامل به دلیل دارا بودن سبوس، سالم‌تر بوده و می‌تواند بخشی از پروتئین مورد نیاز بدن را تأمین کند، امری که با توجه به کاهش مصرف پروتئین در جامعه اهمیت دوچندان دارد.
- وضعیت موجود: تنها راه تهیه نان کامل در تهران، خرید محصولات بسته‌بندی و اغلب بیات از سوپرمارکت‌ها یا استفاده از نان خشک است که با ذائقه عمومی سازگار نیست.
ریشه مشکل کجاست؟ مقاومت و تعارض منافع
دکتر امامی‌رضوی تأکید کرد که موانع اصلی، فنی نیستند، بلکه ریشه در مقاومت‌های صنفی دارند:
- تعارض منافع: برخی افراد در اتحادیه نانوایان به دلیل منافع شخصی، اجازه تولید نان کامل در پایتخت را نمی‌دهند.
- بهانه‌های اقتصادی: مخالفان استدلال می‌کنند که فرآیند پخت نان کامل طولانی‌تر و قیمت مصوب برایشان “مقرون به صرفه” نیست.
راه‌حل‌های پیشنهادی چیست؟
برای عبور از این موانع، راهکارهایی در جلسات مشترک با وزارت کشور بررسی شده است:
- قیمت‌گذاری شناور: به فرمانداری‌ها اجازه داده شود تا با لحاظ کردن هزینه اجاره‌بها، قیمت‌های متفاوتی برای نان کامل در مناطق مختلف شهر (مثلاً شمال و جنوب تهران) تعیین کنند تا اقتصاد نانوا تأمین شود.
- ایجاد مطالبه مردمی: مهم‌ترین راهکار، تبدیل دسترسی به نان کامل به یک “خواست عمومی” است. مردم باید بپرسند “چرا نان کامل در پایتخت در دسترس نیست؟”
نگاهی به وضعیت کشور و باورهای عمومی
- ظرفیت ملی: در حال حاضر ۸۰ کارخانه تولید آرد کامل در کشور فعال بوده و ۶۰۰ نانوایی در سایر شهرها نان کامل عرضه می‌کنند که نشان‌دهنده انحصار این مشکل در تهران است.
- اصلاح باور غلط: برخلاف تصور عمومی که نان لواش بیشترین سبوس‌گیری را دارد، این نان بربری است که با ۱۵ تا ۱۸ درصد، بیشترین میزان سبوس‌گیری را به خود اختصاص داده است. در مقابل، نان سنگک کمترین میزان سبوس‌گیری را دارد.
اهمیت خبر برای شما
این گزارش، تصویری کوچک از یک چالش بزرگ در سیستم مدیریتی کشور است:
- تقابل سلامت عمومی و منافع صنفی: این موضوع نمونه‌ای کلاسیک از تضاد بین سلامت جامعه و منافع اقتصادی یک گروه خاص است. در حالی که سیاست‌گذار سلامت به دنبال ارتقاء کیفیت تغذیه مردم است، یک صنف قدرتمند با استناد به دلایل اقتصادی در برابر آن مقاومت می‌کند. موفقیت یا شکست در این زمینه، نشان‌دهنده قدرت نهادهای نظارتی در برابر گروه‌های ذی‌نفوذ است.
- قدرت مصرف‌کننده، حلقه مفقوده: تأکید مقام مسئول بر “مطالبه مردمی” بسیار هوشمندانه است. تا زمانی که مردم به عنوان مصرف‌کننده نهایی، نسبت به کیفیت آنچه می‌خورند بی‌تفاوت باشند و صرفاً به طعم و قیمت توجه کنند، تغییرات ساختاری به سختی رخ خواهد داد. این خبر یک تلنگر است که شما به عنوان شهروند، حق دارید و باید بهترین و سالم‌ترین محصول را مطالبه کنید.
- شکست در حلقه آخر زنجیره: جالب است که زیرساخت تولید (۸۰ کارخانه آرد) در سطح کشور فراهم است، اما محصول به دلیل یک مانع توزیع در حلقه آخر (نانوایی‌های تهران) به دست مصرف‌کننده نمی‌رسد. این نشان‌دهنده یک نقص جدی در سیاست‌گذاری قیمت و نظارت بر اصناف است که راهکار “قیمت‌گذاری شناور” تلاشی برای ترمیم همین نقص است.
