هشدار جدی درباره وقوع خشکسالی
رئیس حوضه آبریز کارون بزرگ، از کاهش پنج میلیارد مترمکعب احجام ورودی به سدهای حوضه کارون بزرگ در سال آبی گذشته خبر داد و توضیح داد که با برنامه‌ریزی مخازن سدها، امکان مدیریت کشت و تامین کامل نیاز آبی کشت گندم کشاورزان معیشتی، در پاییز و زمستان میسر شد.
رئیس حوضه آبریز کارون بزرگ، از کاهش پنج میلیارد مترمکعب احجام ورودی به سدهای حوضه کارون بزرگ در سال آبی گذشته خبر داد و توضیح داد که با برنامه‌ریزی مخازن سدها، امکان مدیریت کشت و تامین کامل نیاز آبی کشت گندم کشاورزان معیشتی، در پاییز و زمستان میسر شد.
فراز رابعی، رئیس حوضه آبریز کارون بزرگ، با اشاره به شروع سال آبی جدید، اظهار کرد: سال آبی گذشته در حالی آغاز شد که حدود ۲.۸ میلیارد مترمکعب حجم مفید در مخازن سدها ذخیره‌سازی شده بود. حوضه کارون، که تقریباً یک سوم از ظرفیت سدهای کشور را در اختیار دارد، بسیار متاثر از منابع آب سطحی و بارش بوده و وجود ذخیره مناسب آب مخازن در ابتدای سال آبی، کمک شایانی به مدیریت خشکسالی در پاییز و زمستان کرد.
وی افزود: در سال آبی گذشته بر اساس پیشبینی سازمان هواشناسی کشور مبنی بر وجود شرایط کم بارشی و خشکسالی تا انتهای سال و همچنین تجارب موجود و تشکیل جلسات مدیریتی، برنامه منابع و مصارف سدهای زنجیره کارون با در نظر گرفتن شرایط یاد شده تدوین و در ابتدای آبان ماه ابلاغ گردید.
رئیس حوضه آبریز کارون بزرگ ادامه داد: از همان ابتدای سال آبی با برنامه مشخصی گام به گام و به صورت دهه به دهه برنامه منابع و مصارف پایش شد؛ هدف اصلی برنامه تأمین کامل کشت پاییزه و زمستانه معیشتی بود که حدود ۷۰ درصد کشاورزان حوضه از آن متاثر هستند و علی‌رغم کاهش شدید بارشها، استان خوزستان توانست حدود یک میلیون و پانصد هزار تن خرید تضمینی گندم داشته باشد.
وی با اشاره به پیشبینی کاهش بارشها در بهمن و اسفند توضیح داد: از ۲۵ دی ماه ۱۴۰۳ اعلام شرایط خشکسالی برای حوضه کارون صورت گرفت و کارگروه‌های سازگاری با کم‌آبی در استان‌ها تشکیل شد تا برنامه‌های مدیریت خشکسالی تدوین شود. متأسفانه بارشها در بهمن، اسفند و فروردین کمتر از حد انتظار بود و میانگین بارشها حدود ۴۰ درصد زیر نرمال قرار گرفت که در طول ۶۰ سال گذشته تنها یک یا دو سال بارش کمتر از این میزان بوده است.
رابعی تصریح کرد: در نیمه نخست سال آبی، به‌خصوص در فصل پائیز با کمترین بارشها و به‌طبع کمترین آوردها در مخازن سدها مواجه بودیم؛ به‌طوری که در ۷ ماه نخست سال آبی، میزان ورودی به مخازن حوضه کارون بزرگ حدود ۳/۶ میلیارد مترمکعب بود که در مقایسه با میزان بلندمدت ورود‌ی‌ها تا انتهای فروردین ماه (۲/۱۲ میلیارد مترمکعب) کاهش حدود ۴۸ درصدی را نسبت به نرمال نشان میدهد.
وی با اشاره به تغییرات قابل ملاحظه در میزان بارش و کم بارشی قابل توجه در فصل زمستان و بهار و بالتبع کاهش چشمگیر در میزان ورودی به سدهای حوضه کارون بزرگ، گفت: در اردیبهشت ماه برنامه منابع و مصارف سدهای حوضه کارون بزرگ مورد بازنگری و اصلاح قرار گرفته و در تاریخ ۱۵/۰۲/۱۴۰۴ ابلاغ شد.
محدودیت‌ها و اقدامات پیشگیرانه
رابعی درباره اقدامات انجام شده گفت: با تشکیل کمیته تخصصی کارگروه ملی سازگاری با کم آبی در اسفندماه، ممنوعیت کشت برنج در کل حوضه آبریز کارون ابلاغ شد. اولویت اول تأمین آب شرب بود، سپس منابع زیست‌محیطی و بعد کشت‌های دائم مثل نخیلات؛ علی‌رغم اعلام ممنوعیت، بیش از ۸۰ هزار هکتار برنج کاشته شد هرچند این میزان کشت برنج کمتر از نصف سطوح کشت سال‌های گذشته بود اما تعادل برنامه منابع و مصارف را تحت تأثیر قرار داد و موجب کاهش عملکرد محصول نخیلات پایین دست شد.
وی افزود: با سیستم رهاسازی موجی تلاش شد آب با کیفیت قابل قبول برای زنده ماندن نخیلات تامین شود. بیش از ۱۰ نوبت آب به صورت موجی رهاسازی شد، اما با این وجود متاسفانه کیفیت آب باعث کاهش عملکرد نخیلات در انتهای حوضه گردید.
رئیس حوضه آبریز کارون بزرگ همچنین توضیح داد: با توجه به عدم آبگیری کامل مخازن در انتهای اردیبهشت به دلیل کاهش قابل توجه آوردها، برنامه خروجی از سدهای انتهایی حوضه از جمله سد دز و سد گتوند، کاملا متاثر از نیازها و مصارف کشاورزی پایین دست بوده و با هماهنگی مستمر با شبکه برق کشور در طول تابستان، هرگز برای جبران کمبود بار شبکه برق، آبی از این سدها رهاسازی نگردید.
مدیریت مشارکتی و نقش کشاورزان
با تشکیل مستمر جلسات سازگاری با کم آبی و حضور فعال استانداران محترم به عنوان ریاست کارگروه و نیز حضور نمایندگان کشاورزان در این جلسات که درک خوبی از وضعیت داشتند و همکاری خوبی نیز داشتند، هرچند ممانعت کامل از کشت شلتوک در حوضه شکل نگرفت اما نسبت به سال‌های گذشته میزان کشت شلتوک به کمتر از نصف تقلیل یافت.
مدیریت سال آبی جدید
رابعی درباره برنامه سال آبی ۱۴۰۵ـ۱۴۰۴ گفت: امسال نیز پیش‌بینی‌های هواشناسی مانند سال گذشته حکایت از پاییزی خشک دارد و لذا همین سناریو مبنای برنامه‌ریزی منابع و مصارف سدهای حوضه کارون بزرگ قرار گرفت. در همین رابطه با تشکیل کارگروه‌های سازگاری با کم آبی استان‌ها به ریاست استانداران محترم برنامه ورودی و خروجی سدها مورد تصویب قرار گرفت.
وی در پایان هدف اصلی این برنامه را تامین آب مورد نیاز کشت معیشتی کشاورزان در پاییز و زمستان سال آبی جاری بیان کرد و گفت: در ادامه بسته به شرایط بارش در ماه‌های آتی در اردیبهشت برای کشت تابستانه تصمیمات لازم اتخاذ خواهد شد.
